نام‌های گیلکی

این مجموعه، که برای نخستین بار در ورگ به این صورت منسجم منتشر میشود، مجموعه‌ی نام‌های گیلکی‌ست که اولین بار پوراحمد جکتاجی در «گيلان‌نامه، مجموعه مقالات گيلان‌شناسی» (چاپ 1366) در مقاله‌ای با عنوان «نام‌های گيلانی» منتشر کرده است به علاوه‌ی نام‌های گیلکی که سحر اخوان در روزنامه‌ی گیلان امروز منتشر کرده (که منبع دقیق را نمیدانم) و نیز برخی نام‌ها که خودم به فهرست افزوده‌ام. توضیحات داخل قلاب [] از من است و این فهرست به تدریج به‌روز می‌شود؛ پس شما هم اگر نامی در ذهن دارید به همراه توضیح در بخش نظرها (گب) بنویسید.

یک توضیح مهم که باید به این مجموعه اضافه کرد این نکته ست که تقسیم نامها به دو گروه زنانه و مردانه چندان راه و روش درست و منطقی نیست و در زبان ما گیلکی جنسیت نمود و حضور دستوری و زبانی نداره و خیلی از نامها هم نه زنانه و نه مردانه هستن و بیشتر به یک ویژگی یا فضیلت اشاره دارند که انسانی ست و بودنش در هر انسانی چه مرد و چه زن، زيباست. پس در انتخاب نام برای فرزندان خودتون و یا برای خودتون به این نکته دقت کنید.

لاکو

نام‌های دختران

آ-آلف
ابچين / کاغذهای شفاف و بسيار نازک رنگی.
اییل / پری شاهرخ،نوعی پرنده.
اارسو / اشک (غم و شادی)
اکوله / از انواع برنج.
أللاتیتي / مهتاب. هاله‌ی دور ماه.
اليزه / اسم مکان، محلی در رودبار.
امؤله / دختر اشتاد ديلمی که بنای شهر آمل منسوب به اوست.
امۊج / آموخته، خوگرفته.
امۊلای / پروانه.
انگاره / تهيه و تدارک.
أياز / شبنم.
ايسپيلي / گياه گل‌دار آدونتيس تابستانه.

ب
برفانک / پرنده‌ای از انواع سهره.
برفانۊ/ =برفانک
برفين / =برفانک
بي‌بي / کرم ابريشم.
بينه / گياه معطر، نعنا.

پ
پاپؤلي / پروانه.
پامچال / گل معروف.
پَرزَه / آهو.
پلهام / گل صورتی و سفيد با مزه بادام تلخ و ميوه سياه.
پۊرسۊ / پرنور.
پيتۊنٚک / پونه، گياه معطر.
پيندٚره / گياه دارويی، پنيرک.

ت
تاگيره / از سبزی‌های صحرايی و خورشتی.
تال / از گیاهان شبيه به نیلوفر.
تاله / هوس، ميل.
تايه / ابريشم تابيده.
ترمی / مه
تلايه / صبح خيلی زود.
تۊرنگ / قرقاول.
تۊنگ / النگو، از انواع درختان شمال.
تۊنگۊله (تونگولی) / تلنگر.
تیاور / یار و یاور تو.
تيتي / گل، شکوفه.
تيتيپري / دختر قرامحمدچپک، همسر خان‌احمد لاهيجی.
تيشين (تیشينا) / مال تو.

چ
چاپلا / کف زدن از روی شادمانی.
چرين / از پرنده‌گان.
چمپا / از انواع برنج، خوش‌بو.
چۊلي / چکاوک.
چيره / چهره، رخسار.
چيرٚی / از انواع سهره.
چيکا / نام پرنده.

خ
خؤجير / خوب.
خۊرتاو / مشرق، زمين رو به آفتاب.
خۊرتؤ / »
خۊرته / »
خۊري‌سۊ / اسم تاريخی، خواهر اميره ساسان گسکری فرمان‌روای گيلان. معشوقه و همسر شرفشاه دولايی، شاعر گيلکی‌سرای قرن 8 ه.ق. نور و اشعه خورشيد.

د
دؤجين (دؤجينا) / دست‌چين، انتخاب. [الف پايانی دوجينا، به احتمال زياد پسوند نسبت است. «ا» يکی از پسوندهای معروف نسبت در گيلکی است.]
ديل‌زنش / مطابق ميل و دل‌خواه.
ديل‌سۊج / دل‌سوز
ديل‌سۊجه / »
ديلمای / زن ديلمانی.

ر
راپا / منتظر.
رافا / »
راکه / چوب نازک و قابل انعطاف، ترکه.
رزِ وۊشه / خوشه انگور.
رٚمٚش / پرچين اطراف مزارع و باغ‌ها.
رۊجا / ستاره.

ز
زٚرٚج / کبک.
زرکا / از انواع مرغان آبی.
زفه / جوانه درختان.
زۊپه/ جوانه.
زيته/ جوانه.
زيبه / از پرنده‌گان.

س
ساره / ستاره.
سئچۊمه / سياه‌چشم.
سَلَمبار / چشمه‌ای گوارا در اشکورات.
سۊجان / سوزان.
سۊرخِ‌ ٚ جۊل / صورت گل انداخته.
سۊنه / توت وحشی.
سيتکا / مرغ مينا.
سيتي / سار.
سي‌ده / اسم تاريخی، زن فخرالدوله بويه‌ای و خواهر شهرياربن قارن.
سيکيه / از پرنده‌گان صحرايی.
سيمبر / ميدان دلگشا و مصفا.
سئب‌گۊل (گل سيب)

ش
شامار / ملکه، بهترين مادر.
شاناز / اسم تاريخی، شاهزاده خانمی از آل‌بويه.
شروين‌دؤخت / اسم تاريخی.
شۊرۊم / مه صبحگاهی.
شۊکا / برزه، نام کوچکترين گوزن ايران که در جنگل‌های گيلان زندگی می‌کند.
شۊماهان / اسم تاريخی.
شیشٚک / ستاره پروين.
شٚيلان / اطعام و انفاق عامه مردم به شکرانه سلامتی و همچنين وسعت و گشايش رزق و روزی.

ف
فازۊمما / نوعی رقص، حرکات زيبای پيش از کشتی گيله‌مردی.
فرنگ / سنجاقک.
فۊتۊر / زبر و زرنگ.
فۊتيربلا / زبر و زرنگ، آتشپاره.

ق
قاینا / قانع، متقاعد.

ک
کاس‌خانم / دختری که چشمان زاغ (آبی) دارد.
کاس‌ ٚ گۊل / از ديگر نام‌های محلی گياه سوته‌واش است که از گل‌های وحشی صحرايی به حساب می‌آيد و به نام گل استکانی در منازل می‌کارند.
کاس ٚ مار / مادر (دختر) زاغ چشم.
کاسی / از اسامی دخترانه روستايی و به معنی چشم زاغ.
کاکۊله / از پرنده‌گان.
کرماج / نوعی گل پامچال که در اطراف درفک می‌رويد.
کلٚکا / دختر کوچک.
کؤره‌کا / دختر کوچک.
کياتاج / از اسماء تاريخی.
کیشين (کی‌شينا) / مال که؟
کيشيم / از مرغان دريايی.

گ
گۊلاز / افتخار، مباهات.
گۊل‌تره / نيلوفر صحرايی.
گۊل‌چئره / گل‌چهره.
گۊل‌ناز / نوعی گل، گلی که نازنين و زيباست.
گئسه / گيسو.
گئشه / عروس. [عروسک نيز]
گيلا / مخفف گيلان، گيل (دختر)
گيلار / از انواع مرغان دريايی.
گيلان / گيلان
گیلان بانۊ/ (منبع: دایره آفرینش تمدن کوه پایه های کرانۀ کاسپین. ذبیح‌ الله شبان. 1386، ص76)
گيلان‌تاج / تاج سر گيلان.
گيلان‌دؤخت / دختر گيلان.
گیل‌بانۊ/ (منبع: دایره آفرینش تمدن کوه پایه های کرانۀ کاسپین. ذبیح‌ الله شبان. 1386، ص76)
گيل‌سۊ (گيلي‌سۊ) / روشنايی گيل (دختر)
گيلِ ٚ کؤر / دختر گیل.
گيلٚوا / باد شمال شرقی.
گيلي / دختر گيلک.
گيل‌يار (گيلی‌يار) / يار گيل، همسر گيل.

ل
ليجار / نيزار، محل رويش نی.
ليرۊ / گلی زردرنگ با ساقه بلند و بسيار معطر (اشکورات)
ليما / اسم کوهی در منطقه تنکابن.

م
ماتيشکا / ریشهٔ روسی دارد و به معنی عروس و زیبا.
مارخۊ / دوست‌دار مادر، متکی به مادر.
ماسۊ / روشنايی ماه.
مانگ ٚ ديم / ماه‌رو، ماه‌رخ
ماه‌تیتي / شکوفه‌ی ماه. مهتاب. هاله‌ی دور ماه.
ماهي/ ماهی. موجود زیبایی که در آبهای گیلان زندگی میکنه و در زبان گیلکی برای زيبایی و خوش اندامی و چابکی به ماهی تشبیه میکنند. ماهی موجودی ارزشمند و نمادین بوده.
مرجانی / گل مريم.
مرخه / دانه‌ها و مهره‌های رنگی و تزيينی.
مريم‌گۊله / گل مريم.
مستۊره / نمونه.
مليجه / گنجشک.
منگه‌تاوْ / مهتاب.
مۊرجانه / جوانه.
مۊرواري / مرواريد.
ميجام / اسم تاريخی، زن ماکان (به روايت ابن‌اسفنديار)
ميجان / جان من.
ميجنک / مژگان.
ميجي / مژگان.
ميشيم / بنفشه وحشی.

ن
نأجه / آرزو.
نازبداشته / نازپرورده.
ناز ٚگۊل / نازگل
نسا (نسۊ) / جنگل هميشه سايه، سمت رو به سايه. [Nasaa يا Nasum در لغت به معنی جهت جغرافيايی حنوب می‌باشد.]
نسپر / از انواع پرندگان جنگلی خوش آواز.
نۊشک / از پرنده‌گان کناره مرداب و نيزار.
نيلۊ / اسم مکان، اشکورات.
نيناکي / مردمک چشم.
نينای / عروسک.

و
وارٚن‌بۊ / از گياهان معطر و دارويی، بادرنگ‌بويه.
وارش / باران.
وانيشا / نهال. جوانه.
واهيلا / بی‌قرار، بی‌تاب، رسوا.
وسمار / مادر (دختر) بس است. آخرين دختر باشد.
وۊشه / خوشه.
وزگه / جوانه.

ه
هرای / گريه، فغان.
هيلَک / تکمه‌های فلزی که زن‌ها به پيراهن خود می‌دوزند.

ی
ياکند / اسم تاريخی، دختر فرخان کوچک (به روايت ابن اسفنديار)
يالمٚند / تيرکمان، قوس قزح.
یاور / کمک، یار.

ریکه

نام‌های پسران

آ-الف
رنگ / نام کوهی در اشکورات.
امۊج / آموخته، خوگرفته.
ارغش (ارگاش) / اسم تاريخی، از شاهان باستانی گيلان.
أسفار / اسم تاريخی، از سرداران.
أسفان / » »
أسوار / =اسفار
أشاکيد / اسم تاريخی، از شاهان باستانی
أشتاد / اسم تاريخی.
أفرا / از درختان چنگلی.
أفراشته / شاعر معروف گيلکی‌سرا.
الندا / اسم تاريخی، از شاهان باستانی.
أمينا / امين (با تلفظ رايج در قديم)
انام / نام یکی از رزمندگان جنگل و یاران میرزا (انام آبکناری) و یکی از نامهای قدیمی گیلکی.
أنۊر / یکی از نامهای رایج در گیلان قدیم. (anur)
أنۊز / اسم تاريخی، از فرمان‌روايان گيلان.
اۊجا / از درحتان، جواب و پاسخ.
اؤجا / پاسخ، جواب، جواب به ندا.
اۊخان / پژواک، انعکاس صدا.
أياز / شبنم.
ايجگره / فرياد.
ایسۊب / صورت گیلکی شده‌ی یوسف.
ايلشام / اسم تاريخی، از سرداران.

ب
بازان / اسم تاريخی، از سرداران.
بالام / نام یکی از رزمندگان جنگلی و یاران کوچک جنگلی (بالام پاتاوانی).
باو / اسم تاريخی، سلسله باونديان مأخوذ از آن است.
باوند / اسم تاريخی، از شاهان باستانی.
بایجٚن / نام اعیان و بزرگان لاهیجان.
بَتَوَل / نام اعیان و بزرگان لاهیجان.
بکران / از سرداران مرداويج زياری.
بنجاسپ / از سرداران.
بؤندار / از سرداران. نام شاعر معروف.
بۊيه / پدر موسس سلسله ال‌بويه.

پ
پادۊسبان / اسم تاريخی. سلسله پادوسبانان منسوب به آن است.
پامۊج / راه‌پيما. هم‌پا.
پشنگ / اسم تاريخی، از سلسله پادوسبانان.
پليام (پليم) / گياهی که در اطراف رشت «شۊند» گويند.
پۊرديل / آدم با دل و جرأت.
پۊرگيل / اسم تاريخی، از سرداران.

ت
تالجين / اسم تاريخی، از سرداران.
تام / آرام، ساکت.
تجاسب / از فرمان‌روايان. سلسله تجاسپی مأخوذ از ان است.
تکيدار / اسم تاريخی، از سرداران.
تۊکا / پرنده‌ای از انواع کاکلی‌ها.
تۊکالي / قله کوه.
تیاور / یار و یاور تو.
تيدا / اسم تاريخی، از سرداران.
تيرمَزَن / اسم تاريخی.

ج
جانگۊل / بدنی که چون گل است.
جستان / اسم تاريخی، سلسله جستانيان مأخوذ از ان است.
جوانگۊل / گل شاداب، جوانی که چون گل است.
جيم‌رۊ / سرخ‌رو. آتشين‌رخ. [جيم در لغت يعنی جرقه و اخگر آتش.]
جيگلي / فرياد. [ژِگِله، در گويش بيه‌پيشی به معنی جيغ است.]

چ
چارخۊ / از پرنده‌گانی که کنار نيزار زنده‌گی می‌کنند.
چيران / اسم مکان
چيکا / پرنده‌ای است.

خ
خؤجيران / خوب‌ها.
خؤجير / زيبا، خوب، جميل.
خۊرزاد / اسم تاريخی، از شاهان پادوسبانی.
خۊرکيا / اسم تاريخی، از شاهان کيايی.
خۊرگام / اسم مکان.
خؤندش / پژواک، انعکاس صدا. [بايد از مصدر خؤندن (خواندن) باشد. خؤنده‌گی: آواز]
خيلۊ / اسم تاريخی.

د
دابۊ / اسم تاريخی، سلسله دابوان يا دابويه مأخوذ از آن است.
دابۊيه / اسم تاريخی، پسر گاوباره از شاهان باستانی گيلان.
داتا / از شاهان باستانی، معاصر کورش کبير.
داره / داس مخصوص درو برنج، سلاح هميشه‌گی دهقانان شمال.
دامؤن / جنگل
دردان / اسم تاريخی، از سرداران.
دؤرفک / يکی از بلندترين کوه‌های گيلان.
دفراز / تکيه‌گاه.
دکيه / اسم تاريخی.
دؤلفک / =درفک
دؤباج / اسم تاريخی. از فرمان‌روايان گيلان.
دیواروؤز / شاعر دیلمی.

ر
رافا / منتظر.
رشامۊج / اسم تاريخی، از سرداران.
رۊخان / رودخانه.
رۊزمان / اسم تاريخی، از سرداران.

ز
زربين / سرو کوهی.
زرمان / اسم تاريخی، از سرداران.
زرهوا / » »
زريزاد / » »
زمانا / زمان (با تلفظ رايج در قديم) [البته معادل گيلکی زمان، زمات يا زِمِت است که هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گيرد.]
زهار / فرياد
زيار / اسم تاريخی، نام سلسله آل‌زيار مأخوذ از آن است.

ژ
ژيوير / فرياد.

س
سالۊک / اسم تاريخی، از فرمان‌روايان.
سراوان / نام روستايی است.
سؤرخاب / اسم تاريخی، از فرمان‌روايان.
سليم / از پرنده‌گان.
سۊخرا / اسم تاريخی.
سۊرخانی / نام رودخانه‌ای بين گيلان و مازندران.
سٚوريل / اسم تاريخی، از سرداران.
سيالَک / پرسياوشان، گياه دارويی.
سیاگالش / يکی از اساطير افسانه‌ای گيلکان کوه‌نشين و الهه نگاهبان دام‌ها و چارپايان. (البته اين اسطوره در مناطق جلگه‌ای، گاه چهره کمی منفی يافته و معروف است که چوپانان را سحر می‌کند و برای مدتی با خود به جای نامعلومی می‌برد. اما در کل، سياگالش، راهنمای رمه‌ها و چوپان‌های گم‌شده است.
سياه‌گيل / اسم تاريخی.
سيلاک / بارنده‌گی زياد.

ش
شاه‌ميران / اسم تاريخی.
شراگيم / اسم تاريخی.
شرفشاه / شاعر عارف و گيلکی‌سرای قرن هشتم هجری.
شرمزن / اسم تاريخی.
شروين / اسم تاريخی.
شۊرۊم / مِه.
شيرأسفار / اسم تاريخی، از سرداران.
شيرأسوار / =شيراسفار.
شيرديل / شجاع با دل شير.
شيرزيل / اسم تاريخی، قرن چهارم هجری.
شيرٚج / اسم تاريخیع از سلسله کاکوان.
شيرۊد / نام رودی در تنکابن، اسم مکان.
شيرويه / اسم تاريخی.
شٚيلان / اطعام و انفاق عامه مردم به شکرانه سلامتی و همچنين وسعت و گشايش رزق و روزی.

ف
فاراب / اسم مکان، يکی از بلوک عمارلو.
فرخان / اسم تاريخی.
فرشوازگر / اسم تاريخی، لقب گيل‌بن‌گيلان‌شاه.
فۊلۊق / يک گل آتش.
فيرۊزان / اسم تاريخی، از فرمان‌روايان گيلان.

ق
قارن / اسم تاريخی، از ملوک باستانی شمال.
قاينا / قانع، متقاعد.
قهران / اسم تاريخی.

ک
کادۊس / اسم تاريخی، از اقوام باستانی گيلان.
کارکيا / اسم تاريخی، از القاب سلسله کيايی. [کيا، به معنی بزرگ و فرمان‌روا بود، کارکيا اضافه مقلوب به معنی کارفرما است که بعدها در گيلان به جای شاه به‌کار می‌رفته است.]
کارن / =قارن.
کاس‌آقا / پسر زاغ چشم.
کاسان / نام دهکده‌ای ست.
کاسک / اسم تاريخی.
کاکۊ / اسم تاريخی، سلسله کاکوان يا کاکويه مأخوذ از آن است. اسم کوهی در اطراف سياهکل.
کاکوان / اسم تاريخی، سلسله کاکوان.
کاکۊشاه / اسم تاريخی.
کاکۊی (کاکۊيه) / اسم تاريخی از سلسله کاکوان.
کاکي / اسم تاريخی، از سرداران، پدر ماکان.
کالنجار / اسم تاريخی، نام غريب‌شاه معروف.
کالي / از شاهان.
کاليجار / از القاب آل بويه.
کامرۊ / اسم تاريخی، از بزرگان قرن پنجم هجری.
کردويه / اسم تاريخی، از سرداران.
کۊبار / باران کوه.
کۊرتکين / اسم تاريخی، از سرداران.
کۊرمۊش / » »
کۊشيار / اسم تاريخی، کوشيار ديلمی، منجم معروف و صاحب آوزاه گيلانی.
کۊشيج / اسم تاريخی، نام سلسله.
کؤکبان / اسم تاريخی، از سرداران.
کيا / اسم تاريخی، نام سلسله کيايی مأخوذ از اميرکيا است. [رجوع کنيد به کارکيا]
کياشر / اسم تاريخی، از امرای موشايی يا کوشيج.
کياملک / از مقتدرترين امرای سلسله هزاراسبی اشکوری بود.
کيسۊم / نام محل.

گ
گشتام / اسم تاريخی، از سلسله پادوسبانان.
گۊرگيل / اسم تاريخی، پسر گيلان‌شاه.
گۊريگير / اسم تاريخی.
گؤکيان / اسم تاريخی، از ديالمه.
گۊلاز / افتخار، مباهات.
گۊلاقا / نامی رایج برای مردان.
گيل / قوم گيل.
گيلاک / گيلک
گيلان‌شاه / اسم تاريخی، از شاهان باستانی.
گيلداد / اسم تاريخی.
گيلک / از قوم گیلک.
گيلۊ / گيل
گيلٚوا / باد شمال شرقی.
گيليده / اسم تاريخی، پدر بويه.
گيل ٚ لۊ / گیل.

ل
لاهيج / نام لاهيجان مأخوذ از آن است.
لياشير / اسم تاريخی، از سرداران.
ليسار / از رودهای گيلان است در شمال گرگانرود جاری است.
ليشا / اسم تاريخی، از سرداران.
ليشام / اسم تاريخی، قرن سوم هجری.
ليما / اسم کوهی در حوزه تنکابن.
لۊنک / اسم مکان، اسم آبشار (نيمه راه سياهکل-ديلمان) [البته نام درست اين آبشار، نه لونک فارسی‌شده! بلکه لونِیْ Loney می‌باشد. (اینجا رو بخونید.)]

م
ماز / نام کوهی ميان گيلان و مازندران.
مازيار / اسم تاريخی، سردار معروف و ملی.
ماکان / اسم تاريخی، سردار معروف.
ماکرد / اسم تاريخی.
ماناد / اسم تاريخی، پسر جستان از سلسله جستانيان.
ماناذر / اسم تاريخی.
ماندار/ اسم تاريخی، از سرداران.
مرتيا / اسم تاريخی، از سرداران.
مرداويج / اسم تاريخی، از شاهان زياری.
مرزبان / اسم تاريخی، از شاهان باستانی گيلان [در واقع تمام مناطق گيلک‌نشين، چه گيلان و چه مازندران]
مرزۊیه/ پدر مهیار دیلمی.
مشيز / اسم تاريخی، از سرداران.
مؤتا / از شاهان باستانی گيلان. [سردار سپاه ديلم در مواجهه با هجوم اعراب به سرزمين کاسپی‌ها، که گرچه در آن جنگ کشته شد، اما عراب نيز موفق به فتح سرزمين گيلکان نشدند.]
مهیار/ شاعر قرن چهارم هجری.

ن
نسپر / از انواع پرنده‌گان جنگلی خوش‌آواز
نؤبۊله / ساقه جوان درخت.
نؤبيل / از محله‌های رشت.
نؤدار / اسم تاريخی، از سلسله پادوسبانان.
نۊمۊد / برازنده، درخور، جلوه.
نيما / نام کوهی در شمال (يوش مازندران)، نام کوچک علی اسفندياری (نيما يوشيج) [«نيما يوشيج» نامی کاملا گِلِکی است. نيما، نام کوهی است در مازندران و يوش نيز نام محل تولد نيما است که با پسوند نسبت «يج» به «يوشيج» (در فارسی: اهل يوشيج) تبديل شده است.]
نيمأکه / بزرگ و ريش‌سفيد. [نيماکه، در گويش بيه‌پيش، شريک و مورد تعاون نيز معنی می‌دهد. نيماکه‌گی: تعاون. شرکت.]

و
وارش / باران.
واشک / عقاب تالابی، ازپرندگان تابستانی.
والای / تلاطم.
وردان / اسم تاريخی، از سرداران.
ورگ / گُرگ.
ورنا / نام باستانی و کهن گيلان. [در اوستا از سرزمين کاسپی بدين نام ياد شده است.]
وشمگير / از شاهان زياری. [صورت گيلکی اصيل اين اسم وُشوم‌گير است. وُشوم، همان بلدرچين فارسی است. وشوم‌گير، پادشاه معروف آل زيار علاقه فراوانی به شکار اين پرنده داشت.]
ولکين / اسم تاريخی.
ونداد / »
ونداسفان / »
وهادان / »
وَهرَز / اسم تاريخی، فاتح يمن در زمان انوشيروان.
وهسۊدان / از شاهان سلسله جستانی.

ه
هرای / فریاد و فغان.
هرۊسندان / اسم تاريخی، از سلسله پادوسبانان.
هزارٚسف / اسم تاريخی. [شباهت زيادی با هزاراسپ (دارنده هزاراسب)، لقب ضحاک دارد]
هۊسم / اسم مکان، نام قديم رودسر.

ی
ياور / کمک و همراه در امر کشت و زرع و هر کار ديگر.
ياجين / دندانه‌های اره و داس.
یۊش / نام مکانی در مازندران.


دیدگاه‌ها

24 پاسخ به “نام‌های گیلکی”

  1. ماه تی تی،خانم جونی،آمار،آخانم،

    گل آقا،ایسوب،

    1. خسرو؛
      ممنون خسرو جان. این فهرست رو بهتر کردی.

  2. سپیده

    تشکر…خیلی خب بو… امیدوارم لیست کامل ترم ببه …

  3. وحید باتر

    دخترانه:
    -زرخال
    احتمالا” بمعنای شاخه نورسته و ظریف مرکبات است
    -وسه
    اگر دختر زیاد بزایند نام آخری را وسه میگذاشتند.
    -ماه خانم( ماخانم)
    -زرتاج
    -گیلدا

    نام های پسرانه:
    -سوردار(نام درخت سرخدار است)
    -الله بداشت(بیشتر در قدیم رایج بوده)
    -پیل آقا (این نام هم در قدیم رایج بوده)

    1. سلامم

      سور دار به معنی درخت سنوبر یا همون سرو هس

  4. سلام، از سایت خوب شما که در گسترش فرهنگ گیلانی تلاش می کنید بی نهایت سپاسگزارم.
    یک سوال داشتم؛ در تلفظ یکی از کلمه ها دچار مشکل شدم و چون قصد استفاده از این کلمه را در نام گذاری دارم ، تصمیم گرفتم از شما استعلام بگیرم؛
    کلمه گیلو به معنی گیل با چه تلفظی خوانده می شود
    Gilo یا Gilav یا Gilu یا Gilow

    1. ali؛
      ممنونم از اعتمادی که به ورگ دارید. می‌تونم ازتون سوال کنم این نام رو از کجا آوردید؟ در گیلکی “گیل” داریم و ترکیب گیل با کلمات مختلف. تاکنون به کلمه‌ای به صورت گيلو برخوردم.
      پیشنهاد میکنم نگاهی به این لیست نامهای گیلکی بیندازید.

    2. ali؛
      بله. الان دیدم. توی لیست هم هست. این اسم به صورت “گیلؤ” (gilo) تلفظ میشه و در واقع یک صورت از تلفظ همون کلمهٔ گیل با پسوند آوایی خاص لهجهٔ یکی از مناطق گیلک‌نشینه.

  5. کاشکی اشنه ره تلفوظ بزه بید. چوتو بخنیم امن که سواد گیلکی نریم:)
    موتا کی بینیویشتید (موتا / از شاهان باستانی گيلان. [سردار سپاه ديلم در مواجهه با هجوم اعراب به سرزمين کاسپی‌ها، که گرچه در آن جنگ کشته شد، اما عراب نيز موفق به فتح سرزمين گيلکان نشدند.]) بی زحمت بیگید mota وا بخنیم یا moota؟
    اگر زود جواب بدید خیلی ممنون بم. خیم از اَ اسم استفاده بوکونم
    ( خیلی زحمت کشیدم اینا رو به گیلکی بنویسم.:) پایدار باشید)

    1. هانی؛
      مؤتا (mo:tā يا mowtā)
      :)

    2. طبری مازرون طبری گیلان

      یک تناقضی را من در رفتار طبری های گیلان دیدم که خواستم بیان کنم.
      ما مردمان مازندران و گیلان از قوم طبری هستیم و قومیت طبری هم به شاخه های مازرونی و گالش و گیلک و تات و کتول و الیکایی و طالقانی و الموتی (تات) تقسیم میشود.
      البته طبری های گیلان به دنبال حذف نام طبری از روی نام گیلک هستند و سعی دارند گیلک را مستقل نشان دهند که چنین چیزی نیست و گیلک یک سبک زندگی مربوط به قوم طبری هست و گیل هم به کشاورزان اطلاق میشود و گالش ها هم دشت نشینان را گیل مینامند و به قول رابینو گیلانی ها از نسل مردمان طبری هستند که به گیلان آمدند.
      بخشی از تناقضات طبری های گیلان (رشتی ها) را بیان میکنم:
      وقتی حرف از قوم و زبان میشه برخی طبری های گیلان زود جوگیر میشن میگن مازندرانی ها گیلک هستند و زبانشون گیلکی هست (هرچند مازندرانی ها چنین عقیده ای را قبول ندارند و خود را از قوم طبری میدانند و قوم طبری هم به شاخه های کتول و مازرونی و تات و گالش و گیلک و کتول تقسیم میشوند و گیلک فقط یکی از تیره های قوم طبری هست که در غرب مازندران سکونت دارند مانند بقیه تیره ها)
      پس گفتیم وقتی حرف از قوم و زبان میشه برخی طبری های گیلان میگن مازندرانی ها گیلک هستند و زبانشون گیلکی هست.
      ولی وقتی بحث راجب تاریخ میشه طبری های گیلان میگن مازندرانی ها گیلک نیستند و اعراب نتونستند سرزمین گیلک ها را فتح کنند. خوب حقم دارند چون مازندران توسط اعراب فتح شد! (چالوس و کلار و کجور و آمل و ساری و تمیشه از شهرهای فتح شده مازندران بودند که در سال 145 قمری توسط اعراب فتح شد و بعدها اعراب تا منطقه لنگا و شیر (تنکابن) هم پیش رفتند)
      تکلیف خودتون را مشخص کنید یا مازندرانی ها گیلک هستند خوب مازندران فتح شد پس سرزمین گیلک ها فتح شد یا مازندرانی ها گیلک نیستند و سرزمین گیلک ها فتح نشد؟!
      حالا گیلک هم که میدونیم قومیت نیست و در گیلان هم فقط جلگه نشین ها به خودشون گیلک میگفتند. گیلک به معنی کشاورز جلگه ای و روستانشین و رعیت هست و کوهستان گیلان که اصلا خودشونو گیلک نمیدونند و اونا تات و تالش و گالش و کرد هستند.
      از طرف دیگر مورخان متعددی به فتح گیلان (شرق گیلان) و دیلم (کوهستان گیلان) و طیلسان (غرب گیلان و تالش) اشاره کردند و حتی در قرن سوم هم یکی از سرداران عرب گیلان را بطور کامل فتح نمود و بعد ما شاهد حکومت اعراب علوی و اعراب کیایی بر گیلان و دیلم هستیم که همین حکومت های عرب دست به نسل کشی دیلمیان زدند و حتی گیل های زیادی را کشتند و تمام حکومت های محلی گیلان را نابود کردند و از طرفی هم مغولان گیلان را فتح کردند که مربوط به الجایتو هست ولی قبل تر هم زمان هلاکوخان منطقه دیلم و الموت توسط مغولان فتح شده بود.
      یعنی شما هرچی دست و پا بزنید باز نمیتونید خودتونو از چاهی که خودتون برای خودتون کندید نجات بدید.
      دشمنی طبری های گیلان با طبری های مازندران ثابت شده است.

      1. خدایی چی میگی؟یه جا سرزمین گیلان رو به مازندران ربط میدی یه جا زبان سرزمین و زبان زو به مردم و قوم؟
        روایت های تاریخی هم که اشتباه گفتی!
        نخست اینکه من هم در مجازی مازندرانی هایی رو دیدم که به خودشون و محل زندگیشون میگن گیلک و در واقعیت هم برام افرادی بودند که تعریف کردند دوستای مازندرانیشون به خودشون میگن گیلک به ویژه قدیمیا
        و بعد اینکه سرزمین پتشخوارگر در دوره های مختلف پس از اسلام عموما به دو بخش تقسیم شدند شرق رو با توجه به زمان های گوناگون تپورستان، طبرستان و مازندران نامیدند و غرب هم دیلمستان و بعد ها گیلان، وقتی میگیم
        گیلان توسط عرب ها تسخیر نشده منظور همین گیلان امروزی هستش
        جایی که گیلان امروزی قرار داره تو کل دوران تاریخیش از دوره باستان تا چهارصد سال پیش یا مستقل بود یا نیمه مستقل مونده ساده ترین منبعی که بهش مراجعه کنی و توش اینو گفته ویکی پدیا هست!
        عرب ها گیلان امروزی رو اصلا نتونستند تسخیر کنند اما چون در زمان قدیم دیلمستان بخش زیادی از اردبیل قزوین و زنجان هم در بر میگرفت و عرب ها با دیالمه سر این مناطق مناقشه داشتند و گاهی تونستند این مکان ها رو تسخیر کنند و خراج گذار کنند با نام دیلمستان در مکتوباتشون از این مناطق یاد بردن اما شکی نیست که جایی که گیلان امروز قرار داره اصلل اشغال نشده بعد هابه دلیل همین ویژگیش شورشی های سیاسی به این سرزمین مهاجرت کردند و حکومت علویان و… رو تشکیل دادند
        سادات کیایی هم به دلایل سیاسی خودشون رو به اهل بیت و پیامر وصل میکردند مثل حکومت های پیش از خودشون مانند: فاطمیان، عباسیان، علویان و….
        مغول هم نتونست جایی که گیلان امروز قرار داره رو اشغال کنه و ماجرای جالبی هم داره این قسمت رو از ویکی پدیا میگم:در دوره ایلخانان مغول گیلان نخست مستقل ماند. گیلان، تنها منطقه‌ای در ایران بود که در دوره حکومت مغول، وقتی همه کشور در اشغال مغولان بود، واقعاً مستقل مانده بود و حتی پس از اشغال پرهزینه آن توسط الجایتو همان‌طور باقی‌ماند. هیچ حاکم مغولی به گیلان فرستاده نشد، در عوض؛ ایلخان به فرمانروای بیه پیش اجازه داد کل منطقه را زیر فرمان خود درآورد و به نشانه حسن نیت یک دختر مغول به او داد.[۱۴] در زمان اولجایتوی ایلخان در ۷۰۶ هجری/۱۳۰۷ میلادی[۳۸] مغولان موفق شدند فقط برای مدت کوتاهی این سرزمین را تصرف کنند.[۳۱] الجایتو کارزار بزرگی را برای مطیع کردن گیلان انجام داد. مغولها تلفات بسیاری دادند، و الجایتو فقط به به رسمیت شناخته شدن ظاهری سلطه‌اش[یادداشت ۳] دست یافت؛ بنابراین گیلان به امپراطوری ایلخانی پیوست ولی همچنان خاندان‌های محلیش بر آن حکم می‌راندند.

        ماجرا تسخیر گیلان هم اینه که اولجایتو سه تا سپاه از جنوب شرق و غرب عازم گیلان میکنه یکی از این سپاه ها اصلا پاش هم به داخل گیلان نمیرسه و نابود میشه و میمونه دوتای دیگه دوتای دیگه هم هر شهر و روستایی میرفتند میدیدن و ویران شدست و هیچ آزوقه‌ای هم نیست! حالا چطور؟ گیلانی ها که میدیدند سپاه مغول به شهر یا روستاشون نزدیک میشه روستا ها و شهر ها و آزوغه های اضافی رو آتیش میزدند و از اون روستا و شهر فرار میکردند و نتیجه این میشه سپاهیان مغول با کمبود آزوغه مواجه میشند و داشتند تلف میشدند چون شهر ها به همراه آزوغه ها رو بومی ها آتیش زده بودند تا مغول نتونه ازشون استفاده کنه و خودشونم به مکان امن فرار میکردند به همین دلیل سپاه مغول مجبور میشه صلح کنه و نامن گیلان نیمه مستقل بود در حالی که در داخل کاملا مستقل بود و نتیجه اینکه گیلان در کل تاریخش تا چهارصد سال پیش مستقل یا نیمه مستقل بود و فقط دو سه بار از راه دریای کاسپی و شمال توسط قزاق ها و… اشغال شد
        اما اگر بخوایم کل منطقه پتشخوارگر رو حساب کنیم که شامل تالش، گیلان و مازندران امروزی میشه قسمت هایی از این مناطق در طول تاریخ تصرف شده شکی در اون نیست

        البته هدف تو از این حرفات از چند جمله آخرت معلوم شد، هدفت تفرقه‌افکنی هست ولی حیف که استعدادی در این کار نداری

      2. جواد

        باشه😄

      3. جواد

        باشد😄

  6. عالی بو ? تی دست درد نوکونه ?

    1. سلام ،میشه بگید ژیویر چجوری تلفظ میشه؟

  7. سپیده

    مرسی عالی بود خیلی دنبال اسم های گیلکی میگشتم ، متشکر

  8. کار جالبی هست ولی در بعضی لغات هم از لحاظ نوشتاری و هم از لحاظ معنایی اشکال دیده میشود

    1. على:
      لطفا موارد اشکال رو بگين تا اصلاح کنم.

  9. پرويز فروزى

    يكى از زيباترين وبا مسمّاترين (و خوشمزه ترين!) نام هاى گيلكى (دخترانه) فراموش شده:
    ماهى

    1. بله. بله. همين حالا اضافه ميکنم به فهرست.

  10. ونوشه

    لطف کنید ونوشه هم اضافه کنید
    به معنی گل بنفشه

  11. سلام وقت بخیر
    لطفا بگید اللا تی تی نوشته میشه یا الا تی تی و چطور تلفظ میشه؟؟
    متشکرم

    1. أللاتيتي
      allaatiti