حسین طوافی در شعرهای بلند گیلکیش، بلاهایی سر این زبان میآورد که گاهی موجب خشم و گاهی تعجب شاعران سنتیتر گیلکیسرا میشود. اما همین زبان دشوار، دارد به کمک تخیل در شعر گیلکی میآید. خوانندهی شعر را مجبور میکند که با زبان شعر گلاویز شود. البته دنیای شعری حسین طوافی با تاریخ به یغمارفتهی گیلکان گره خورده و شاید وفور کلمههای آرکائیک و اصطلاحهای نظامی و ارتشی کهن در دو شعر بلند اخیرش (همین شعر و شعر «اوشان دکشه دپیچسته جان») ریشه در همین آبشخور داشته باشد. اما به هر حال، نباید از کنار سختی این شعرها به سادگی گذشت. این شعرها دیگر برای علاقمندان به گیلانشناسی و ثبت و ضبط کنندگان واژه که به اشتباه شاعر یا خوانندهی شعر شدهاند چیز دندانگیری ندارد. چون حسین طوافی بازیگوشیها و ابداعهای خودش را بر سر زبان میآورد. این بلاییست که شاعر بر سر زبان میآورد.
آوانگاره:
امی نتاج
ببئه دارؤنن
و زمت
امی پیلˇمأرؤن
کو کارکیا ببئه دسˇ جی
تیتی بودیم
کی امی دس
دارهꞌ؟
1
بهار
هنده رادکئنه
اینˇ پیرأن
واز
اینˇ تیتیئن
چایمایباز
بازین دومارته
اسواشور
کوچهنˇ مئن رادکئنه
اینˇ قصه
دراز
خلاورؤنˇ حرفه
جه دئبار سالؤن
بشتؤسه دأنیم
اوشؤنˇ جیجأکی جی
امی نتاج گول گود
رادکتیم کوچه خیابؤن
هرای بو هرای
وارش خو تولˇ گیسه واگود
امی رامتهن
اونˇ تیلˇ تاتیارˇ گبؤنأجی
کؤره گیت
زمت
جؤنأگیت
هیسه
بئیس تأ بگؤم
بهار کی رادکئه
کسؤنˇ ونگاونگه
فلسفه پوشت
پستایی نئنیم
بدأ خئلی راحت تئه بگؤم
روخؤنهن فگردسن
تاتاییئن
اویر شبؤنˇ ایسنکس نین
بدأ تئه بگؤم
توقاکسؤن
سمنتی اسبؤنˇ تک نشینن
سیفید کاغذؤنه هچی ورق زئنیم
بدأ تئه بگؤم
می دیل خئلی خأنه یکته شؤ
یکته دئباری سایه مورسؤن
پرأگیرم
امی ورخه
بهارˇ رادکته اسواشورˇ پوشت
او زمت کی دئه جوؤن نیم…
2
بهارˇ وؤسیسه لشکرˇ أمه
خؤنه وگردسم
«خؤن احمد»ˇ کیاور
می دسؤنˇ مئن هیستأبؤ
اسواشور
رادکته
خلاورؤن
کوچه هرای-هرایˇ مئن گومأبؤن
غرقابوئن
«امیره»ن
بمردن
«غریبشا»
یکته میرسی رؤجا مئن
خو آخری خؤبه بده
اینی!
دیوار، تیراجینأبؤ
دئباری سایه
رسترؤنˇ اورارساله خؤأ جی
خو تالمه ویگینه
دیوار به دیوار شنه
خلاورؤنˇ سالوک
خو قبرˇ مئن
دپرکنه
اینˇ جؤنˇ دپرک
ولگؤنه پادنگ زئنه کی:
بکالین!
بکالین!
ای اسواشورˇ مئن
چی شئرؤن
کی بنویشته نبنه!
3
دارؤنˇ نؤمه کی پورسنم
خندهꞌ سرأگینن
ندؤنم
شاید می نقش ای بازی مئن
او مأسکه بو
کی خو بمرده خؤبؤنئبه
خنجر ویگیت
او آخری کس
کی بمرده
هیستˇ جخترأدأ کیاورؤنˇ مئن
4
گب دأنم
«کؤرساکؤف»ˇ «شهرزاد»ˇ چیچینیئنˇ امه
دارؤنˇ پیرأنبکنده اوخؤنˇ امه-
و تاریخˇ فلسفه امه
کی امی سرأجی دوارسه
هیسه
کوچه اسواشور
خو تولˇ قصهꞌ
بگؤ یا نگؤ
مئبه فرقی ندأنه
أمی سرأشؤ زمته
سرأگیتهدریم…
هیسه مو واستی گب بزنم؟
————————-
توضیح برخی واژگان به ترتیب آمدن در شعر
وؤسیسه: در لغت یعنی درب و داغان. برای موجودات جاندار شکستخورده.
آوانگاره: مقدمات. پیشنیازها.
نتاج: نیاکان
کارکیا: پادشاه. نام پادشاهان سلسلهی کیایی در گیلان.
چایمایباز: از چایمایبازی گرفته شده: معاشقه با نگاه. زبان اشاره. به اشاره و نگاه حرف زدن.
أسواشور: سیلاب.
خلاوَر: جنگاور
دئبار: کهن. خیلی قدیم.
جیجأکی: زخمی. (جیجا: زخم)
تول: بلند. طولانی.
تیل: گلآلود.
تاتیار: آرام.
کؤره گیت: هدفمند میشد. (از ترکیب «سرکؤره گیفتن»)
پستایی: ذخیره.
خؤن احمد: خان احمد خان دوم، آخرین پادشاه سلسلهی کیاییان گیلان که پس از او (در سال ۹۹۹ ه.ق.) گیلان به املاک خاصهی شاه عباس صفوی در آمد و به طور کامل جزئی از ایران شد.
کیاور: کوشک. قلعه.
أمیره: عنوان پادشاهان محلی بیهپس.
غریب شا: آخرین نجیبزادهی گیلانی که بر علیه صفویه برخاست اما پس از سرکوب قیامش، به دستور شاه صفی در میدان نقش جهان اصفهان به شکل وحشیانه و غیر انسانی کشته شد.
رستر: داروغه. گزمه.
تالم: فانوس.
سالوک: فرمانده.
ماسکه: تلخک.
دیدگاهتان را بنویسید