نيشتن (ništən) فعلي ايسه کي گيلکي مئن چن جۊر کارأىته بنه. ايشؤن اۊ کارأىتنؤني ايسن کي مۊ دؤنم. شمرأني أگه اي فعل أجي کاربردي شناسنين کي تينه اي ليستˇ مئن بأ بۊگؤىن:
۱. نيشتن؛ اينˇ أول معني هي نيشتنه کي ايسأنˇ مؤخالفه.
۲. مهمؤني شؤن؛ وختي کي شنيم ىک نفرˇ ورجه مهمؤني گۊنيم “بشيم فلان کسˇ ورجه بنيشيم” ؤ بازين دۊ ته نؤم اي جۊر نيشتن أجي چاگۊده بۊبؤ: شؤنيشين ؤ رۊزنيشين.
۳. نيشت ؤ جلسه نأن؛ مثلاً گۊنيم “امرۊ قراره فلان اداره رئيسˇ همرأ بنيشيم” ىا “فرده شؤرا نماىنده’ن نيشته-درن خۊشؤنˇ کانديدا’ معرفي بۊکۊنن” ىا “اي کۊچه ايگؤ وأسي خأ بشيم آبˇفاضلابˇ کارشناسˇ همرأ بنيشيم”.
۴. دساجمي مواد کشئن ؤ مشرۊب خؤردن؛ وختي ىک جرگه آدم کسؤنأجي جمأبنن اي جۊر کارؤن ئبه، “نيشتن” استفاده بنه: “سؤال: جعفرم اۊشؤنˇ همرأ نيشينه؟ آؤجا: نأ! ترکأگۊده. دئه ننيشنه.”
۵. ىک جا زيندگي گۊدن ؤ سؤکۊنت دأشتن؛ وختي ىک نفر ىک جا سؤکۊنت دأنه (ىکته جيگه، محل، خؤنه شهر ىا کشور)، نيشتن کاراىته بنه: تۊ شعربافؤن نيشتي؟ محمد کۊ خيابؤن نيشته؟ مۊ لاجؤن نيشينم. هي ترکيب أجي، زيندگي تشکيل دأن ؤ ازدواج گۊدن ؤ خانواده چاگۊدن ؤ مؤستقل ؤ سيوا وابؤن ئبه “زيندگي نيشتن” کي ىک جۊر تۊىم فعله چاگۊده بنه: “مۊ پنج ساله کي زيندگي بنيشتم” ىا “ايلاى دأنم زيندگي بنيشي” ىا “مأ بىن کي همرأ زيندگي نيشتم!“
۶. تجربه-دار ؤ بامۊته بؤن: “فلان-کس بنيشته’.”
۷. پئرˇمأرˇ خؤنه دماسن ؤ ازدواج نۊدن ىا سيوا وانۊبؤن ؤ تهرؤنئنˇ قؤلي “ترشيدن”: “بيسارکس بنيشته’.”
۸. أمه گيلکؤن، فيلم و تئاتر ؤ تلويزيؤنه نيشينيم: “ديشؤ فيلمه بنيشتي؟” ىا “مۊ اۊ سرىاله بنيشته دأنم”.
دیدگاه‌ها
7 پاسخ به “نيشتن”
اينم تينه ببي: مي جؤنˇ مئن “بنيشته”. مثلن وقتي آهنگ گۊش کأدریم، ىا ىکته خؤجير ليواس دؤديم امي جؤنˇ مئن “نيشنه”.
ماهان؛
“جؤنˇ مئن نيشتن”ˇ مئن، نيشتن هۊ نيشتن (نشستن) معني دئنه. “جؤنˇ مئن نيشتن” ؤ “جؤنه نيشتن” در واقع جۊمله’. پس نشأنه اينه اي ليستˇ مئن اضافه گۊدن.
جالب بو.
خؤندن^ بنيشم؟!
کيله نيشتن (کیله:میانِ ران‌ها)
زن باتجربه ای که برای زایمان کردنِ زائو، روی (کتل) مینشیند و زائو هم روی پای زن باتجربه مینشیند. زن باتجربه به زائو برنج خام میدهد تا گاز بگیرد و دردش کمتر حس شود. زن با تجربه بچه را از زیر در تشت به دنیا می‌آورد.
ارجاع به : پاینده لنگرودی، محمود(2535 شاهنشاهی)، آئین های گیل و دیلم، بنیاد فرهنگ ایران، صفحۀ 25.
پ.ن: البته این فعل به یک معنی دومی هم اشاره دارد که معنی اش با موازین اخلاقی دچار اختلاف هست. و در اصلاح عموم مردم شرق گیلان مخصوصا از لنگرود به آن طرف رایج است.
تي فينگارˇسر نيشتم : به موقع به حسابت ميرسم.
ManiMas
هۊتؤ کي ماهان ئبه’ن تؤضيح بدأم، “کيله نيشتن”ˇ مئن ني نيشتن هۊ نشستن معني دئنه. ائره’ني أمه ىکته جۊمله دأنيم: “کيله نيشتن”. کي ىک جۊرˇ خاصˇ نيشتنه. کيله نيشتن، پا چيک نيشتن، جۊختأزئه نيشتن ؤ…
هيتؤرأن، فينگارˇ سر نيشتن ؤ چرˇ سر نيشتن.
7: بینیشته آبجی.