تاریخ ندارد اما میدانیم که در اردیبهشت ۱۳۵۸ بوده و با توجه به تاریخ دومین شمارهاش، میباید ۱۵ اردیبهشت یا یکی دو روز پس و پیش بوده باشد که نخستین شمارهی نشریه «دامون» با زیرعنوان «نشریه فرهنگسرای خلق گیلان» با قیمت ۱۰ ریال منتشر میشود و این نقطهی عطفی مهم در تاریخ زبان و ادبیات گیلکیست که برای نخستین بار مسألهی هویت قومی گیلکان را با فرمی نو مطرح میکند و البته این همه در شرایط گشودگی پس از انقلاب بهمن ۵۷ امکانپذیر است. در دامون ارادهای به «تاسیس» وجود داشت که از هوای انقلابی تغذیه میکرد. تاسیس همه چیز. تاسیس نسل نویی از روشنفکران گیلک، تاسیس کانونی روشنفکری، تاسیس نشریهای قومی، تاسیس چارچوبی مدرن برای خواندن و نوشتن به گیلکی و تاسیس بسیاری چیزها.
محمدتقی پوراحمد جکتاجی، محمدولی مظفری، محمد بشرا، علی عبدلی و علیاکبر مرادیان گروسی؛ این نامها که سالها بعد، هر یک به تنهایی وزنهی مهمی در فرهنگ و ادبیات قومی شدند، در چهار شمارهی آغازین دامون دست به دست هم داده بودند.
سابقهی مکتوب شدن زبان گیلکی کهنتر از این حرفهاست. پس از مشروطه، خیلی پیشتر از افراشته، روزنامهی جنگل، شعرهای گیلکی با مضمون سیاسی روز را در خود دارد و پیش از آن نیز میتوان همین طور منابع مختلف مکتوب را مرور کرد و ترجمهی سورههایی از انجیل در اوایل مشروطه را نیز پشت سر گذاشت و از شعر گیلکی سرودهی خان احمد خان (آخرین حاکم مستقل گیلان) نیز گذشت و همین طور رفت و رفت تا به دیوان پیرشرفشاه دولایی (قرن هشتم هجری قمری) رسید.(۱) (بیشتر…)