نویسنده: ورگ (Page 1 of 7)

در زمانهٔ ما که رسانه‌های تکصدا و منفرد گسترش یافته، با وجود هزاران خوبی و منفعتي که اين گسترش داشته، بدی‌هایي هم داشته از جمله پراکندگی بحثها و دشوار شدن گفتگوهای دقیق و انتقادی و علمی مکتوب که پایه و اساس فرایندهای پژوهشی باشد و نه ابزار تبلیغات و جدالهای روزمرهٔ شفاهی شبه‌مکتوب که در مناسبتهای سالانه صدباره تکرار شوند. در نتیجه همچون همیشه تلاش خواهد شد گفتگوهای جدی پیرامون موضوعات مشخص را در ورگ گرد آوریم تا شما به کمک پیگیری برچسب‌ها (تگ‌ها) و لینک‌ها این بحثها را دنبال کنید. پیشتر از این نیز وبلاگ ورگ میزبان گفتگوهای علمی مختلفی بوده است. (برای نمونه نگاه کنید به: بازتاب جمعیت تاریخی گیلان)

داستان از گفتگویی آغاز شد که دو استاد عزیز جامعه‌شناسی، شروین وکیلی و حسن محدثی گیله‌وایی داشتند. (در اینجا ببینید)
در این گفتگو شروین وکیلی سعی کرد با شیوه‌ای علمی و دقیق از موضع خودش که موضعی راستگرا و ملی‌گرایانه و ایرانشهری ست دفاع کند. حسن محدثی هم از موضع خودش که به نوعی موضع لیبرال چپ محسوب می‌شود دفاع کرد اما متاسفانه طبق روال معمول روشنفکران چپ لیبرال، با دست‌کم گرفتن دانش تاریخ و روش علمی و اتکا به نظریه‌ها و پیش‌فرض‌های خودش، نتوانست به خوبی در گفتگو از موضع مترقی خویش دفاع کند و به ورطهٔ نقد ارزشی و اخلاقی افتاد و برعکس شروین وکیلی با وجود داشتن موضع واپسگرا نسبت به محدثی، به کمک تدقیق علمی و با استفاده از ندانسته‌های طرف مقابل، دست‌کم در ظاهر جای جواب دادن برای محدثی باقی نگذاشت. (مشابه این ناتوانی در نقد رادیکال ادعاهای شروین وکیلی را در مناظرهٔ حسام سلامت و شروین وکیلی هم می‌بینیم که دوباره طرف چپگرای گفتگو بدون یک داشتهٔ پژوهشی و دانشی جدی، صرفا با اتکا به جهان ارزشی و اخلاقی تلاش می‌کند تا استدلال خود را پیش ببرد.)

Continue reading

دۊ رۊز پيش (نؤرۊز ما ۱۴، ۳۰ مرداد، ۲۱ اۊت) اي وبلاگ بيس ساله بۊبؤ. بيس سال پيش (۲۰۰۵ اۊت ۲۱) ائره مي کار-ه سرأگيتم ؤ خئلي قصصأن ؤ خئلي کارؤن ؤ خئلي دۊستيئن هي وبلاگ ٚ مئن ؤ هي وبلاگ ٚ جي سرأگيته. بسچي گه اعصاب خؤردي ؤ دۊشمندي ؤ دردٚسر أن کم نبۊ. حتی ىپاره مطالب مي ارشيو أجي پاکأبؤ ؤ مي ديل بسۊته؛ چن سور «زيندگي دکش‌وأکش» اۊ جۊر چارۊق ننأ مي پاى ئبه کي ائره تامتۊمي بۊ؛ هرچي بۊ حلئه سره دأنه ؤ ىک عالم پيل پيله کار مي وير دره کي مي ديل ؤ مي مردۊم ؤ مي جامعه وأسي خأ پى بگيرم.
اي بيس ساله کي فيسبۊک بمأ ىپاره ادمؤن گۊتن «تي وبلاگ-ه دبد کي هرکي فيسبۊک نئسه هي کس اين-ه نۊخؤنه»؛ بأزۊن تلگرام ؤ اينستاگرام ؤ چي چي گرام بمأ ؤ هندئه گۊتن هرکي اينستاگرام نئسه أويرأبنه ؤ دئه وبلاگ نيويشتن ؤ مقاله نيويشتن ٚ زمت دوأرسه.
ائره ولي هميشک خۊش ٚ خؤندنکسؤن-ه دأشت ؤ اۊشؤني گه اي گبؤن-ه زئن خۊشؤن نأ کتاب ٚ زمت، نأ رۊزنامه زمت، نأ وبلاگ ٚ زمت، نأ فيسبۊک ؤ تلگرام ؤ استريمينگ ٚ زمت، خؤندنکس نبۊن ؤ نئن. اي سالؤن بفأمسم خؤندنکس خؤنه؛ ايسه کاغذ ٚ سر ىا سنگ ٚ سفالٚ سر!
اۊنچي گه أنديفه کؤنه اينه کي چي نيويسنيم ؤ کي به نيويسنيم ؤ کي خۊ درد ٚ دوا دۊمبال تي نيويشتن ٚ مئن وامجنه!
اي وبلاگ ٚ بنويشتأن اين أن نۊشؤن دئنه کي اي سالؤن چني دگرسم ؤ هأگرسم ؤ چي عقاىدي دأشتم ؤ ألنى چۊتؤ نيگا کؤنم ؤ فيکر کؤنم. شيمه دم أن گرم کي سالؤن همرا بين ؤ بد ؤ خۊب، تل ؤ شيرين، قأر ؤ اشتي پابه‌پا بمأين. شيمه خؤنابدؤن.

پس‌نيويشت:
بد نئه ايشؤن-أن بۊخؤنين:
دأه سال ٚ پسي
دیه شوِ تاریک سی دیدنِ صو

عطاک-ه کشأگينم گاز گینم این-ه گۊنم: رئه کمته شيطؤني بکۊن بئه بنيش أمئه ورجه مؤستند نيگا بکۊن یک چي یاد بگير! شيمه «جۊر» نخأنه ادمؤن ٚ مۊرسؤن پیشرفت بکۊنه؟ هأگرش ٚ مئن نخأنين پيش بشين؟
عطا اؤجا دئنه: پيچأن لازم ندأنن ايتؤ پیش بۊشۊن. أمه أمئه چم ٚ رچگي-ئه هيتؤ خۊش دأنيم. شمه أگه مریخ أن بشين أمه-ره شيمه همرأ بئنين تازه أمئه خؤردن ؤ رئن ٚ فکر أم کؤنین. أمه ایتۊ هأگردنيم جؤن.
ايشؤن-ه بۊته پس يٚکته «ميؤ» بۊده، خۊ يٚته لگ-ه جؤرأدأ بناگۊده خۊ لگبنه-أ وأليشتن.

_{جۊر: Specie.
هأگرش/هأگرسن: Evolution.}

برای اینکه از نگاه محمدرضا پهلوی (آخرین پادشاه ایران) به مردم گیلان و همچنین شخصیت و اخلاق این پادشاه درکی دقیقتر داشته باشیم، بد نیست نگاهی به این بخش از خاطرات علم بیاندازیم.
در این تکه از خاطرات که شاه ایران دوباره طبق معمول مشغول نصیحت و ارائهٔ روش مدیریت به کشورهای جهان بود، یک جوک رشتی را هم تعریف می‌کند و از علم می‌خواهد که از طرف شاه این جوک سخیف رشتی را به سفیر آمریکا بگوید!
از بازنویسی این سخنان بی‌ارزش و زشت محمدرضا پهلوی شرم دارم و فقط تصویر این صفحه از کتاب خاطرات علم را که مربوط به سال ۱۳۵۲ است می‌گذارم تا خودتان ببینید و بخوانید.

تي رفئق-ه سۊ جا بشناس؛ سفر ٚ مئن، سفره سر، اين ٚ جٚفتگيري زمت.

دؤنش ٚ ته تازه خؤرمه، هۊنر ٚ ته کؤنه.

احمدرضا قائم‌مقامی خۊش ٚ ىکته وأنيويسؤن ٚ مئن بنويشته دأنه کي:

از لغاتی که لغت نیستند: آموت
الموت را مخصوصاً نویسندگان اهل جبال مانند زکریای قزوینی و حمد مستوفی مرکب از دو جزء آله به معنای «عقاب» و آموت به معنای «آموخته» تصور کرده‌اند. آموت صفت مفعولی است معادل آموختهٔ فارسی که در آن لهجات استعمال داشته و آن گاه گروهی از اهل آن نواحی گمان برده‌اند که چون عقاب در آشیانش بچگانش را آموزش می‌دهد، پس به مجاز آشیان عقاب را آله‌آموت گفته‌اند و چون قلعهٔ الموت بر جایی است بلند، آن قلعه را نیز به جهت اغراق «آشیانهٔ عقاب» خوانده‌اند. این روایات، که اهم آنها در لغت‌نامه در ذیل الموت درج است و در ضمن آنها وجوه دیگری هم برای این نام برشمرده‌اند، احتمالاً همه خیالاتند. با این حال، این روایات به لغت‌نویسان هند نیز رسیده و رند و شیاد آنان، که صاحب فرهنگ جهانگیری باشد، بیتی هم به شاهد آنها ساخته (یا در بیت کس دیگری تصرف کرده) و آن را به منجیک ترمذی نسبت داده است. آن بیت چنین است:

بر قلهٔ قاف بخت و اقبال
آموت عقاب دولت تست

آقای حسن‌دوست نیز در فرهنگ خود چیزی از خیالات آقای گرتسنبرگ را به اوهام پیشینیان افزوده، اما آقای سعادت در جلد اول فرهنگ جامع زبان فارسی در مورد اشتقاق این لغت سکوت کرده. کار درست را او کرده، ولی درستتر آن است که آن مدخل از فرهنگ جامع حذف شود و به ذیلی منتقل گردد که باید مشتمل بر «لغتواره‌های» فرهنگهای پیشین باشد.

اۊنچي گه احمدرضا قائم‌مقامي «لغتواره‌های فرهنگهای پیشین» دۊخؤنه راسوري (درواقع) ىکته دئه زبؤن ٚ لۊغته ؤ اي ىکته دئه زبؤن ٚ نؤم کي قائم‌مقامي خۊ وأنيويس ٚ مئن أول «لهجات» ؤ سراخر «فرهنگهای پیشین» دۊخؤنه، ايسه گيليکي!
أگه فارسي-ئه بدئه، گيليکي سيوا بؤن ؤ اين ٚ زبؤن بؤن-ه انکار نکۊنيم، بأزين دئه همه چي رؤشنتره. گيليکي مئن کي خۊشئبه سيوا دستۊر ؤ سيوا فرهنگ دأنه، امۊت لؤغتي نئه کي لؤغت نبۊن؛ خالي ىکته واجه-أ هزارؤن هزار گيليکي واجه أجي.

گویا قراره مجلهٔ بخارا در سری شبهای بخارا، شبی رو هم به بزرگداشت خوانندهٔ بزرگ گیلک احمد عاشورپور اختصاص بده و از من هم خواسته شده اونجا در حد پونزده دقیقه حرف بزنم.
این برنامه شنبه بیستم بهمن ساعت ۱۷ در فرهنگسرای نیاوران برگزار میشه و امیدوارم دوستان و همراهان ساکن تهران رو ببینم و شب خوبی باشه.

پی‌نوشت: خوب این برنامه برگزار شد و این هم فیلم سخنرانیم.

گۊتن بگۊبشتؤ ؤ گب زئن ؤ دايالؤگ بئترين کاره؛ ولي هرچي ويشته دۊنىا ادمؤن ٚ حال ٚرۊز ٚ مئن دئيق بنم فأمنم کي جامعه مئن، گبزني ؤ بگۊبشتؤ بکت، دۊ ته دئه راه دأنيم: ىکته تامزني، ىکته ني خۊ کار-ه گۊدن ؤ عمل. همه ته جي ويشته هي اخري همرأ شأنه ادمؤن-ه هاوجيرانئن [قانع گۊدن].

هي ته هۊني نيم کي بيم فرامرزٚی جؤن.

ناسۊناليسم ادمؤن-ه کۊل ٚمغز چأکؤنه.

اي رۊزؤن دۊ جۊر ایراني دأنیم؛ یا ایران‌ستیز یا ایراني‌ستیز.
ایراني‌ستیزؤن اي صد ساله مئن یک عالم ایراني بکۊشتن ؤ شکنجه بۊدن خۊشؤن ٚ «ایران»-ه دأشتن ئبه.
مثلا ساعدي (گوهر مراد) ایران‌ستیز بۊ، ساواکي ایراني‌ستیز. ساواکي ألؤنم ایراني‌ستیزه. خیال کؤنه اسم عوضأکۊنه عینک دۊدي بزنه أمه این-ه دئه نشناسنيم. 😎

چلنگر ىکته نشريه بۊ مأمدلي أفراشته سردبيري ؤ مؤديريت ٚ جي کي تينين اي نشريه ارشيو-ه ائره هأگيرين. فايل دخشارده (Zip) ايسسه ؤ تلگرام ٚ سئروئر ٚ مئن هننأ.

اي ارشيو ٚ مئن چلنگر ٚ شۊمارأن سال أول ؤ دؤوؤم ؤ سوم ٚ شي دره. سال أول ؤ دؤوؤم ٚ ارشيو ٚ مئن اي شۊمارأن متأسفانه دننئه:

۸، ۱۱، ۱۲، ۲۰، ۲۴، ۲۵، ۲۹، ۳۱، ۳۲، ۳۶، ۴۱، ۴۲، ۴۴، ۵۰، ۵۱، ۵۲، ۵۳، ۵۷، ۵۸،۶۰، ۶۱، ۶۹، ۷۰، ۷۱، ۷۳، ۷۵، ۷۶، ۸۴، ۸۵، ۸۷، ۹۱، ۹۴، ۹۶، ۹۷، ۹۹، ۱۰۰، ۱۰۱، ۱۰۲، ۱۰۳، ۱۰۴، ۱۰۶، ۱۰۸، ۱۱۰، ۱۱۷، ۱۱۸، ۱۲۰، ۱۲۳، ۱۲۸، ۱۲۹، ۱۳۰، ۱۳۲، ۱۳۵، ۱۳۶، ۱۴۹، ۱۵۱، ۱۵۳، ۱۵۹، ۱۶۳، ۱۶۵، ۱۶۹، ۱۷۰، ۱۷۱، ۱۷۲، ۱۷۳، ۱۷۴، ۱۷۵، ۱۷۶، ۱۷۷، ۱۷۸، ۱۷۹، ۱۸۰، ۱۸۱،۱۸۲، ۱۸۳، ۱۸۴، ۱۸۸، ۱۸۹، ۱۹۰، ۱۹۴، ۱۹۵، ۱۹۶

سوؤمي سال ٚ جي خالي چار ؤ پئنج ٚ شۊمارأن دره.

اي ارشيو تينه شيمه کۊمک ٚ جي کاملأبۊن. أگه نؤسخه‌يي دأنين کي اي ارشيو ٚ مئن دننئه خبر بدين.

در سومین جلد از دورهٔ پنج جلدی «گيلکي شئر» بد ندیدیم که کلامی هم به فارسی بنویسیم چرا که هم محمدعلی افراشته روشنفکر و شاعر و نویسنده‌ای بود که در تمام ایران با تمام زبانهایش محبوب و شناخته شده است و هم اینکه از این فرصت بهره برده و گزارشی به مخاطب ناآشنا به زبان گیلکی اما علاقمند به ادبیات گیلکی داده باشیم. همانطور که در ابتدای کتاب به نقل از محمود پاینده لنگرودی آمده، تاثیر عمیق و راهگشای افراشته روی روزنامه‌نگاران و شاعران این سرزمین (به ویژه شیون فومنی و محمدولی مظفری) انکارنشدنی است.
مجموعه‌ای که می‌خوانید تا این لحظه کاملترین مجموعه از اشعار گیلکی افراشته است که تلاش کردیم بدون سانسور و حذف تقدیم کنیم و از این جهت این کتاب علاوه بر هدف اصلی و اولیه اش می‌تواند برای پژوهشگران هم منبع درخوری باشد.
اما هدف اصلی و اولیهٔ انتشار این کتاب و در کل این مجموعهٔ پنج جلدی، تدارک منابعی مناسب آموزش زبان و ادبیات گیلکی در سطح متوسطه (یعنی یک پله بالاتر از سطح آموزش خواندن و نوشتن و گفتگو به گیلکی) بوده که امیدواریم روزی مورد استفادهٔ آموزگاران زبان و ادبیات گیلکی قرار گیرد.
چارچوب تلاشهای ما برای تدارک امکانات آموزش خواندن و نوشتن و گفتگو به زبان گیلکی سه وجه عمده داشته و دارد که مسیر کلی تلاشهای چند سال اخیر را باید در این سه وجه دید…
متن کامل این مقاله را می‌توانید در مؤخرهٔ همین کتاب یعنی کتاب «گيلٚمرد! سحردمه» بخوانید و این کتاب را می‌توانید از اینجا دانلود کنید و بخوانید.

دو کتاب دیگر این دورهٔ پنج جلدی را هم می‌توانید از اینجا دریافت کنید:
أفتؤو-ه وأ اي ملک زنده بدأريم… (مجموعه اشعار محمدولی مظفری)
ىه رۊز زاکؤن، زيندگي خۊبابۊنه (مجموعه اشعار محمود پاینده لنگرودی)

شمه نؤرۊزبل شاد ؤ خؤرم ببۊن. دکتيم ۱۵۹۷ دٚیلمي سال ٚ مئن. ايمرۊ کي نؤرۊز ما يٚکؤمه، يٚکته تازه کتاب شمه-ره تقديم کؤنيم. پيشتر مأمولي مظفري شئرؤن-ه مؤنتشر بۊده بيم، ايسه ائکته مأمۊد پايٚنده لنگرۊدي شئرؤنه کي يٚکته کتاب ٚ مئن جمأبؤ. أگه ديمه‌مج ؤ عليرضا فرهمند ٚ زحمت نبۊ، اي کتاب کي دؤوؤم کتابه أمئه گيلکي أدبيات ٚ سري کتابؤن، بيرين نمنأبۊ.

اي کتاب أن اؤکته مۊرسؤن هم وؤته هم خؤندش، اۊن ٚ مئن تينين کيليک أجي جابجا ببين. ائره اي کتاب-ه هأگيرين.

اين متن پاسخیه که برای پرسشهای مهرداد پیله‌ور و مسعود پورهادی نوشتم. این دوستان این پرسشها رو پیرامون شعر گیلکی با من و چند نفر دیگر در میان گذاشتن و پاسخها رو در کانال تلگرامی گیله‌برازه منتشر میکنن. حالا میتونید متن کامل پرسشها و پاسخهای من رو در اینجا بخونید:

مهرداد جؤن، تي سؤالات ٚ سر مي آؤجان-ه بنويشتم. گيلکي بنويشتم چۊن فيکر کؤنم گيلکي شائرؤن ؤ گيلکي نيويشتنکسؤن أجي کمترين انتظاري کي شأنه دأشتن اينه کي گيلکي همرأ نيويشتن ؤ خؤندن ؤ فيکر گۊدن ؤ همه ته أجي مؤهمتر گيلکي هأزئن-ه خۊشؤن أجي سرأگيرن تا بأزين فرسه ديگرؤن ٚ نؤبه.
بنويشتم هأزئن؛ ائره نقد ٚ جا نيويسنم هأزئن. اين که چره نقد ٚ جا نيويسنم هأزئن، ائره مفصل تؤضيح بدأ دأنم: نقد ٚ جا گيلکي مئن چي شأنه گۊتن؟
ايسه چره أول سر ايشؤن-ه گۊته‌درم چۊن اي وؤت[۱] ٚ مئن مي جوابؤن ٚ مئن حقسأی بۊدم کي گيلکي شئر ٚ فضا-ا هأزنم. ارزۊ دأنم اي وؤت، خۊش ٚ خؤندنکس-ه بيأجه.

Continue reading

با زحمت و همکاری کمند صمیمی، گیسو صمیمی و فرزین کارگر عزیز، تقویم دیواری امسال هم آماده و منتشر شد و شما میتونید از همینجا دانلودش کنید و بعد چاپش کنید و بزنید به دیوار یا به دیگران هدیه بدین.

نکتهٔ جالب تقویم امسال اینه که این دوستان یک فونت جدید سازگار با خط گیلکی هم طراحی کردن که توی این تقویم ازش استفاده شده.

این اولین تجربه‌م در ساخت فیلم بود و البته نه اون زمان و نه حالا این کاره نبودم و نیستم و صرفا از روی ضرورت بود.این فیلم ثبت نخستین اجرای جشن نوروزبل بعد از دهه ها خاموشی و فراموشیه. در سال ۱۳۸۵ هجری خورشیدی در قالب یک تیم چهار نفره (امین حسن پور، نیما فرید مجتهدی، حجت بابائی روشندل و مهدی محمدی) به روستای ملکوت از توابع املش رفتیم و با همکاری و همفکری مردم روستا این جشن رو دوباره احیا کردیم.

بعد از ۱۶ سال بالاخره این فیلم رو میذارم اینجا که ببینید. (متاسفانه چون یوتوب سانسوره، برای دیدن فیلم باید از ابزار فیلترشکن استفاده کنید)

گزارش مفصل این نوروزبل رو میتونید در اینجا بخونید.

اين درسته که مردم گیلکی‌زبان چه گیل چه دیلم، چه شهری چه گیلمرد چه کلایی و چه گالش، چه کشاورز چه دامدار چه کارگر و چه کارمند بهرحال گیلک هستن و وارث فرهنگ باستانی مشترک و این هم درسته که تقويم دیلمی میراث مشترک این مردمه و این هم درسته که مردم جلگه (گیلان در گیلکی یعنی مناطق جلگه ای) هم حق دارن جشن باستانی نوروزبل رو به عنوان داشتهٔ خودشون (داشتهٔ مشترک گیل و دیلم) برگزار کنن و این هم درسته که هرچه این جشن در جاهای بیشتری برگزار بشه، بیشتر احیا و معرفی خواهد شد اما…
چرا به نظر شخص بنده بهتره این جشن در مناطق کوهستانی برگزار بشه و مردم گیلان (مثل خودم) برای شرکت در این جشن زحمت بکشن و به مناطق کوهستانی (دیلم) تشریف ببرن؟
چون تاریخ مردم ما تاریخ حرکت و توسعهٔ تمدنی از کوه به جلگه بوده و هرچه در جلگه هست، اصیلترش در اون بالاست و با برگزاری نوروزبل در کوه، پیوند بین مردم پایین و بالا بر اساس تقسيم کار اجتماعی تاریخی و روابط مشخص به کمک این باز برگشتن به کوه برای همه یادآوری میشه؛ چرا که نوروزبل یادآوری اين حقیقته که ریشهٔ ما کجاست و ما دو دنیا و دو قوم متفاوت نیستیم و نوروزبل بهانه‌ای میشه برای اینکه مردم جلگه و مردم کوه دیدار داشته باشن.
از همه مهمتر درسته با توسعه تمدنی در جلگه، متاسفانه مناطق کوهستانی استان گیلان و مازندران در بن‌بست و انزوا قرار گرفته‌ن اما این انزوا حاصل توسعهٔ ناموزون سرمایه‌داری طی دو قرن اخیره وگرنه مناطق کوهستانی ما زمانی مراکز ارتباطی و تجاری و فرهنگی بودن و نوروزبل بهانه‌ایه برای احیای این مساله و ایجاد ارتباط بیشتر بین این مناطق.
چه اشکالی داره فرزندان ما سالی یک بار با این آموزه روبرو بشن که ریشه و تاریخشون فقط همون جلگه نیست و ما مردمي هستیم که از بالاترین ارتفاعات البرز تا پست‌ترین باتلاق‌های جلگه رو با کار و زحمت و خلاقیت قابل سکونت کردیم و زبان و فرهنگ خودمون رو پراکندیم؟
اجازه بدیم در ذهن نسل بعد تصویری واقعی، مادی و تاریخی از مردم خودش داشته باشه و ببینه و تجربه کنه که افرادی در جاهایی متفاوت از اقلیم خودش به زبان مشترک گیلکی حرف میزنن اما با لهجه‌های متفاوت و چه بسا خیلی اصیلتر!
و چه اشکالی داره که فرزندان ما در کوهستان و کوهپایه هم ببینن که مردم جلگه (گیلؤن) همزبان و هم‌فرهنگ خودشون هستن و اینها تنها نیستن و زادگاهشون ارزشهای تاریخی و اقتصادی داره و میتونه میعادگاه تمام گیلکان گیلکی‌زبان جهان باشه که سالی یک بار به آغوش مادر (البرز) برگردن؟
مگه غیر از اینه که سرزمین ما هر روز از صبح تا شب با گردش تبخیر آبهای دریا و جلگه و حرکتش طی روز به سمت البرز و عبورش از شش‌های سرزمین ما، یعنی جنگل، خودش رو دم غروب به جؤرا (یلاق) می‌رسونه و این چرخهٔ زندگی‌زا این مجموعه رو در هماهنگی با هم هر روز پیش می‌بره و بازتولید می‌کنه؟ به این دلایل به نظرم بهتره تا جایی که می‌تونیم نوروزبل رو در ارتفاعات برگزار کنیم که توی این گرمای تابستون معنای خودش رو هم داره.

نقد چيسه ؤ گيلکي مئن نقد ٚ جا چي شأنه گۊتن کي هم دقيق بۊبۊن هم اشتقاق ساتن ٚ را أمئبه وا بۊمؤنه؟

بٚينيم نقد کؤره أجي بمأ؛ يۊناني مئن نقد-ه گۊتن کریسیس (krisis) کي سۊ ته معنا دأنه:

یکته معني بؤحران (crise) ؤ تشنج ؤ آشۊب ؤ حالتي کي چیزؤن يا کسؤن دکئنن يک جۊر حالت ٚ مئن کي بؤحراني (critique) گۊنيم. اي حالت ٚ مئن اۊ چيز ٚ بي تعادؤلي ؤ اين که اۊن ٚ مئن تضادي دره، مألۊم بنه.

دؤوؤمي معنا أولي همرأ أننی تضاد دأنه. یعني ائکته معنا مئن کريسيس ضد ٚ اختلاط ؤ التقاط ؤ خلط ٚمعنا ايسسه. اي معنای ٚ مئن کريسيس، سيوا گۊدن ؤ تفکيک ٚ سر دلالت کؤنه ؤ وينش (بصيرت) ؤ داوري (قضاوت) ٚ معني اي کلمه أجي بيرين هأنه. هين وأسي قضايي ؤ فلسفي کلمأن ٚ مئن دياکريسيس (diakrisis) یک جۊر وير (أنديشه) ٚ حرکت-ه کي تضادؤن ؤ تؤفيرؤن-ه تشخيص دئنه.
پس کريسيس هم بؤحران ؤ آشۊب ؤ بصيرت معني دئنه هم تصميم گيتن ؤ حؤکم صادر گۊدن. (دقيقا هرچي کي امرۊز ٚ به‌اصطلاح مؤنتقدؤن بد دأنن!)

Continue reading

در این نوشته کوشش میکنم توضیح بدم چرا فکر میکنم اون چه که به نام زبان مردم دیلم یا زبان دیلمی ازش نام برده میشه همون زبانیه که امروز گیلکی نام داره. گرچه توضیح این موضوع برای کسی که با زبان گیلکی و گويشهای مختلفش در جلگه و کوهستان و درون و بیرون استان گیلان آشناست خیلی راحتتره و نیاز به این همه بحث روی جزئیات نداره.

چرا گیلکی و دیلمی یک زبانند؟

در صحبت از زبان دیلمی (که در واقع همیشه با عنوان زبان مردم دیلم از آن نام برده شده) نوعی مغالطه رخ داده است. یعنی یک منبع از انقراض زبانی به نام دیلمی حرف زده و مدعی می‌شود که دیگری هم از این زبان نام برده است. (مانند استخری و…) یعنی چون یک نفر در گذشته از «زبان مردم دیلم» نام برده و حالا هم یک نفر مدعی انقراض زبانی به نام دیلمی شده پس همه چیز درست و مرتب است و زبانی به نام دیلمی داشتیم که «متمایز از زبان گیلکی امروز» بوده است. (به این نتیجه‌گیری آخر دقت کنید.)

فراموش نکنیم همین امروز هم هر کسی که بی‌خبر باشد و به گیلان بیاید خواهد گفت زبان مردم شرق گیلان با زبان مردم مرکز و غرب گیلان متفاوت است و در فومن حرف خ زياد و در لاهیجان حرف ن زياد به کار می‌رود. و لابد باید نتیجه بگیریم دو زبان داريم!

Continue reading

مدتها بود که دلم میخواست به بهانه‌اي، این موزیک قوالی زیبا رو با شما به اشتراک بذارم. این که میگم مدتها، حرف از چند ساله. اون زمان که این موزیک رو شنیده بودم و دلم میخواست اینجا منتشر کنم هنوز سالهای سیاه کرونا و این قرن پر از رنج و ستم و عصیان آغاز نشده بود.

شاید شما هم فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟» رو دیده باشید. نمیدونم داوری شما دربارهٔ این فیلم چی و چطوره اما من از وسط فیلم به بعد تقریبا برام سخت بود که ادامه‌ش رو ببینم. برای مني که حتی فیلم‌فارسی و فیلم‌هندی و حتی سریالهای آبکی ترکی و لاتینی برام قابل تحمله، تحمل این فیلم برام سخت بود. اون سالها این پروپاگاندای متظاهرانه برای ساختن تصویری از ما که نیستیم دردآور و حال‌بهم‌زن بود اما چون هنوز از روی بسیاری کثافات جامعه پرده کنار نرفته بود، گفتن این حرفها باعث دشنام و ناسزا میشد که شد! حالا اما فحاشان اون سالها که هر نقدی رو به حسادت نسبت به خوشبختی خودشون تلقی میکردن، نصفشون زیر بار واقعیت اجتماعی کمر خم کرده‌ن و نیم دیگه به سمت پله‌های بالاتر بارشون رو بستن.

Continue reading

این هم از کتابی جدید از سری کتابهایی که در ورگ منتشر خواهد شد. پیشتر کتاب «أفتؤو-ه وأ اي ملک زنده بدأريم…» (مجموعه اشعار محمدولی مظفری) منتشر شده بود و حالا نوبت داستان خواندنی و معروف ماهی سیاه کوچولو نوشتهٔ صمد بهرنگی با ترجمهٔ گیلکی و تصویرسازی جدیده.

این کتاب هم مثل قبلی کتاب الکترونیکه به این معنی که شما در فایل پی‌دی‌اف کتاب می‌تونید هم متن رو بخونید و هم داستان رو به صورت صوتی بشنوید و هم هرجا که کلمه‌ای با رنگ قرمز مشخص شده با کلیک روی اون کلمه به بخش لغتنامه خواهید رفت تا معنی اون کلمه رو ببینید.

همچنین این کتاب جوری طراحی شده که قابل چاپ در قطع آ۵ خواهد بود و حتی میتونید از طریق همین وبلاگ ورگ، نسخهٔ کاغذی و چاپيش رو سفارش بدين.

این کتاب و این داستان بهترین هدیه برای کودکان و نوجوانان و حتی جوانانه و برای آموزش زبان گیلکی در سطح متوسط بسیار کاربردیه. کۊجدانه سئه ماىي رو از اینجا دانلود کنین یا زیر همین پست سفارش نسخهٔ چاپیش رو بدین.

«دۊ پاره نؤن ويگير ؤ یٚکته سر چن پاره کرک ٚ گۊشت بني ؤ چن چيتيم گرکن ؤ بادؤم-ه چپ ٚ راس دچين؛ پنير ؤ بپته مرغؤنه وابينؤن-ه بني اۊن ٚ سر ؤ زيتۊنؤن-ه چن ته تيک ٚ مۊرسؤن بچربؤن ؤ أننی نمک دپاچ؛ بأزين نيا بکۊن تا تي چيشم کئف بکۊنه، بأزۊن اؤکته نؤن پاره-أ بني اۊن ٚ سر ؤ گاز بزن تا اۊن چي-ئه گه چأگۊدي رؤئه بأري.»

مروج الذهب و معادن الجوهر، مسعودی (قرن ۴)

بر آستانهٔ چهارمین مجموعهٔ قصه‌های گیلکی‌اش (این متن به عنوان مقدمه در کتاب ولگ چاپ شده است.)

قصهٔ گیلکی یا آن طور که در گفتار رسمی معمول است «داستان کوتاه» گیلکی، گرچه در نشریهٔ دامون و پیش از گیله‌وا شکوفه زد اما رسایی و بلوغش در ارتباطی تنگاتنگ با آن چه در دههٔ هفتاد در مجلهٔ گیله‌وا چاپ شده بود و آن چه در دههٔ هشتاد در گروه داستان گیلکی خانهٔ فرهنگ گیلان تولید می‌شد شکل گرفت و بالاخره در اوایل دههٔ هشتاد در قالب کتاب ارائه شد. از نخستین گام یعنی دو مجموعه داستان چاپ شده از محمدحسن جهری و محمود طیاری تا امروز بدنهٔ داستان گیلکی تجربیات زیادی را از آن خود کرده است و چندین کتاب داستان گیلکی چاپ شده که از این میان می‌توان روی نام‌هایی همچون هادی غلام‌دوست و مسعود پورهادی و علیرضا بشردوست به عنوان نویسندگانی دست گذاشت که توانستند آثاری با کیفیت مطلوب و نگاهی مدرن و غنابخش نسبت به ادبیات بومی بنویسند. البته بررسی نقادانهٔ این نام‌ها و سایر نام‌هایی که این سال‌ها به گیلکی نوشتند و قصهٔ خوب به خواننده رساندند (و نه گزارش و خاطره و جوک و انشا) فرصت و تلاش دیگری می‌خواهد و نام بردن از این سه نفر به معنای رد سایر تلاش‌ها و نوشته‌ها نیست. چه بسا در میان کارهای دیگران هم آثار درخشانی موجود باشد که باید سر فرصت به آنها پرداخت.

Continue reading

پسنیویشت: استقبال محشر بۊ! خئلئن بخأستن کي اۊ چار ته داستان ٚ وؤت ٚ فایل-ه بنئم اینترنت. دسبرسؤنین ؤ ائرأجي جیرأکشین (Download).

وبمجي پؤستؤن ورگ ٚ مئن، ىکته فؤرصته تا تجاري پلتفؤرمؤن أجي بيرۊن بأىم ؤ بىنيم گه اينترنت خالي اينستاگرام ىا تلگرام نئه. شاىد عجيب بۊبۊن کي خئلئن ايران ٚ مئن وختي گۊنن اينترنت (اينترنت دأنم ىا مي اينترنت قطعه ىا اينترنت ٚ مئن فلان چي-ئه بدئم) ايشؤن ٚ منظۊر فىسبۊک ىا اينستاگرامه! بسچي گه اينستاگرام ىا فیسبۊک ٚ مئن أن شأنه خؤرؤم چي ىاتن (خئلي کم!) ولي اينترنت ٚ دۊنىا اي شرکتؤن ٚ انحصار أجي خئلي واشاده‌تره. خؤ! ايسه بىنيم اي نؤهؤمي وبمجي مئن چي دأنيم!

– شاىد شیمئبه أم جالب بۊبۊن کي فارسي مئن أن ىپاره مؤشکلؤن هننأ کي أمئبه آشنا ایسسه ولي حئف کي أمئه «اساتید» همیشک خیال کؤنن همساىه کرک غازه!
مؤشکلاتي گه عزیز حکیمی اي مقاله مئن گۊنه، گیلکي مئن أني دأنیم. رشت ٚ مئن ىپاره رسمي جریانات ىا ىپاره رسانأن کي رسمي جرىانات-ه تنأشنن، گیله قصه یا سرخط ٚ مۊرسؤن، هيتؤ مؤحتوا تؤلید کأدرن ؤ هي آسیبؤن-ه گه افغانستان ٚ مئن تجربه کأدرن أمه ني تجرۊبه کأدریم ؤ ايشؤن ٚ جواب أم هینه گه «عامیانه ؤ مردۊم‌پسند عمل کأریم!» ولي أمه دؤنیم گه مردۊم‌پسند عمل گۊدن، غلط عمل گۊدن ؤ پسين نسل-ه وأپیته ؤ غلط ٚ گيلکي-ئه تحویل هأدأن ٚ همرأ تؤفیر کؤنه.
ائ خؤرؤم وانیویس-ه بۊخؤنین: سیاست‌زدگی، تیغی بر گلوی زبان فارسی در افغانستان

– اي بگۊبشتؤ خئلي جالبه. سیرۊس شاملۊ، أحمد شاملۊ پسر، اي بگۊبشتؤ ٚ مئن خئلي گبؤن زئنه کي تایسه خئلئن نۊدؤنسن. أگه خأ نشر ٚ صنعت ؤ بازار-ه بئتر بشناسین ؤ شاملۊ همرأ ویشته آشنا ببین اي بگۊبشتؤ-ه حتما بۊخؤنین.

– امئه خط عربئه ىا فارسي؟ ىا آرامي؟ شمه ني گۊنین اي خط هرچيسه، أمئه زبؤن-ه مننئه جوابگۊ بۊبۊن؟ اي وانیویس-ه بۊخؤنين کي خئلي جالبه.

– مرادیان گروسی-ئه شناسنین؟ ىته قدیمي رشتي گه أمئه أدبیات ؤ فرهنگ-ه خئلي خدمت بۊده. ائره قدیم ٚ رشت أجي گب زئدره، باقراباد أجي.

– این-ه حتما نیگا بکۊنین! فقط تینم هین-ه بۊگؤم کي اي ویدئؤ-ؤ حتما نیگا بکۊنین.

– أنزلي مۊرداب أننی أننی خۊشکأبؤدره؛ ىپاره مسۊلین ىکته ۹۰۰ میلیارد تۊمؤني قرارداد دبستن ىکته اصفهاني شرکت ٚ همرأ کي اي مۊرداب-ه «باىؤجمي» همرأ نجات بدئن. ولي گۊیا اي باىؤجمي خؤدش پیله خطره!
أگه خأنین أنزلي مۊرداب ؤ باىؤجمي أجي ویشته بۊدؤنین، اي گۊزارش-ه بۊخؤنین.

– ائره تینین ىکته بگۊبشتؤ بشتؤىین گیلان ؤ نفت أجي ؤ این أجي کي نفت ٚ تجارت چۊتؤ بمأ گیلان ٚ مئن.

– دؤنين ميم چيسه؟ خؤ! ايسه ىکته کانال ؤ صفحه خأ معرفي بکۊنم کي گيلکي ميم واتينأدئنه. اين ٚ نؤم؟ گيلکي ميم.

– ایران ٚ أرمنیئن-ه چني شناسنین؟ أرمنیئن کي گیلان ٚ مئن نیشتن ؤ دئه کم‌کمی همه بۊشؤن کي بؤن؟ کیسن؟
اي خؤرؤم مقاله-أ بۊخؤنین تا أمئه قدیمي همخؤنه‌أن ٚ همرأ آشنا ببین.

آؤ! مأ ىادأشؤدبۊ کي اي خؤرؤم کتاب ٚبيرين أمأن ٚ خبر-ه دۊمرته ائرهبنئم. مأمولي مظفري شئرؤن ورگ ٚ مئن بيرين بمأ، تر ٚتميز ؤ خؤجير.

بالاخره این کتاب آماده شد و باري از دوشم برداشته شد. در مقدمه توضيح دادم در مورد اين بار. حالا اما خوشحالم که تمام اين زحمات ثمر داد و اولين کتاب از مجموعه کتابهای گيلکي شئر ورگ منتشر شد.

اين کتاب رو با کليک روی تصویر بالا یا از اینجا در فرمت پی‌دی‌اف دریافت کنید و از خوندن شعرهای محمدولی مظفری لذت ببرید مخصوصا که این کتاب به نوعی چندرسانه‌ایه و توی فهرستش روی هر شعر اگر کلیک کنید به همون بخش خواهید رفت و در بخش شنیدن هم می‌تونید شعرها رو با صدای خود شاعر بشنوید.

و البته میتونید این کتاب رو در قطع A5 چاپ کنيد و از داشتن نسخه‌ کاغذی قطع پالتویی لذت ببرید. کاش عمری باشه تا بقیه کتابها هم منتشر شه. این هدیه ورگ به شماست برای نوروزبل امسال. شمه خؤنابدؤن.

شمه نؤرۊز خۊرؤم بۊبۊن ؤ شمه خؤنابدؤن. ۱۵۹۵ برسئه ولي أمئه دیلخۊشیئن اي چن ساله کمتر ؤ کمترأبؤ ولي أگه زیندگي فصلؤن ٚ شؤن ؤ أمأنه، اي سیا فصل أني دوأرنه. مأمولي مظفري قؤلي أمه ره رأن بهار أیه.

اي دیواري تقويم، یه جرگه هۊنرمند ٚ. جغلأن ٚ زحمته کي تینین عکس ٚ سه بزنین ؤ اۊن ٚ أصل ٚ فایل-ه هأگیرین کي بۊتؤنین چاپ بکۊنین. فایل پي‌دي‌ئفه ؤ هم تینین A2 چاپ بکۊنین هم A3.

این گفتگو مال چند ماه پیشه که با آروین ایل‌بیگی داشتم و خیلی از گفتنی‌هام رو توی این گفتگو گفته‌م. از شما دعوت میکنم این گفتگو رو ببینید و بشنوید.

ضمنا اون مایع ظرفشویی پشت سر هم توی فجازی داستان شد. ? فقط در این حد بگم که استیکرم در اومده. این هم از شانس منه که پشت سر اساتید ردیف کتابهای فاخره و پشت سر بنده مایع ظرفشویی. قبل از مصاحبه ظرف می‌شستم چون نوبت ظرفشوری من بود. قرار بین من و همسرم توی خونه اینه که هر کی غذا درست کنه، شستن ظرفهای اون وعده کار دیگریه.

بگذریم؛ این شما و این پرحرفی شبانهٔ من پیرامون مسائلی که از نظر خودم خیلی مهم هستند.

مرامنامۀ جنگل:

آسایش عمومی و نجات طبقات زحمتکش ممکن نیست مگر به تحصیل آزادی حقیقی و تساوی افراد انسانی بدون فرق‌ نژاد و مذهب در اصول زندگانی و حاکمیت اکثریت به واسطۀ منتخبین ملت.

پیشرفت این مقاصد را فرقۀ «اجتماعیون» به مواد ذیل تعقیب می‌نماید.

Continue reading

چندی پیش آروین ایل‌بیگی ادمین صفحهٔ احمد عاشورپور در اینستاگرام از من خواست تا در گفتگویی شرکت کنم که پیرامون عاشورپور و فرهنگ و موسیقی گیلکی باشد. پذيرفتم و این اولين تجربه‌م در استفاده از امکان لایو اینستاگرامه.
در این گفتگو به زعم خودم بسیاری از گفتنی‌هام رو که گمان میکردم باید به گوش نسل تازه‌نفس برسونم گفته‌م.

اگر به سایت یوتوب دسترسی دارید که میتونید از طریق این لینک یا زیر همین نوشته در همین جا فیلم این گفتگو رو ببينيد و اگر هیچ راهی برای عبور سد سانسور ندارید، این ویدئو در اینستاگرام به صورت آی.جی.تی.وی در دسترس شماست.

سلام جغلأن. شيمه عيد مۊبارک بۊبۊن. پیک ٚ نؤرۊزي بأردم شيمئبه! ? اي وبمجي مئن پۊر پۊر ٚلينک ؤ مطلب ؤ وانيويس ؤ آهنگ ؤ خؤرؤم چئه. شمه-رأني بنويسين کي دۊس دأنين وبمجي مئن چي معرفي بۊبۊن.

۱. «کۊچ ٚ سیا مایي» یته داستؤن ٚ نؤمه کي صمد بهرنگي بنویشته. اي داستؤن کي زأکؤن ئبه بنويشته بۊبؤ، تایسه چن دفأ گیلکي ترجۊمه بۊبؤ. یکته اي ترجۊمأن دامؤن ٚ شئه که کم‌کمی نأ دره خۊش ٚ وبلاگ ٚ مئن.

۲. اين أن یکته تازه تجرۊبه، گیلکي أجي.

۳. اي وؤت قدیمئه ولي هندئه خأ خؤندن تا شاید انگیزه بۊبۊن که ویکیپدیای ٚ من یاور بأین. ائره ژیویر گیلکي ویکیپدیا یأجي بنویشته.

۴. محسن کیوانفر یته داستؤن ترجۊمه بۊده گابریل گارسیا مارکز أجي کي این ٚ نؤم ایسسه: دؤنیا خؤجیرترین دمرده‌کس؛ اي قصه-أ بۊخؤنین که خؤرؤم قصه‌أ. البته نۊدؤنم چره دمرده جا بمأ دمرده‌کس؟ چۊن دمرده خۊشئبه «غریق» معنا دئنه؛ دئه لازم نئه اۊن ٚ دۊمباله چیزي بأریم.

۵. وارۊژان-ه شناسنین؟ أگه نشناسنین گه خأ بۊدؤنین یته پیله خؤرؤم مۊزیکدؤن بۊ که این ٚ چأگۊده یا تنظیم‌بۊده کارؤن-ه بعید دؤنم نشتؤسه بین. گۊگۊش ؤ داریۊش ؤ فرهاد ئبه آهنگ چأگۊده دأنه؛ «بوی خوب گندم» ؤ «پل» ٚ مۊرسؤن.
ایسه ائره تینین واروژان ٚ کارؤن ٚ سر یکته خؤرؤم تحلیل بۊخؤنین. اي تحلیل چن بخش دأنه که تینین بشین ائره اۊن ٚ أولي قسمت-ه بۊخؤنین ؤ باخي بخشؤن ٚ لینکم هۊن ٚ جیر هننأ.

۶. آخري عکسي گه نصرت رحمانی أجي بیته بۊبؤ، اي عکس خۊش‌ئبه داستؤن دأنه! ائره تینین عککاس ٚ نقل-ه بشتؤیین اي عکس ٚ کندن أجي ؤ نصرت ٚ زیندگي أجي اۊ زمت کي رشت نیشت.

۷. اي وؤت خؤندن دأنه! نیما ؤ شاملو ؤ فروغ ؤ سعید سلطانپور ؤ صمد بهرنگی چره پیله کس بؤن؟ چره رسمي رۊزنامه‌نیویسؤن اي پنج نفر أجي کینه دأنن ؤ هر کاري کؤنن که بۊگؤن ایشؤن هأچي پیلله بۊبؤن؟ راسسه هأچي پیلله بۊبؤن؟ هایده ترابی وؤت-ه بۊخؤنین.

۸. بفرماييد! اين أن یته أپلیکیشن شیمه گۊشي به، تا گیلکي کلمه‌أن ٚ مئن وامجيد.

۹. اي وبلاگي که خأ معرفي بکۊنم، مئبه خئلي عزیزه چۊن لایجؤن‌مجي-ئه اینترنت ٚ مئن آسؤن بۊده. اۊنم نأ خالي جؤغرافیايي متن بلکي تاریخي‌أم تینین لایجؤن-ه اي وبلاگ ٚ مئن بینین. محمدرضا توکلي، خئلي ساله کي خۊش ٚ وبلاگ ٚ مئن یته خؤرؤم آرشیو چاکأدره کي حتی گیلؤن ٚ باخي ٚ شهرؤن ؤ دهاتؤنم شامل بنه. عکس ؤ وؤت (متن)، بۊگذشته زمت أجي تا هي ألنئک ٚ مردۊم ٚ زیندگي بازار ؤ خیابؤن ؤ طبیعت ٚ مئن تا گۊلؤن ؤ واشؤن ؤ مۊرغؤن. خؤدتؤن بشین نیگا بکۊنین.

۱۰. مشرۊطه تاریخ أجي چقد چي دؤنین؟ گیلؤن ؤ گیلؤنئن ٚ نقش أجي اۊن ٚ مئن چي؟ چي دؤنین؟ ناصر عظیمي خۊش ٚ «تاریخ گیلان» ٚ کتاب أجي که سۊ جلده ؤ تازگي بیرین بمأ، یک فصل-ه اینترنت ٚ مئن مؤنتشر بۊده؛ اۊ فصل-ه کي تهرؤن-ه گیتن ؤ مشرۊطه زينده واگۊدن ٚ نقله. اي فصل کي یته مقاله‌أ، ائره پي‌دي‌ئف هننأ کي تینین بۊخؤنین.

۱۱. اینأم یته خؤجیر ٚ آهنگ، کي آرش شفيعي‌ثابت بۊخؤنده: وؤزین! ویریسین! سیمبر دکین!

۱۲. اي کارتۊن-ه حتما بنیشین. «فلاسۊت» زحمت بکشئه اۊن ٚ سر گیلکي صدا بنأ ؤ جیرنیویس أم دأنه.

۱۳. تایسه گیلکي أجي روانکاوي سر چيزي بۊخؤنده یا بنویشته دأنین؟ اي کانال-ه پی بگیرین بینین چي خبره!

۱۴. این أم یکته خؤرؤم ترجۊمه، آنتؤن چخؤف أجي.

۱۵. اي تلگرام ٚ کانال ٚ مئن خؤرؤم فیلمؤن ٚ سر گیلکي جیرنیویس نئنن. بشين خؤدتؤن بینین. جالبه.

۱۶. جۊما، یته مۊزیک ٚ جرگه‌أ کي أنزلي مئن پا بیته ؤ چنته خؤرؤم گیلکي کار أم ضبط بۊده. حتما ایشؤن ٚ کانال-ه سر بزنین ؤ ایشؤن ٚ کار-ه بشتؤیین.

۱۷. جن هفته پيش يکته بۊبشتؤ دأشتم آروين ايلبيگي همرأ اي تيتر أجي: از بیه‌پیش تا عاشورپور. اي بگۊبشتؤ ٚمئن مي خيالي مي مؤهم گبؤن-ه بزئم. بد نئه بشتؤيين. أگه يۊتۊب ٚ مئن تينين بشين، تينين ائره اي بگۊبشتؤ-ه بنيشين. أگرأن شيمه يۊتۊب سانسؤر بۊبؤره ؤ مننين سانسؤر ؤ فيلتر-ه سروؤزين، بشين ائره تا اينستاگرام ٚ مئن بينين.

۱۸. اين أن يکته خؤجير آهنگ ۱۲۷ جرگه أجي: آهنگ اساسي. شيمه وهار خۊش بۊبۊن ؤ پۊر پۊر ٚ سبزي ؤ نۊر.

متنی که می‌خوانید، مستندات مربوط به خط پیشنهادی و امکانات فنی مربوط به این خط است که برای زبان گیلکی طراحی شده و پس از چهار سال تجربهٔ عملی، طی زمان و پس از استفادهٔ کاربران بسیاری در اینترنت و بیرون از آن، به مرور ضعفهای آن مشخص و برطرف شده و یا پیشنهاداتی به آن افزوده شده است. اين متن در واقع بر اساس متن اولیه‌ای که به همراه میرعماد موسوی با هم منتشر کرده بودیم، بنا شده و صورت گسترش‌یافتهٔ همان است.

بخش اول متنی که می‌خوانید، بحثی نظری است دربارهٔ خط و پاسخی است به برخی انتقادها. بنابراین اگر حوصله ندارید و می‌خواهید سریع بروید سر اصل مطلب و ببینید در چارچوب پیشنهادی ما چگونه باید گیلکی نوشت، می‌توانید بدون خواندن این بخش بروید به این بخش: چطور باید با این خط، گیلکی نوشت؟

باید یادآوری کنم که این پروژه تنها یک پیشنهاد به همهٔ گیلکان و اهل قلم گیلک است وگرنه دنیای امروز بسیار گسترده‌تر و بسگانه‌تر از آن است که کسی یا گروهی نقش قیم و آقابالاسر دیگران را بازی کند؛ طراحان و مشاوران و کوشندگان این طرح نیز بدون چنین توهمی، بر اساس یک و نیم دهه تجربه در حوزهٔ ادبیات و زبان گیلکی و پس از مشورت و همفکری و گفتگوهای دامنه‌دار، این پیشنهاد را کارآمد و شدنی و سودمند می‌دانند و همهٔ گیلکی‌زبانان را به همراهی با آن فرا می‌خوانند.

Continue reading