
سخنرانی و گفتگو دربارهٔ «آیندهٔ زبان گیلکی» (شما هم دعوتید)

گيلکؤن ٚ أدبیات ؤ فرهنگ ؤ غٚیره.
این مقاله که پژوهش و نوشتنش بیش از سه سال طول کشید، اول بار در پنج شمارهٔ مجلهٔ گیلان ٚ اؤجا چاپ شد و حالا با ویرایشي جدید به صورت یکجا در اینجا منتشر میشه. قصد بازگویی حاشیهها و جنجالهای مابعد این مقاله رو ندارم و فقط امیدوارم صداهای فردای این سرزمین، این متن رو با دقتي انتقادی بخونن به این امید که به آجرهایي در دیوار سانسور و استبداد و ابتذال بدل نشیم.
این مقاله رو در شکل پیدیاف دریافت کنید و بخونید.
پینوشت مهم: متاسفانه چون جمهوری اسلامی، بسیاري خدمات وردپرس رو سانسور کرده، شما برای نوشتن کامنت و نظر لازم دارید که از آنتیفیلتر استفاده کنید. حتی با اینکه سرور سایت ورگ در ایرانه!
سرویس وردپرس که ورگ هم با همین سرویس مدیریت میشه، یک نرم افزار مدیریت سایت و وبلاگه و در واقع ابزاریه برای نوشتن و نشر و بخش خدمات رایگانش سالهاست توسط جمهوری اسلامی سانسور میشه، همون طور که هر امکان مستقل و ازادي رو برای نشر حقایق سانسور کرده و میکنند.
وردپرس درواقع یه ابزاره و کساني که دستور به سانسور چنین ابزاري دادن مستقیما با نوشتن و انتشار نظر و آزادی بیان مخالف بودن چون درست مثل ممنوع کردن استفاده از خودکار یا کیبرد یا کاغذه که البته حکومت در مورد کاغذ هم دهههاست همین کلک رو سوار میکنه تا سانسور علیه کتاب رو شدیدتر پیش ببره.
اینم دومي وبمجي! اگه اي وبلاگ’ دۊمبال کؤنین ؤ دؤنین بیسدئقه چیسه، پس حتما اینم دؤنین که مۊ خئلي رۊمي عددنیویسي’ دۊس دأنم. هۊتؤ که بیسدئقه برنامه’ن’ رۊمي عددؤن ٚ جي نیویسنم، تصمیم بیتم وبمجي مطالبم رۊمي اعداد ٚ جي شۊماره بزنم. أگه خأ بۊدؤنين دئباري رۊم (رۊم ٚ باستان) ٚ مئن نؤمره’ن (عددؤن) چۊتؤ بنويشته بنأبۊن، ائره’ بۊخؤنين.
أمما برسیم اي ماه ٚ وبمجي’. یعني ۱۵۹۲ مۊردال ما وبمجي:
– پیشتر علیرضا پنجهاي یکچي بنویشته بۊ راجع به عاشۊرپۊر ؤ پۊررضا ؤ مسعۊدي؛ بأزین امین حقره یکته نقد بنویشته پنجهاي وانیویس ٚ سر. اي نقد جالبه چۊن یپاره پیشفرضؤن’ بئنه سؤال ٚ جير کي اغلب همه اي پیشفرضؤن’ چیشمدبسته دۊرۊس گینن. اي نقد’ ائره تینین بۊخؤنین.
– تایم ٚ مجلله، سال ۲۰۱۸ بئترین اختراعؤن ؤ تکنؤلؤژيئن’ لیست بۊده. اي مجلله معیار اۊتؤ کي خۊدش گۊنه اینه کي کۊ اختراع ؤ تکنؤلؤژي، امئه دۊنیا’ بئتر ؤ هۊشمندتر ؤ حتی سرگرمأکۊنتر چأکؤنه. حتما بشین اي لیست ؤ این ٚ تؤضیحات’ ائره به فارسي بۊخؤنین کي خئلي جالبه.
– نۊدؤنم چني کلاسیک ٚ مۊزیک’ خۊش دأنین ولي دؤنم اي اجرا’ اگه گۊش بدین کئف کؤنین. اي آهنگ، یکته چئللؤ کؤنسرتؤ ایسسه که ائلگار (Elgar، پیله آهنگساز) چأگۊده ؤ ائره، ژاکلین دۊ پره، لندن ٚ فیلارمۊنیک ٚ اؤرکستر ٚ همرأ اجرا کأدره. حتما بینین ؤ بشتؤیین.
– حتما دئه تایسه خبردار بۊبؤین که خۊزستان ٚ مئن، هفتتپه کارگرؤن اعتصاب بۊدن ؤ خۊشؤن حق ؤ حۊقۊق ؤ خۊشؤن ٚ کارگري شؤرای ٚ سر بجنگسن ؤ خئلئنم ایشؤن ٚ همرأ همدل ؤ همصدا بۊبؤن. یکته اي همدليئن ؤ همصدایيئنم، شکیب مصدق ٚ صدا بۊ که اي ویدئؤ کیلیپ ٚ مئن، هفت تپه کارگرؤن ئبه بۊخؤنده. ترانه البته کامیار فکور ٚ شي ایسسه. هم ترانه، هم آهنگ هم ویدئؤ محشره! حتما اي ویدئؤ بینین.
– ایسه کي مۊزیک ٚ گبه، نشأنه پینک فلؤید ٚ جي گب نزئن! اي جرگه (Band) یکته آهنگ دأنه که مۊ خئلي دۊس دأنم. اصلا هي آهنگ ؤ هي ویدئؤ کیلیپ باعث بۊبؤ مۊ راک ٚ مۊزیک’ خۊش ویگیرم! اين ٚ ویدئؤئه کي درواقع یکته أنیمیشنه، تینین ائره بینین ؤ أگه راک (Rock) دۊس ندأنین شاید مي مۊرسؤن، اي کیلیپ ٚ پسي این’ دۊس ویتین.
– قؤم چیسه؟ ملت چیسه؟ ایشؤن چي فرقي دأنن؟ امه چۊتؤ تینیم أمئه قؤمیت یا ملیتئبه حقسأی بکۊنیم بیدین ٚ اینکه دککیم شؤونیسم ؤ ناسیۊنالیسم ؤ نژادپرستي مئن یا بي اینکه آدمؤن ٚ مئن تفرقه ؤ سیوایي’ ویشترأکۊنیم؟ پیشنهاد کؤنم اي مطلب’ بۊخؤنین.
– گیلؤن ٚ مئن، زمین فۊرتن ؤزمینخؤري دئه هني زیادأبؤ که جؤرجؤريئنم بهگب بمأن. یک نفر که این ٚ شؤغل ٚ نؤم ایسسه «معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری گیلان» بۊته که زمین ٚ اؤضاع خراب اندر خرابه. خؤدتؤن بۊخؤنین بینین چي بۊته!
– تأمین اجتماعي، یکته سازمانه کي قرار بۊ مردۊم ٚ پۊشت ؤ پناه ببۊن. قرار بۊ مردۊم ٚ زحمت بکشئه پۊل ٚ جي کي خۊشؤن ٚ دسمؤزد ٚ جي زئن ؤ هأدأن تأمین اجتماعي یکته صندۊق چأگۊده ببۊن تا مردۊم دئه بهداشت ؤ درمان ؤ بازنشستگي غم’ ندأرن. ولي اخیرا گۊته درن تأمین اجتماعي ورشکست بؤدره ؤ امکان دأنه اين همه آدم ٚ. حق ؤ حۊقۊق بایه ببۊن! جریان چیسه؟ اي مقاله مفصل ؤ دقیق، تأمین اجتماعي سیر تا پیاز’ تؤضیح دئنه شمئبه.
– اینم آخري، اصل ٚ جنس! یکته هأکشي وانيويس کي فرانسه مئن ٚ جلیقه زردؤن ٚ جي گۊنه. محشره اي وانیویس!
*شمرأني أگه لینک یا مطلب یا چیز ٚ جالبي دأنین یا شناسنین حتما کامنت بنین یا ایمیل بزنین که وبمجي مئن معرفي ببۊن. شیمه قۊربؤن.
شهرداران کفن رسمی بر تن کردند
نصرت رحمانی
هدیه شان؛
قفل زرینی بود!
بوی نعش من و تو،
بوی نعش پدران و پسران از پس در می آمد
شهرداران گفتند:
نسل در تکوین است
نعش ها نعره کشیدند: فریب است، فریب
مرگ در تمرین است!
شرایط زیستی کشورمون هر روز بدتر از روز پیش میشه و توی این سراشیبی، هر روز یه چیز روشنتر میشه و اون این واقعیته که سرنوشت ما به مادی ترین و بی واسطه ترین شکل ممکن با سرنوشت مردم کشورهای همسایه و منطقه و حتی به طور کلی مردم کل سیاره گره خورده و راه حل های موجود در نظم سرمایه سالار جهان مثل استفاده از کارشناسان در خدمت دولتها و شرکتها که مثلا برای کاهش تولید کربن مصرف روغن پالم رو در امريکا تجویز کردن و منجر به فاجعهٔ جنگل تراشی در اندونزی و رها شدن چندین برابر کربن شد يا اشغال نظامی کشورهای دیگه و یا حبس و سانسور منتقدان زیست محیطی و… هم نه تنها جوابی نداده بلکه یادآوری میکنه که عامل اصلی این فاجعه همین دولتها و شرکتها هستن. ما در وبلاگ ورگ پیشتر هم دربارهٔ فاجعهٔ در آستانه نوشتیم و حالا توی این یادداشت که سمانه نگاه (دکتر در هواشناسی) و نیما فرید مجتهدی (دکتر در آب و هوا شناسی) در ادامهٔ پژوهشهای خودشون نوشته ن، ديد واضحتری از اين فاجعهٔ در راه داریم. با هم اين مطلب رو بخونيم:
کمترین خوبی این خبر اینه که بعد از این کاربران اندروید توی گوشیهای تلفن همراه و تبلتهای خودشون مجبور نیستن برای تغییر به/از کیبرد زبان گیلکی مراحل اضافهای طی کنن و میتونن از تنظیمات زبان و کیبرد خودشون گیلکی رو اضافه و تایپ کنن.
خوبیهای بزرگترش البته پیش رفتن چند گام مهم برای کمک به ترویج گیلکیخوانی و گیلکینویسی در اینترنت و تلفنهای همراهه و البته به وجود اومدن امکان جستجو به زبان گیلکی در گوگل.
اگه میخواین دربارهٔ کیبرد یا صفحهکلید گیلکی بیشتر بدونین اینجا همه چی توضیح داده شده.
و نکتهٔ مهم اینه که با هرچه بیشتر استفاده کردن از کیبرد گیلکی به گسترش اون و گسترش خواندن و نوشتن به زبان گیلکی کمک کنید.
در همین باره: آرما توضیح داده و از تاریخچهٔ زحمات گروهی ساخته شدن کیبرد گیلکی نوشته.
پینوشت: کیبرد گیلکی مازندرانی هم در کنار گیلکی گیلان به لیست زبانهای گوگل اضافه شده. همون طور که میدونید من بر این اعتقادم که زبان ما در دو استان یک زبانه که گلکی یا گیلکی نامیده میشه و در واقع طیف وسیعی از گویشهای مختلفه و امیدوارم روزی همهٔ این رنگینکمان زیبای گویشهای زبان گیلکی با استفاده از خطی واحد به اتحاد و همدلی ما بیشتر کمک کنه و چه بسا این خط با تکاملش در خدمت همهٔ زبانهای ایرانی مثل تالشی و لری و بلوچی و… قرار بگیره. آرزو بر جوانان عیب نیست.
بخشی از خاطرات خاچاطور میناسیان به ترجمهٔ گریگور قازاریان به همراه توضیحاتی از علی فروحی را در اینجا بخوانید.
این مقاله با عنوان نقد و بررسی علل و پیامد اقامت اسماعیل میرزای صفوی در گیلان نوشتهٔ دکتر حسین میرجعفری، دکتر اصغر فروغی ابری، دکتر علیاکبر کجباف و محمد شورمیج به مقطعی حساس در تاریخ ایران و گیلان میپرازد.
این مقاله را از اینجا بگیرید و بخوانید.