در میان انواع و اقسام تلاشها و نگاه‌هایی که به موضوع هویت قومی و زبان و فرهنگ گیلکی وجود دارد، در وبلاگ ورگ و جاهای دیگر همیشه ادعا کرده‌ام که در کنار این نگاه‌ها وفادار به نگاهی هستم که گرچه آبشخورش تمام تلاشهای پیشینیان ماست اما تباری از آن خود هم دارد.
از مشروطه به بعد و در جنگل و چلنگر و بعدها در دههٔ پنجاه و شصت، و بعدتر سنت گیلان‌شناسی (به طور مشخص در گیله‌وا و پژوهشکدهٔ گیلان‌شناسی و نشریات و رسانه‌های دیگر) و موج بیداری قومی در فضای مجازی و برآمدن نسلی از جوانان ناسیونالیست و علاقمند به هویت قومی، فارغ از سنجش خوب و بد تمام این تاریخچه، ورگ خودش را گرچه در همین بستر ديده اما همواره روی تبار فکری و عملی خودش هم تاکید داشته است. چرا که این تبار وجه تمایزی اساسی در ارائه راه‌حل و شکل عمل در مورد پرسشهای مختلف (از موضوع گویش معیار تا شیوهٔ نگارش و موضع سیاسی و اجتماعی و شکل نگاه به ناسیونالیسم و ملی‌گرایی گرفته تا بحث مرکزگرایی و یا نگاه انتقادی به خویشتن و طرح موضوع بسگانگی و درک حضور دیگری و نگاه به سنت و بحثهای مربوط به بازبرگزاری جشن نوروزبل و تقویم دیلمی و پيشنهاد خط لاتین کیسوم و بعدتر شیوهٔ نگارش موجود) ايجاد کرده است.
این متن از میرعماد موسوی پیشتر در سایت خبری مرور منتشر شده و در ورگ بازنشر میشه.
انسان در ابتدا برای ثبت اندیشه‌هایش -به منظورِ خوانده و شناخته شدن توسط دیگر انسان‌ها- خط را قرارداد کرد. در دوران جدیدتر، به منظور ماندگاری در گذشتِ زمان، نوشته شدن (کتابت) اهمّیتی بیش از پیش یافته و خط، ابزارِ هر زبانی برای گذر از شفاهیّتِ مطلق است. کاربرِ هر زبان، به واسطه‌ی خط، اندیشه‌‌های خود را که بر بسترِ زبانِ موردِ کاربردش شکل گرفته، ثبت می‌کند و به هم‌زبانانش و سپس تمامِ جهان می‌شناساند. یعنی می‌توان گفت که خط، مهم‌ترین پیوسته‌ی زبان در دورانِ جدید است و گویش‌وری که از خط برای ثبتِ اندیشه‌هایش استفاده می‌کند، وابسته‌ی خط.
– اي رۊزؤن تمؤم ٚ دۊنیا کؤرؤنا ویرۊس ٚ گرفتاره. کؤرؤنا ويرۊس باعث بۊبؤ امه بفأميم که اي دۊنیایٚ مئن چۊتؤ همه چي کس‌به‌کس-ه ربط دأنه ؤ ايتؤ نئه که بۊتؤنيم يکته ديمه بنيشيم ؤ امئه حساب-ه دۊنيا يأجي سيوا بکۊنيم.
کؤرؤنا ويرۊس اينأن نۊشؤن بدأ که هرته کشور ٚ مئن دؤلتؤن ؤ حۊکۊمتؤن أول حقسأی بۊدن اي خطر-ه انکار بکۊنن ؤ وختي «تۊمؤن دکته کينؤنه» تازه به صرافت دکتن که خأن يک کاري گۊدن! ایران ٚ مئن البته دۊ ماه انکار ٚ پسي، حۊکۊمت ٚ برنامه بۊبؤ اين: مردۊم-ه دس ويتن!
– اي وؤتي گه محمد قائد بنویشته خئلي جالبه ولي امئبه هندئه ویشته خأ جالب بۊبۊن چۊن اۊن ٚ مئن یک نفر أجي گب زئنه کي هر زمت خأنن میرزا کۊچي خؤن ٚ کارؤن-ه بي‌ارزش ؤ بد نۊشؤن بدئن، اۊن ٚ گبؤن أجي حتما نقل کؤنن؛ محمد تقی ملک الشعرای بهار!
– نۊدؤنم «هلو» اپلیکیشن-ه شناسنین یا نأ. هلو (هؤلۊ) یته أپه زبؤن آمۊتن ٚ وسي که تازه واخؤ ببۊم کي گیلکي‌م اضافه بۊبؤ اي أپ ٚ مئن.
– شکنجه! چیزي گه هي کس نئسأ کي بۊگؤی خۊبه؛ ولي یپاره آدمؤن بأزۊن یته «أمما» أبئنن ؤ اي أممای ٚ پسي استثناؤن سرأگینن. شکنجه أجي چي دؤنیم؟ چي خأ گۊدن کي دئه انسان شکنجه نبۊن؟ چره همه ته دؤلتؤن شکنجه کؤنن حتی اگه شکنجه نۊدن ئبه قانۊن تصویب بۊده بي؟ اي مقاله، جالبه چۊن اي سؤالؤن-ه ور دئنه ؤ رسنه اصل ٚ گب ٚ سر: شکنجه بۊبؤرؤن ئبه چي شأنه گۊدن؟ شکنجه همرأ چي شأنه گۊدن؟
مقاله‌ای خوندنی و جالب دربارهٔ پیشوند ب در افعال گیلکی. این مقاله به تحلیل تعاریف موجود از این پیشوند پرداخته و بعد با تحلیلی تاریخی-زبان‌شناسانه سعی کرده راه جدیدی در شناخت این پیشوند باز کنه.
در مسیر این پژوهش چند نکتهٔ جذاب ديگه هم مطرح شده که اين مقاله رو جذابتر هم کرده. اين مقاله رو از اينجا بگیرین و بخونین.
– اي رشته‌تۊییت-ه بۊخؤنين. اۊن ٚ بنويشتکس، زهرا امیرابراهیمی ماجرا-ا بهانه بۊده تا يته مؤهمم ٚ مؤضۊع-ه مطرح بکۊنه. اينکه استبداد چۊتؤ تمؤم ٚ خۊش ٚ مزدؤم-ه آدم‌فۊرۊش ؤ گبخبربر بار أبئنه ؤ آدمؤن‌ئبه شخصي حريم قائل نبنه. تا بۊبۊناي جۊر عاقل ؤ فرزانه معلم بۊبۊن. البته اي جۊر شريف ٚمعلم کم ندأنيم. زندؤن ٚ مئن پۊر پۊر ٚ شريف ؤ دؤنا معلمه کي حق گۊتن ٚوأسي دکتن زندؤن. محمد حبیبی ؤ اسماعیل عبدی ؤ محمود بهشتی لنگرودی مۊرسؤن کي چۊن گۊتن آمۊزش خأ بقايده ؤ رايگان بۊبۊن، الؤن زندؤن ايسأن نأ کلاس ٚ سر. کاش أمرأني اي پيله کسؤن ٚ مۊرسؤن خدمت ؤ آزادي ؤ آمۊزش ٚ رامج ببيم نأ آغۊزدارؤن ٚمۊرسؤن. اینأم جخترأنديم کي آغۊزداري ؤ ادم‌فۊرۊشي، گیلٚمرد ئبه عاره. (;
– اي مطلبم حرف ندأنه! چي گۊنه؟ تؤضیح دأدره کي چره خۊشبختي ؤ رهایي فردي نبنه. خؤدتؤن بۊخؤنين: رهایی فردی ممکن نیست.
– نکۊنه شمرأني شيمه دۊستؤن ٚ همرأ نيشينين سرمايداري ؤ سۊسياليسم ٚ سر اۊجۊر بحث کؤنين گه استقلال ؤ پرسپؤليس ٚ هوادارؤن بحث کؤنن؟! اها؟ خؤ پس بد نئه اي مقاله-أ تؤني کلیف أجي بۊخؤنين.
– حتما دؤنین کي چن سفر پیش رشت ٚ مئن يته برنامه دأشتيم ؤ قرار بۊ «گیلکي أمأنین» (آینده زبان گیلکی) سر گب بزنيم. خؤ! شيمه جا خالي، گب بزيم. اۊ گبؤن ٚ صدا-ا النی تينين اي کانال ٚ مئن بشتؤيين. ضمنا اي برنؤمه أننی گیجیکم (حاشیه) دأشت کي ائره تینین ويشته بۊخؤنين ؤ بۊدؤنين.
– ولگ، يته أدبي جایزه’ کي گیلکي ادبيات‌ئبه انگاره بدئه بۊبؤ ؤ ايمسال اۊن ٚ دۊوؤمي دؤرهٔ. أگه قصه يا شعر نیویسنین، بشین اي جایزه مئن شرکت بکۊنين. ائره تينين ويشته بۊدؤنين. اینستاگرام ٚ مئنم اي آی‌دي همرأ ايسأن: @valggla
