چند تابستان پیش بود؛ چیزی حدود ده یا دوازده سال پیش. به خواهش یکی از دوستان به روستای جنگلی «پونو» رفتیم. قرار بود با خودم دوربین عکاسی یا فیلمبرداری ببرم چون میدانستم شب تکرارناشدنیای را در پیش دارم؛ ولی نشد و فقط با کمانچه عزم رفتن کردم و البته آنقدر هم بیمناسبت نبود رفتن بنده و مراسم بلهبرون برادر خانم یکی از دوستان بود که توانستیم با حدود یک ساعت پیادهروی در دل جنگل و کوه به پونو برسیم.
آن روز تا دیروقت مشغول گشتزنی در روستا بودیم. انگار همه چیز برایم تازگی داشت و نه، نه اینکه تازگی داشت بلکه به گونهای برایم تداعی دوران کودکیام بود. انگار برگشته بودم به دوران کودکیام و هر لحظه به یاد آدمهای آن دوران میافتادم و حال عجیبی داشتم. Continue reading
ماه: اکتبر 2015
نيشتن (ništən) فعلي ايسه کي گيلکي مئن چن جۊر کارأىته بنه. ايشؤن اۊ کارأىتنؤني ايسن کي مۊ دؤنم. شمرأني أگه اي فعل أجي کاربردي شناسنين کي تينه اي ليستˇ مئن بأ بۊگؤىن:
۱. نيشتن؛ اينˇ أول معني هي نيشتنه کي ايسأنˇ مؤخالفه.
۲. مهمؤني شؤن؛ وختي کي شنيم ىک نفرˇ ورجه مهمؤني گۊنيم “بشيم فلان کسˇ ورجه بنيشيم” ؤ بازين دۊ ته نؤم اي جۊر نيشتن أجي چاگۊده بۊبؤ: شؤنيشين ؤ رۊزنيشين.
۳. نيشت ؤ جلسه نأن؛ مثلاً گۊنيم “امرۊ قراره فلان اداره رئيسˇ همرأ بنيشيم” ىا “فرده شؤرا نماىنده’ن نيشته-درن خۊشؤنˇ کانديدا’ معرفي بۊکۊنن” ىا “اي کۊچه ايگؤ وأسي خأ بشيم آبˇفاضلابˇ کارشناسˇ همرأ بنيشيم”.
۴. دساجمي مواد کشئن ؤ مشرۊب خؤردن؛ وختي ىک جرگه آدم کسؤنأجي جمأبنن اي جۊر کارؤن ئبه، “نيشتن” استفاده بنه: “سؤال: جعفرم اۊشؤنˇ همرأ نيشينه؟ آؤجا: نأ! ترکأگۊده. دئه ننيشنه.”
۵. ىک جا زيندگي گۊدن ؤ سؤکۊنت دأشتن؛ وختي ىک نفر ىک جا سؤکۊنت دأنه (ىکته جيگه، محل، خؤنه شهر ىا کشور)، نيشتن کاراىته بنه: تۊ شعربافؤن نيشتي؟ محمد کۊ خيابؤن نيشته؟ مۊ لاجؤن نيشينم. هي ترکيب أجي، زيندگي تشکيل دأن ؤ ازدواج گۊدن ؤ خانواده چاگۊدن ؤ مؤستقل ؤ سيوا وابؤن ئبه “زيندگي نيشتن” کي ىک جۊر تۊىم فعله چاگۊده بنه: “مۊ پنج ساله کي زيندگي بنيشتم” ىا “ايلاى دأنم زيندگي بنيشي” ىا “مأ بىن کي همرأ زيندگي نيشتم!“
۶. تجربه-دار ؤ بامۊته بؤن: “فلان-کس بنيشته’.”
۷. پئرˇمأرˇ خؤنه دماسن ؤ ازدواج نۊدن ىا سيوا وانۊبؤن ؤ تهرؤنئنˇ قؤلي “ترشيدن”: “بيسارکس بنيشته’.”
۸. أمه گيلکؤن، فيلم و تئاتر ؤ تلويزيؤنه نيشينيم: “ديشؤ فيلمه بنيشتي؟” ىا “مۊ اۊ سرىاله بنيشته دأنم”.
مقالهای که میخوانید، با عنوان “ساخت غیرشخصی در گویش گیلکی شهرستان لاهیجان” به یکی از ویژگیهای زبان ما میپردازد. شما هم در این زبان حتماً با عباراتی همچون مأ گۊشنه’ یا تره گرمه برخورد کردهاید. این مقاله به واکاوی این شکل از جملهها میپردازد. مقاله را از اینجا دریافت کنید و بخوانید.
مقالهای که میخوانید، از شمارهٔ ۴۵ پژوهشهای جغرافيائی (تابستان ۱۳۸۲) نقل میشود. این مقاله را از اینجا دریافت کنید و بخوانید.
پس از انتشار مقالهٔ “جمعیت تاریخی گیلان” نوشتهٔ ناصر عظیمی، در میان نظرهای نوشته شده زیر این مقاله، درویش علی کولاییان نیز نظری نوشته که به دو دلیل در پینوشت مقالهٔ مذکور آوردم:
یکی اینکه ایشان نیز همچون آقای عظیمی در سالهای اخیر مشغول پژوهشهای ارزندهای در تاریخ گیلان و مازندران بوده و هستند و نظريات و فرضیههای قابل توجهی دارند و حیف است که گفتگویی میان این دو صورت نگیرد. ورگ این فرصت را غنیمت میشمرد.
دو اینکه در نقد این مقاله دست روی نکاتی میگذارد که در خواندن این مقاله اهمیت فراوان دارد.با ادامه پیدا کردن گفتگو میان این دو عزیز، برای اینکه خوانندگان ورگ از این گفتگو بیبهره نمانند، در پستی جداگانه آن را تقديم شما میکنم. این را هم اضافه کنم که در صورت ارسال توضیحها و پاسخهای دیگر این پست بهروز خواهد شد و ادامهٔ گفتگوی این دو دانشمند به ادامهٔ متن این پست افزوده خواهد شد.



