توجه: متن زیر رو سالها پیش نوشته بودم در نقد نگاه ناصر عظیمی در مورد نقش مارکسیسم لنینیسم در جنبش انقلابی جنگل و گرچه همچنان منتقد دیدگاه‌های این استاد عزیز هستم اما نه از دریچهٔ نقد زير. متني که در اينجا ميخونيد حالا و با فاصله و با درنگ و مطالعهٔ بيشتر از نظر من فاقد ارزش علمی و تاریخیه و البته نخستین تلنگر در این مورد رو مدیون خسرو شاکری هستم که نادانیم رو به یادم آورد. بنابراین از شما خواهش میکنم متن زیر رو با این آگاهی بخونید که نویسنده‌ش گرچه همچنان منتقد دیدگاه ناصر عظیمیه اما از این نقد هیچ دفاعی نداره. این رو میذارم اینجا باقی بمونه شاید از نظر بررسی تحولات فکری خودم به درد کسی بخوره.
ورگ
این که به تاریخ می‌پردازیم و این‌که هر بار و در هر موقعیت و وضعیت تاریخی، به بازروایی آن‌چه گذشته دست می‌زنیم، نه از آن روست که گذشته چراغ راه آینده است، بلکه ریشه در نیاز ما به روایتی نو برای خوانش متن امروز دارد. وگرنه خیلی بی‌رحمانه می‌توان ادعا کرد که «هر تصویری از گذشته که از سوی زمان حال به منزله‌ی یکی از مسائل امروز بازشناخته نشود، می‌رود تا برای همیشه ناپدید گردد» (تزهایی درباره مفهوم تاریخ. والتر بنیامین)
با این مقدمه، فارغ از گردآوری اطلاعات مکشوفه‌ی جدید و کنار هم چیدن قطعات پازل گذشته برای رسیدن به تصویری روشن‌تر از آن‌چه گذشته، که در تاریخ شفاهی و نامهربان با سند و نوشته و مکتوب ما اهمیت ویژه‌ی خود را دارد، خواندن متن امروز تنها در بافتی از تار و پود تاریخ ممکن است. و همین مسأله، تاریخ را به چیزی بیش از ثبت کرونولوژیک وقایع ارتقا می‌دهد. چیزی که در تاریخ‌نویسی ما فراموش‌شده و مطرود است.
این میانه، تلاش‌هایی همچون تلاش ناصر عظیمی در کشف رابطه‌های منطقی میان عوامل تاریخی، جغرافیایی و سیاسی و خطر کردن برای تحلیل و نتیجه‌گیری و ارائه‌ی روایتی نو از تاریخ معاصر گیلان، شایسته‌ی ایستادن به احترام است. و چه ایستادنی درخورتر از ایستادن به نقد و واشکافتن متنی که بافته شده؟
عظیمی دوبخشری در کتاب ارزشمند خود (جغرافیای سیاسی جنبش و انقلاب جنگل) که موضوع این نوشته است، و در ادامه‌ی کار روشنفکرانه و روشن‌نگرانه‌ی خود که آغاز آن را می‌توان کتاب ارزشمند و مهم دیگر او با عنوان «تاریخ تحولات اجتماعی-اقتصادی گیلان، نگاهی نو» (۱۳۸۱) دانست، دست به تحلیل و نقد و نتیجه‌گیری زده که بی‌شک نقد و نظرهای فراوانی را به خود متوجه خواهد کرد.
ما در این کتاب با تحلیلی روشن و نظام‌مند از جغرافیای سیاسی جنگل در سه دوره‌ی مختلف روبه‌روییم که در ردگیری وقایع و برهم‌کنش‌های میان نیروها نقشی مهم و تعیین‌کننده داشتند. در واقع مدل جغرافیای سیاسی ارائه شده در کتاب مهم‌ترین اتفاقی‌ست که در این کتاب رخ می‌دهد و البته چنان‌که به آن خواهیم رسید، در سایه‌ی تحلیل و نتیجه‌گیری دیگری قرار گرفته و از ارائه‌ی روایتی نو ناتوان می‌ماند.
منظور نتیجه‌گیری و تحلیلی‌ست که نویسنده‌ی کتاب در جای-جای متن، تلاش در رسیدن به آن را دارد. و آن نشان دادن اهمیت و پررنگی و تعیین‌کنندگی اثرات مخرب و مضر ورود شیوه‌ی مبارزه‌ی سیاسی لنینیستی به فرهنگ سیاسی ایران در نهضت جنگل و به طور کلی تاریخ معاصر ایران است.
Read moreدر نقد «جغرافیای سیاسی جنبش و انقلاب جنگل»
