هأتؤ خيابان ٚ پيادهرؤ-يأ فأرسئم ايته صدا مي گۊش بامؤ.
– سلام خانم ٚ مؤحترم. اي دئقه مي حرف-أ گۊش بۊکۊنيد. خاهش کۊنم.
دينم ايته سيا چتر مي جۊلؤ سبزأبؤ. هوا نم نم ٚ وارشه. چتر ٚ جير ايته بيس ٚ دؤ يا بيس ٚ چار ساله جوان ظاهر به. گم: مرأ گيد؟
– بعله. اۊ پير ٚزناک-أ دينيد «جعبه» پۊشت؟ گدايه.
– أ هوا ميان کسي اؤيه نئسأ.
(مؤخابرات ٚ آهيني پؤست-أ گه جعبه.)
– چره! پيشتر بيشيد دينيد. جای ٚ مي ماره. خاستيم اۊن ٚ دس-أ بيگيرم ببرم خيابان ٚ اۊ طرف، هرچي پۊل دارم اۊن-أ فأدم بأزين واورسم چره گدايي کۊنه؟ تا بۊگؤفتم تي دس-أ مره فأدن؛ بۊگؤفت: رئک ٚ بي تربيت! خجالت نکشي؟ بي غيرت! بۊشۊ تي هم سن ٚ سال ٚ دس-أ بيگير. بي اصل ٚ نسب! خانم، مي سجيل، مي کارت ٚ مللي-أ همه-أ شمه-ره نشان دهم.
خۊ کاپشن ٚ جيب-أ وامجه، هيچ چي نيافه، شلوار ٚ جيب-أ دس زنه، دۊوارده کاپشن ٚ جيب-أ دس زنه، ايپچه مردۊم-أ نيگا کۊنه، چتر-أ، أ دس اۊ دس کۊنه، گيج ٚ مؤرغان-أ مانه؛ دۊوارده شلوار جيب-أ دس زنه، خۊ مردانه کيف-أ بيرۊن أوره چن تا کارت مرأ نشان دهه. ايپچه رئک-أ نيگا کۊنم. هأتؤ گب زئندره. گراگرا خؤره: مي دهن بۊ کۊنه ببخشيد. مهماني جا أمؤندرم. مي دۊستان ٚ مره دؤره داريم.
– خاب کي چي؟
– خاهش کۊنم شۊما بيشيد اۊ پير ٚزناک-أ بيگيد من منظۊري ناشتيم. جای ٚ مي ماره. خاستيم گدايي نۊکۊنه. بد بۊگؤفتم. مرأ گه بي أصل ٚ نسب، بي غيرت. هوا سرده. سرما خؤره. مي تۊمام ٚ پۊل-أ اۊن-أ فأدأم. هأيأ ايسأم تا اۊن-أ بيگيد من منظۊري ناشتم.
بيس قدم دارم تا مؤخابرات ٚ آهيني پؤست-أ فأرسم. دۊوارده رئک-أ نيگا کۊنم. چي زۊد خؤره أويرأگۊداندره! مؤخابرات ٚ پؤست ؤ جعبه گب بۊبؤ مرأ ياد ٚ ايتا داستان تاوده کافکا جا کي اۊن ٚ نام بۊ «هنرمند گرسنگی». ايته بيچاره مردای چل رۊز ويشتايي ايسأيي، فچمسته ؤ بچمسته حيوانات ٚ قفس ٚ ميان خؤره مۊچاله کۊدي تا خۊ هۊنرمندي-أ مؤردۊم-أ نشان بده، خۊ قؤدرتم هأتؤ… دئه نانستي کي خۊ آزادي-أ أويرأگۊدندره. أخه مؤردۊمي که ويشتايي حس نۊکۊده بيد مگه تانستيد اۊن-أ بفأميد؟ گاهي گلف مؤردۊم خۊشان ٚ کئف گۊدن ٚ وأسي اي چي خؤردني پرتأکۊديد اۊن ٚ ره قفس ٚ ميان. هرچي بيشتر بئسأبي بيشتر پۊل فأگيفتي. بأزين چن رۊز فچم-فچم راشۊيي. دۊوارده ماه ٚ سر کي بؤستي بازم خاستي «ويشتايي هۊنرمند» ببه!
اۊ نشاني کي پسری بۊگؤفته مره خئلي آشنا بۊ. مره ياد بامؤ دۊ سال پيش سؤرخبنده محلله ميان، ايتا پير ٚزناک، کبابي کنار نيشته بۊ، تا مرأ بيدئه خۊ دس-أ درازاکۊد. بۊگؤفتم: خايي بيشي خيابان ٚ اۊ طرف؟ بۊگؤفت: نأ زای! گدايم. مريضم. هسا خۊ دس-أ هأتؤ داره. اۊن-أ پۊل فأدأم. فأگيره. بيچاره زنای بۊبؤخسته سئب-أ مانستي. بۊگؤفتم: هي کس-أ ناري؟ بۊگؤفت: مي مرد نججار بۊ. دۊ سال پيش بمرده. ايتا دؤرسفته خانه سؤرخبنده دارم. مي پسر ٚ أمرأ زيندگي کۊنم. بيس ٚ دۊ ساله يه. تا ديپلؤم فاگيفته بۊشؤ سربازي. کار-أ دۊس ناره. گه هي کس نواستي مره فرمان بده. مي پسر گه: حله کي من کار نارم تۊ واستي بيشي گدايي أمي خرج-أ بکشي.
پير ٚزناک ايپچه گب زئي أن ٚ نفس گيفتي. بۊگؤفتم: چۊتؤيي تره گه بۊشۊ گدايي؟ مگه تي پسر غيرت ناره؟ خۊ سر-أ بيجير باورد. دۊوارده بۊگؤفتم: تي پسر غيرت داره؟ چره تره مؤعرفي نۊکۊني کؤميتهٔ امداد يا بهزيستي؟ بۊگؤفت: مي پسر گه حق ناري أمي آبرۊ-يأ ببري. پير ٚزناک بۊگؤفت: اۊن ي پئر دۊ سال پيش بمرده، مي پسر ٚ غيرتم بۊشؤ خاک ٚ جير.
مي ديل خأستي پير ٚزناک ٚ أمرأ گب بزنم. واستي زۊد بۊشؤبيم بيمارستان؛ دؤکتؤر خاستي مي پئر-أ عمل بۊکۊنه. دئه مي را-يأ بيگيفتم بۊشؤم.
رئک-أ نيگاکۊنم. هأتؤ ايسأ، اۊن ٚ کلله يم تکان تکان خؤره. خۊ پت بزئه مغز ٚ أمرأ مره نيگا کۊنه بازم گراگرا خؤره تا ايته دئه جعبه، ايته دئه پير ٚزناک، ايته دئه رادوار… بازم پيادهرؤ-يأ شم، هوا نم-نم ٚ وارشه، هأتؤ واره.
زهرا اکبرزاده
رشت
اسفند ۹۳
اي قصه پيشتر یاور ٚ مئن چاپ بۊبؤ. یاور، اؤجا مجله همرأ بيرۊن بمأ ؤ زنأکؤن ٚ ويژه ايسسه.
پی‌نوشت: چرا به نظرم قصهٔ «ویشتایي» قصهٔ خوبیه؟
نویسندهٔ قصه، معروف نیست و قصه‌های خوبي نداره یا دست‌کم من ندیدم و توی گروه داستان گیلکی خانهٔ فرهنگ نشنیدم اما این یکي رو بعد از شنیدن، همون موقع یعنی پنج سال پیش از نویسنده‌ش گرفتم برای چاپ.
این قصه سه شخصیت اصلی داره که پیوندي عجیب بینشون وجود داره. پیوندي چندلایه که با وارد شدن متن قصه‌اي از کافکا (هنرمند گرسنکی) پیچیدگی بیشتري هم پیدا میکنه. قصهٔ کافکا توی این قصه سرنوشتي دیگه پیدا میکنه. هنرمند گرسنگی نفر چهارم این قصه ست اما خیلی دور. بیشتر بهانه‌ایه برای طرح جهان‌بینی نویسنده. اما شخصیتهای دیگه، مخصوصا زن گدا و مرد مست اون قدر خوب پرداخته شده که نویسنده رو هم با خودشون به جهان قصه میکشن. نویسنده/راوی به نظر آدم سالمي میرسه و این سلامت در مقابل وضعیت دو نفر دیگه و البته هنرمند قصهٔ کافکا معنا پیدا میکنه. اما بهرحال این یه قصه ست. اگه توی این قصه، مرد مست مشکوک به اینه که قصه‌اي از خودش در آورده، چرا نشه این سلامت راوی رو هم صرفا قصه‌اي در قصه تصور کرد؟ پیوند عمیق این قصه با سلامت و بدن و گرسنگی به مثابه کنش، همون زمان هم برای من تداعی‌گر موضوع بغرنج «اعتصاب غذا» بود. و باکس مخابراتی توی قصه بی اینکه -احتمالا- حتی روح نویسنده‌ش خبر داشته باشه، دلالتهای سیاسی معاصري پیدا کرده که من به خاطر تاریخ مصرف‌دار بودنش، ازش میگذرم و از ریزه‌کاری‌های دیگر قصه در باب آبرو و غیرت هم میگذرم و میسپارمش به لذت خوندن برای خواننده در هنگام خوندن.