تحریف شاهنامه و بدل کردن آن به حربه ای در نبرد ایدئولوژیک، به شکل کنونی آن، از زمان روی کار آمدن سلسلهٔ پهلوی آغاز شد و ادامه پیدا کرد. برای بررسی این موضوع باید نگاه کوتاهی به اوضاع ایران در آغاز سلطنت پهلوی و نیازهای تبلیغاتی این سلسله بیاندازیم.
کودتای سوم اسفند نقطهٔ پایانی بود بر روند انقلاب مشروطه و جنبشهای ضدامپریالیستی و مردمی که به دنبال و تحت تاثیر انقلاب اکتبر در کشور ما گسترش یافت. در آن زمان ایران بیش از بیست سال بود که در جوشش و کوشش مداوم انقلابی به سر میبرد. امپریالیسم انگلیس که واحدهای نظامی آن از سال ۱۹۱۴ تا ۱۹۲۱ کشور ما را اشغال کرده بود، برای سرکوب جنبش انقلابی ایران، کودتای سوم اسفند را سازمان داد و رضاخان را به حکومت رسانید.
توضیح فارسی: توی اینترنت فارسی به عبارتی زیبا برخوردم منتسب به غسان کنفانی. در مورد کسانی که «آرام میبندند آن دری را که دیگر باز نخواهند کرد در پشت سر». پیگیر متن کامل شعر شدم و فهمیدم چنین شعری از غسان کنفانی وجود خارجی نداشته و این هم از سوتفاهمهات رایج اینترنت ایرانی است که دست به دست شده. اما در جستجو رسیدم به متن اصلی شعر که از شاعری آمریکاییست و از روی علاقهٔ شخصی خواستم به جهان گیلکی به ارمغانش ببرم که حاصل شد ترجمهای که خواندید.
در سومین جلد از دورهٔ پنج جلدی «گيلکي شئر» بد ندیدیم که کلامی هم به فارسی بنویسیم چرا که هم محمدعلی افراشته روشنفکر و شاعر و نویسندهای بود که در تمام ایران با تمام زبانهایش محبوب و شناخته شده است و هم اینکه از این فرصت بهره برده و گزارشی به مخاطب ناآشنا به زبان گیلکی اما علاقمند به ادبیات گیلکی داده باشیم. همانطور که در ابتدای کتاب به نقل از محمود پاینده لنگرودی آمده، تاثیر عمیق و راهگشای افراشته روی روزنامهنگاران و شاعران این سرزمین (به ویژه شیون فومنی و محمدولی مظفری) انکارنشدنی است. مجموعهای که میخوانید تا این لحظه کاملترین مجموعه از اشعار گیلکی افراشته است که تلاش کردیم بدون سانسور و حذف تقدیم کنیم و از این جهت این کتاب علاوه بر هدف اصلی و اولیه اش میتواند برای پژوهشگران هم منبع درخوری باشد. اما هدف اصلی و اولیهٔ انتشار این کتاب و در کل این مجموعهٔ پنج جلدی، تدارک منابعی مناسب آموزش زبان و ادبیات گیلکی در سطح متوسطه (یعنی یک پله بالاتر از سطح آموزش خواندن و نوشتن و گفتگو به گیلکی) بوده که امیدواریم روزی مورد استفادهٔ آموزگاران زبان و ادبیات گیلکی قرار گیرد. چارچوب تلاشهای ما برای تدارک امکانات آموزش خواندن و نوشتن و گفتگو به زبان گیلکی سه وجه عمده داشته و دارد که مسیر کلی تلاشهای چند سال اخیر را باید در این سه وجه دید… متن کامل این مقاله را میتوانید در مؤخرهٔ همین کتاب یعنی کتاب «گيلٚمرد! سحردمه» بخوانید و این کتاب را میتوانید از اینجا دانلود کنید و بخوانید.
اين متن پاسخیه که برای پرسشهای مهرداد پیلهور و مسعود پورهادی نوشتم. این دوستان این پرسشها رو پیرامون شعر گیلکی با من و چند نفر دیگر در میان گذاشتن و پاسخها رو در کانال تلگرامی گیلهبرازه منتشر میکنن. حالا میتونید متن کامل پرسشها و پاسخهای من رو در اینجا بخونید:
مهرداد جؤن، تي سؤالات ٚ سر مي آؤجان-ه بنويشتم. گيلکي بنويشتم چۊن فيکر کؤنم گيلکي شائرؤن ؤ گيلکي نيويشتنکسؤن أجي کمترين انتظاري کي شأنه دأشتن اينه کي گيلکي همرأ نيويشتن ؤ خؤندن ؤ فيکر گۊدن ؤ همه ته أجي مؤهمتر گيلکي هأزئن-ه خۊشؤن أجي سرأگيرن تا بأزين فرسه ديگرؤن ٚ نؤبه. بنويشتم هأزئن؛ ائره نقد ٚ جا نيويسنم هأزئن. اين که چره نقد ٚ جا نيويسنم هأزئن، ائره مفصل تؤضيح بدأ دأنم: نقد ٚ جا گيلکي مئن چي شأنه گۊتن؟ ايسه چره أول سر ايشؤن-ه گۊتهدرم چۊن اي وؤت[۱] ٚ مئن مي جوابؤن ٚ مئن حقسأی بۊدم کي گيلکي شئر ٚ فضا-ا هأزنم. ارزۊ دأنم اي وؤت، خۊش ٚ خؤندنکس-ه بيأجه.
* دسدؤنهدأن: با دست دانه دادن. کناِیه از نزدیک کردن کسی به خود با فریب. نرمی کردن فریبکارنه. ** ميل: مناره. ستون بلند. *** نأش دبستن: نقش بر زمین شدن. به حالت مرگ یا بیحالی روی زمین ولو شدن.
این هم از کتابی جدید از سری کتابهایی که در ورگ منتشر خواهد شد. پیشتر کتاب «أفتؤو-ه وأ اي ملک زنده بدأريم…» (مجموعه اشعار محمدولی مظفری) منتشر شده بود و حالا نوبت داستان خواندنی و معروف ماهی سیاه کوچولو نوشتهٔ صمد بهرنگی با ترجمهٔ گیلکی و تصویرسازی جدیده.
این کتاب هم مثل قبلی کتاب الکترونیکه به این معنی که شما در فایل پیدیاف کتاب میتونید هم متن رو بخونید و هم داستان رو به صورت صوتی بشنوید و هم هرجا که کلمهای با رنگ قرمز مشخص شده با کلیک روی اون کلمه به بخش لغتنامه خواهید رفت تا معنی اون کلمه رو ببینید.
همچنین این کتاب جوری طراحی شده که قابل چاپ در قطع آ۵ خواهد بود و حتی میتونید از طریق همین وبلاگ ورگ، نسخهٔ کاغذی و چاپيش رو سفارش بدين.
این کتاب و این داستان بهترین هدیه برای کودکان و نوجوانان و حتی جوانانه و برای آموزش زبان گیلکی در سطح متوسط بسیار کاربردیه. کۊجدانه سئه ماىي رو از اینجا دانلود کنین یا زیر همین پست سفارش نسخهٔ چاپیش رو بدین.
بر آستانهٔ چهارمین مجموعهٔ قصههای گیلکیاش (این متن به عنوان مقدمه در کتاب ولگ چاپ شده است.)
قصهٔ گیلکی یا آن طور که در گفتار رسمی معمول است «داستان کوتاه» گیلکی، گرچه در نشریهٔ دامون و پیش از گیلهوا شکوفه زد اما رسایی و بلوغش در ارتباطی تنگاتنگ با آن چه در دههٔ هفتاد در مجلهٔ گیلهوا چاپ شده بود و آن چه در دههٔ هشتاد در گروه داستان گیلکی خانهٔ فرهنگ گیلان تولید میشد شکل گرفت و بالاخره در اوایل دههٔ هشتاد در قالب کتاب ارائه شد. از نخستین گام یعنی دو مجموعه داستان چاپ شده از محمدحسن جهری و محمود طیاری تا امروز بدنهٔ داستان گیلکی تجربیات زیادی را از آن خود کرده است و چندین کتاب داستان گیلکی چاپ شده که از این میان میتوان روی نامهایی همچون هادی غلامدوست و مسعود پورهادی و علیرضا بشردوست به عنوان نویسندگانی دست گذاشت که توانستند آثاری با کیفیت مطلوب و نگاهی مدرن و غنابخش نسبت به ادبیات بومی بنویسند. البته بررسی نقادانهٔ این نامها و سایر نامهایی که این سالها به گیلکی نوشتند و قصهٔ خوب به خواننده رساندند (و نه گزارش و خاطره و جوک و انشا) فرصت و تلاش دیگری میخواهد و نام بردن از این سه نفر به معنای رد سایر تلاشها و نوشتهها نیست. چه بسا در میان کارهای دیگران هم آثار درخشانی موجود باشد که باید سر فرصت به آنها پرداخت.
توضيح کوتاهی دربارهٔ اين داستان: داستان کوتاه بي حؤرمت پيرزناک (Die unwürdige Greisin) اولین بار در سال ۱۹۴۹ در مجموعهٔ قصه های تقویم (Kalendergeschichten) چاپ شد. قصه ای که البته برشت ده سال پيشتر آن را در تبعيد نوشته بود. برخی بر این باورند که اين قصه برای صدمين تولد کارولین برشت، مادربزرگ برتولت برشت نوشته شده است. ساختار زبان و نثر اين قصه جوری است که مناسب چاپ در کتابهای مدارس باشد و به همين دليل ساده و قابل فهم است. اين قصه بعدها در دههٔ هفتاد ميلادی با اوج گرفتن جنبش مبارزات زنان دوباره معروف شد و حتی فيلمی هم بر اساس اين قصه ساخته شده است. اما آنچه اين قصه را از نظر تکنيک روایت مهم ميکند، اين است که قصه هيچ گره داستانی يا نقطهٔ اوج روایی نداشته و راوی نويسنده (دانای کل) در روايت غايب است. راوی اين قصه، نوهٔ پیرزن است که بدون درگیری مستقيم با ماجرا، با لحنی شوخ و کنجکاو، تنها از طريق مرور نامه های رد و بدل شده بين پدر و عمو و چيزهایی که از اینان شنيده، به روایت دو مرحله از زندگی مادربزرگش می پردازد. ديدگاه جامعه گرای برتولت برشت در اين قصه اثرخودش را گذاشته و اين فقط در حد اشاره به روابط مادربزرگ با سوسيال دموکرات ها (آن زمان هنوز سوسیال دموکراسی به معنی سازش با سرمايه و چشم دوختن به مجلس و کابينهٔ دولت بورژوایی نبود.) باقی نمانده؛ بلکه قصه اساسا در نقد و هجو نقشهای تعريف شدهٔ جنسيتی برای زنان (به عنوان مادر، دختر، همسر و…) و انتظارات عرفی جامعه از انسان سالمند شکل گرفته و از طرف ديگر به نقد مفهوم مالکيت خصوصی ميپردازد و اينکه در جامعهٔ بورژوایی، حرمت و ارزش انسانها چگونه و بر چه اساسی تعيين ميشود و اين معيارها چه نسبتی با رضايتمندی و سرخوشی واقعی انسانها دارند. حتی نوهٔ پیرزن (راوی) هم از آغاز تا پايان قصه در حال دگردیسی است و به نظر می رسد هرچه به پايان قصه نزديک ميشويم، نوه با مادربزرگ همدلتر شده و در واقع او نيز همچون مادربزرگش، مدرن ميشود. این قصه پیشتر در بهار ۱۳۸۶ در ضمیمهٔ شمارهٔ ۹۹ مجلهٔ گیله وا (ویژهٔ ادبيات داستانی گیلکی) چاپ شده بود که دوباره با ویرایش دقيقتر و بهتر تقدیم خوانندگان وبلاگ ورگ ميشود.
بالاخره این کتاب آماده شد و باري از دوشم برداشته شد. در مقدمه توضيح دادم در مورد اين بار. حالا اما خوشحالم که تمام اين زحمات ثمر داد و اولين کتاب از مجموعه کتابهای گيلکي شئر ورگ منتشر شد.
اين کتاب رو با کليک روی تصویر بالا یا از اینجا در فرمت پیدیاف دریافت کنید و از خوندن شعرهای محمدولی مظفری لذت ببرید مخصوصا که این کتاب به نوعی چندرسانهایه و توی فهرستش روی هر شعر اگر کلیک کنید به همون بخش خواهید رفت و در بخش شنیدن هم میتونید شعرها رو با صدای خود شاعر بشنوید.
و البته میتونید این کتاب رو در قطع A5 چاپ کنيد و از داشتن نسخه کاغذی قطع پالتویی لذت ببرید. کاش عمری باشه تا بقیه کتابها هم منتشر شه. این هدیه ورگ به شماست برای نوروزبل امسال. شمه خؤنابدؤن.
مي رفيقى الىۊشا، ىکته داستان-ه کي طنز أجي ىکته ساده ماجرا-ا نقل کأدره ولي اي نقل ٚ مئن، شيمه حقيقت أجي باورؤن-ه أنتريک کؤنه. اي داستان ٚ بنويشتٚکس ارکادي ارکانؤف (Аркадий Михайлович Арканов) ايسسه ؤ مهاپا رۊسي زبؤن أجي وگردؤنه گيلکي. اي داستان پيشتر قاف ٚ مئن چاپ بۊبؤ ؤ بيس دئقه پادکست ٚ مئن أني ضبط بۊبؤ کي تينين ائره بشتؤيين.
ارکادي ارکانؤف (Аркадий Арканов)
ونأشتن یکشمبه رۊز-ه راحت بۊخۊسم. تلفؤن بزئه بۊ سیم ٚ آخر! منم تترج گۊشي-ه ویتم ؤ هیتؤ کي نۊدؤنسم کي همرأ گب زئدرم، همه چي همرأ مۊافقت گۊدم! خالي این وأسي کي مأ دس ویگیرن ؤ وأبدئن کي بۊخۊسم. اۊ رۊز تا تینسن هر کار ئبه مي رضایت-ه هأگیرن. اۊ رۊز تا صۊب ٚ سر، مي بیس ٚ سه رۊبل طلب-ه ببخشئم. یک نفر ٚ همرأ کي مأ یاد دننئه کي بۊ، یک جا که هندئه نۊدؤنم کؤره بۊ، قرار بنأم ؤ اي نفر ٚ ضمانت-ه بۊدم ؤ یکته سگ هأیتم سنبرنار ٚ نژاد، مي اسلاوي شکاف أم بفۊرتم! سراخره تمؤم ٚ اي جریانات ٚ مئن، آمریکا ی ٚ رئيس جؤمۊر ٚ قتل أم گردن بیتم! البته اي آخري فۊخۊس ٚ مئن بۊ. اي ترس أجي گه نکتا مئبه شۊم ٚ داستؤن پیش بأ، مي بالش-ه ویتم بۊشؤم مي پسر ٚ اۊتاق ؤ کاناپه سر وۊلؤأبؤم. ائره دئه تلفؤن ننأ بۊ؛ ألبته هننأبۊ ولي اسباببازي.
این مقاله که پژوهش و نوشتنش بیش از سه سال طول کشید، اول بار در پنج شمارهٔ مجلهٔ گیلان ٚ اؤجا چاپ شد و حالا با ویرایشي جدید به صورت یکجا در اینجا منتشر میشه. قصد بازگویی حاشیهها و جنجالهای مابعد این مقاله رو ندارم و فقط امیدوارم صداهای فردای این سرزمین، این متن رو با دقتي انتقادی بخونن به این امید که به آجرهایي در دیوار سانسور و استبداد و ابتذال بدل نشیم.
پینوشت مهم: متاسفانه چون جمهوری اسلامی، بسیاري خدمات وردپرس رو سانسور کرده، شما برای نوشتن کامنت و نظر لازم دارید که از آنتیفیلتر استفاده کنید. حتی با اینکه سرور سایت ورگ در ایرانه! سرویس وردپرس که ورگ هم با همین سرویس مدیریت میشه، یک نرم افزار مدیریت سایت و وبلاگه و در واقع ابزاریه برای نوشتن و نشر و بخش خدمات رایگانش سالهاست توسط جمهوری اسلامی سانسور میشه، همون طور که هر امکان مستقل و ازادي رو برای نشر حقایق سانسور کرده و میکنند. وردپرس درواقع یه ابزاره و کساني که دستور به سانسور چنین ابزاري دادن مستقیما با نوشتن و انتشار نظر و آزادی بیان مخالف بودن چون درست مثل ممنوع کردن استفاده از خودکار یا کیبرد یا کاغذه که البته حکومت در مورد کاغذ هم دهههاست همین کلک رو سوار میکنه تا سانسور علیه کتاب رو شدیدتر پیش ببره.
نيما يوشيج علاوه بر شعرهای فارسیش که نقش موثر و ژرفی بر ادبیات فارسی داشته، شعرهایی هم به زبان مادریش داره؛ زبانی که خودش اون رو تاتی نامیده و بخشی از روشنفکران معاصر سرزمین باستانی مازندران اون رو تبری مینامند و به زعم من و بنا به دلایل مختلف اون رو گیلکی مازندران یا اون طور که در مازندران تلفظ میشه گِلِکی میدونم. اجازه بدین پیش از اینکه در گل و لای بحث پیرامون نام زبان مردم مازندران گیر کنیم از این نقطه بگذریم و برسیم به شعرهای زیبای نیما به زبان مادریش.
گلکی یا گیلکی این شعرها شاید برای گیلکی زبانان غرب و مرکز گیلان دشوارفهم باشه اما برای ما ساکنان شرق گیلان به نسبت بیشتر قابل فهمه و اگر فقط اندکی بیشتر با گیلکی شرق و مرکز مازندران آشنا باشیم اون وقت دیگه چندان دشوار هم نخواهد بود.
نيما در سرودن اين شعرها به سنت امیری سرایی و به طور کلی به سنت شعر هجایی گيلان و مازندران توجه داشته و اين شعرهای دوازده و یازده هجایی در مجموعه ای به نام رۊجا (به معنی ستاره) سالها پيش (و البته خيلی سال پس از مرگ نیما) چاپ و منتشر شد و در سالهای گذشته گلچینی از این شعرها همراه با موسیقی احمد محسن پور و با خوانش علی اکبر مهجوریان و خوانندگی محمد ابراهیم عالمی (که شیفتهٔ صداشم!) و حوران یوسفی به صورت یک آلبوم موسیقی و شعر منتشر شد.
شنیدن این شعرهای انتخاب شده با صدای گرم علی اکبر مهجوریان و در کنار موسیقی زیبای ساخته شده برای این کار تجربه ای دلنشين و عميق از مواجهه با ادبیات مازندرانه و برای خودم به شخصه سفری درخشان بوده در زبان و فرهنگ مردم مازندران و تماشایي بوده تماشایی از افق اندیشهٔ نیما در عرصهٔ زبان گیلکی مازندران.
کشکي من،
حجحجي بۊبؤستيبیم،
حجحجي
کي پرنده’ن ٚ میاني کۊلیه.
*
دئه بازۊن،
شهر به شهر ٚ مردۊمان،
مي أمؤن’ چۊمبرایي کشٚدي،
کي أکئه،
اي رۊز’ ، صؤب ٚ سر،
افتاب ٚ گۊلگۊل ٚزار
من بهار ٚ گۊل ٚ کۊلبار’ به دۊش،
بأیم أبران’ سوار.
دیل مي شین،
غۊرصه’ غنیم.
گب مي شین،
شادي’ هۊزار.
کشکي من،
حجحجي بۊبؤستيبیم،
حجحجي
کي پرنده’ن ٚ میاني کۊلیه.
*
امما وختي نیشینم بهفیکرأشم،
دینمه،
حجحجي بؤستن أ دۊنیا دۊرۊني،
خیليیم آسان نیه.
وسي دئن،
تره مردۊم تأنیدي،
ایته آزاد ٚ حجحجي مانستان،
فأندیرید؟
کي بیشي خۊمه بني،
بيدیل ؤ بيغم ؤ بي ترس ؤ هراس،
اۊشان ٚ خانه’ن ٚ زگبل ٚ پیش،
دۊچچه کش،
سۊتۊن ٚ جؤر.
زاکان’ گرم ٚ بهار ٚ أمره،
پیله’کۊني،
پرأدي؟
هي کس ٚ دس نأیه تي خۊمه میان،
تي زاکان
اي نفر دیگر ٚ جغلان ٚ اي دم شادي خؤني،
پر-ایشکن،
درد ٚ آواره نیبید.
تا به دۊنیا دریدي،
خۊشان ٚ هممهی ٚ عؤمر’
أسیري نکشید.
وختي تنهایي مرأ تنها وابم،
بهفیکرأشم،
دینم أ غمبیگیفته پیله دۊنیا دۊرۊني،
کي اي جا جنگ’ شواله دیهیدي،
اي طرف دئه، مردۊمان
کرأ گۊشنهشکم ٚ أمره طلا گنجان ٚ سر،
میریدي.
اي جا آزادي نهه، فچمفچم،
اي جا دئهم، خندهخنده أمٚره،
کرأ آزادي’ کۊشتاندریدي.
خیليیم حجحجي بؤن،
نیه آسان اۊتؤ کي فیکر کۊنم.
نیه آسان اۊتؤ کي فیکر کۊنم.
حجحجي: پرستو.
کۊلي: ماهی کوچک.
غنیم: دشمن.
هۊزار: فریاد.
خۊمه: آشیانه.
زگبل (z6gb6l): چوببست بام خانه.
دۊچچه: دو چوبی که موازی هم در دو طرف بالای ستون ایوان خانههای قدیمی گیلان میکوبیدند و روی آن کفش و ظرف و خربزه و هندوانه و… مینهادند.
جغلان: بچهها.
خؤني: بهخاطر. برای.
پر-ایشکن: پرشکسته. پرشکن.
شواله: شعله.
فچمفچم: خمیده و یواشکی. پنهانی.
این شعر گیلکی از خان احمد آخرین شاه خاندان کیایی به دلیل اهمیت تاریخیش، توی ورگ منتشر میشه و البته با ویراستاری جدید بر اساس خطی که امروزه برای نوشتن گیلکی استفاده میکنیم.
این توضیح رو هم اضافه کنم که این شعر به صورت نسخهٔ خطی در آرشیو کتابخونهٔ مرکزی دانشگاه تهران موجوده.
ما در این مقال، مختصراً به فعلی استثنایی در زبان گیلکی (بر اساس دادههای اخذ شده از گیلکی لشتنشایی) خواهیم پرداخت که تا کنون هیچ یک از منابع نحوی گیلکیِ مورد نظر، چه از لحاظ صوری و چه از لحاظ کاربردی، بدان اشارهای نکردهاند و این در حالی است که چنین فعلی قطعاً در برخی دیگر از گونههای زبان گیلکی مانند گیلکی املشی یا رودسری نیز یافت میشود. شاید از دلایل مطرح نشدن فعل مورد نظر در منابع نحوی گیلکی، شباهت صوری-ساختاری آن به «مصدر» فعلی و وجود تنها یک صیغه از آن باشد. متأسفانه اغلب منابع نحوی گیلکی به کاربردهای صورِ دستوری به ویژه افعال و ساختهای فعلی نیز نپرداخته، گویی رابطه مستقیم همیشگی میان مقولات صوری و معنایی وجود دارد. بنابراین نمیتوان در هیچ اثری به کاربردهای ویژه «مصدر» نیز برخورد نمود تا با رجوع به این کاربردها به این سؤال پاسخ داد که آیا دستکم از لحاظ کارکردی و منظورشناختی میتوان به چنین نقشی در رابطه با مصادر فعلی در گونههای دیگر زبان گیلکی، قائل شد یا نه؟ Continue reading
الوعده وفا! اینم اؤجا کتاب جیرأکشئن ئبه. اؤجا، م. راما گيلکي شعرؤنه کي اول بار سال ۱۳۵۸ لایجؤنˇ مئن چاپ بۊبؤ ؤ اينˇ شعرؤن سالؤنˇ سال، مؤبارزؤن ؤ آزاديمجؤنˇ مچه سرˇ نغمه بۊ.
اي کتابه تازه ويراستاري همرأ تينين ائره جيرأکشين. اي کتاب الکترؤنيکي بۊبؤره، هين وأسي اۊنˇ فهرستˇ مئن تينين شعرؤنˇ تيترˇ سر کيليک بکۊنين ؤ بشين هۊ شعرˇ شر.
کتاب شعر قراقوش شامل منظومهٔ بلند قراقوش از محمدقلى صدر اشکوری به زبان گیلکی (لهجهٔ گالشى) در بهار هفتاد و شش (هجرى خورشيدى) منتشر شد. طرح روى جلد اين کتاب کار محمود پاینده لنگرودی است.
این قصه از لأنگستن هیۊز، اولین بار همین چند ماه پیش در شمارهٔ ششم و سیزدهم جون ۲۰۱۶ مجلهٔ نیویورکر چاپ شد و حالا شما ترجمهٔ گیلکیش رو میخونید.
این قصه ساختاری مدرن و روایتی ساده داره. روایتی ساده اما متورم از فشردگی تضادها و تناقضهای مختلف جامعهٔ آمریکای دههٔ ۶۰ میلادی. به بیان بهتر و اون طور که آرنولد رامپرساد، ویراستار مجموعه اشعار لأنگستن هیۊز و نویسندهٔ کتاب زندگی لأنگستن هیۊز در گفتگویی با نیویورکر بعد از چاپ این قصه گفته: پایانبندی قصه مخلوط قابل احتراقی از شهوت، مادیگرایی، فقر سیاه، وفور و غنای سفید، فرضیات نژادپرستانه دربارهٔ کنترل، بیان تا اندازهٔ زیادی بیهوده و در نتیجه خطرناک تفاخر به سیاه بودن، تجسمی از تمایلات جنسی مردانهٔ سیاه و یک مرکز فرماندهی و ناظر که همهٔ این چیزها رو به سخره میگیره رو گرد هم آورده.
امیدوارم ترجمهٔ گیلکی این قصه از زبان انگلیسی به تجربههای مدرن قصهنویسی گیلکی کمک بکنه.
کاسعلي حسرتˇ مره أربابأ فأندره ؤ خۊ ديلˇ جا آرزۊ کۊنه چقد خؤب بۊ اۊن هم بتانسته-بي أربابˇ مانستن جه خۊ زندگي لذت ببرده-بي ؤ ايپچه وختˇ استراحت بدأشته-بي؟ أ حسرت کاسعلي ديلˇ جا بمانست تا تابستان دوأرست ؤ زمستان جه راه فأرسه ؤ أولين ورف بوأرست.
کاسعلي کي صؤب جه خاب ويريزه ؤ جه اؤتاق بيرۊن أیه دينه بأه! ايتا کمر ورف زمينˇ سر نيشته ؤ هنده وأرستندره. فؤراً خۊ لباسانأ کنه با ايتا زيرشلواري ؤ زيرپيرأن، شه أیوانˇ سر دراز کشه، چن تا بالش خۊ سرˇ جير نهه ؤ ايتا گؤله ميان ورفˇ آب دۊکۊنه خۊ بغل دس نهئه دالبدال ورفˇ آب خؤره ؤ بادزن حصيري أمرأ خۊدشأ باد زنه ؤ أداىˇ أربابا بيرۊن أوره.
أنˇ زن گه: مردأى! مگر تۊرأبؤستي؟ أن چي کاري ايسه تۊ کۊدأندري؟
کاسعلي اصلاً گب نزنه ؤ خۊ کارأ ادامه دهه تا کي هؤتؤیي چأفتنگ زنه ؤ خۊشکأبه… بعله… کاسعلي بمرد ولي خۊ آرزۊیأ به گيل نبرد!
حسین طوافی در شعرهای بلند گیلکیش، بلاهایی سر این زبان میآورد که گاهی موجب خشم و گاهی تعجب شاعران سنتیتر گیلکیسرا میشود. اما همین زبان دشوار، دارد به کمک تخیل در شعر گیلکی میآید. خوانندهی شعر را مجبور میکند که با زبان شعر گلاویز شود. البته دنیای شعری حسین طوافی با تاریخ به یغمارفتهی گیلکان گره خورده و شاید وفور کلمههای آرکائیک و اصطلاحهای نظامی و ارتشی کهن در دو شعر بلند اخیرش (همین شعر و شعر «اوشان دکشه دپیچسته جان») ریشه در همین آبشخور داشته باشد. اما به هر حال، نباید از کنار سختی این شعرها به سادگی گذشت. این شعرها دیگر برای علاقمندان به گیلانشناسی و ثبت و ضبط کنندگان واژه که به اشتباه شاعر یا خوانندهی شعر شدهاند چیز دندانگیری ندارد. چون حسین طوافی بازیگوشیها و ابداعهای خودش را بر سر زبان میآورد. این بلاییست که شاعر بر سر زبان میآورد.
آوانگاره:
امی نتاج
ببئه دارؤنن
و زمت
امی پیلˇمأرؤن
کو کارکیا ببئه دسˇ جی
تیتی بودیم
کی امی دس
دارهꞌ؟ Continue reading
این متن سخنرانی من است در مراسم یادبود و رونمایی از آثار مأمولی مظفری (محمدولی مظفری) که پنجشنبه، پنجم تیر ماه ۱۳۹۳ در خانهی فرهنگ گیلان برگزار شد و به گمان خودم حرفهای مهمیست که همهی تلاشگران فرهنگ و ادبیات گیلکی باید بهش فکر کنند. چهار کتاب مجموعه آثار مأمولی را در پیشخوان ورگ (۱، ۲، ۳ و ۴) میتوانید ببینید.
مأمولی مظفری چره مؤهمه و چره خأ اینˇ کارؤنه خؤندن؟ این همه شائر و نویشتنکس و پژوهشگرˇ مئن کی گیلکی ادبیات و فرهنگˇ مئن فعالیت کأدرن، مأمولی مظفری اهمیت کؤره’؟
مأمولی شئرؤنˇ مئن، تمثیل دایم تکرار بنه. پیوند بوده خاله، خؤنه’سر، دامؤن و واجبومأداز و هوتؤ بگیرین بأین تا کرکˇلنگه منظومه که یکته تاریخه تمثیلˇ همره روایت کأدره که تو ندؤنی کؤره تمثیله و کؤره شائر رئالیستؤنˇ مورسؤن خالی نقل کأدره و کؤره ای تخیله گه تأ پیش بردهدره.
مأمولی، دوبیتی قالبه کی گیلکؤنˇ مئن پور طرفدار دأنه خو تمثیلؤنˇ همره جوری جهت دئنه گه دئه خالی او جور دوبیتی نیه گه بجارسرخؤندگی یا عشقوعاشقیئبه کفایت بکونه.
زمین و آسمؤن حتا ستاره/ بهجای ایمسال أمره خون بواره/ کی گولدؤنه بکأشتیم گول بچینیم/ پیسˇکلاج بیارد دؤنه دماره.
تمثیل بهکنار، هرجا گه مأمولی خو شئرؤنˇ مئن رئالیستی پیش شنه، بنه یکته قصهگو. جوری أمئبه نقل کؤنه که دئه بخیاله شئر و داستان تویمأبؤ. نوغؤندار و روباری و گالش و کبلهممصالح، خالی چنته نمونه ایسن ای قصهگویی و رئالیسمˇ جی گه اوشؤنˇ مئن مأمولی هم آدمؤن و اوشؤنˇ مئنˇ وضعیت و مناسباته گؤزارش کؤنه و همأنی خو شخصیتپردازی و تعلیق و دکشواکشˇ همره یکته چیرهدست نویشتنکسˇ مورسؤن، داستان روایت کأدره. Continue reading
توضیح ضروری: سه پاره از کتاب عهد عتیق را به گیلکی برگرداندهام و این توضیح لازم است که این برگردان از زبان انگلیسی به گیلکی انجام شده و برای Old Testament (در فارسی: عهد عتیق) از ترکیب «دئبارˇ نَسَق» استفاده کردهام. دئبار در گیلکی گالشان به معنی دوران کهن و قدیم است و نَسَق نیز به معنی بنچاق، سند، قرارداد، قبالهی پدربابایی و… است و البته در جاهایی به معنی ادب کردن هم آمده که من نزدیکترین واژه برای Testament یافتهام. دلیل انتخاب بر اساس ذوق و علاقهی خودم (با تاکید روی جنبههای روایی این پارهها یا بابها) بوده و امیدوارم در آینده پارههایی از متنهای مقدس دیگر (عهد جدید و قرآن) نیز تقدیم خوانندههای ورگ کنم. و توضیح آخر اینکه شرح برخی واژهها در پایان آمده که بد نیست ابتدا آنها را بخوانید و بعد این سه باب را.
به تازگی دومین مجموعه داستانکوتاههای هادی غلامدوست با نام «دِلوَر» توسط نشر ایلیا چاپ شده که اگر رمان ماهپری را به دلیل ترجمه بودنش به حساب نیاوریم، پنجمین کتاب از اندوختهی ادبیات داستانی گیلکیست. این کتاب که متاسفانه هنوز به سبب توزیع نامناسب -که دامنگیر همهی مجموعهداستانهای گیلکیست- در هیچ کتابفروشی در دسترس نیست شامل بیست و چهار داستان کوتاه و یک واژهنامهی انتهاییست.
در این بخش از گیجیک قرار است به بهانهی انتشار این کتاب، روی دو نکته کمی درنگ کنیم.
*
متاسفانه باز هم انتظار منطقی خواننده برای روبهرو شدن با یک مقدمهی هرچند مختصر و جمع و جور برای معرفی ادبیات داستانی گیلک و وضعیتش به مخاطب به نتیجه نرسیده است. این کتاب هم، همچون مجموعههای پیشین از داشتن مقدمه محروم است و علاوه بر آن، متاسفانه از یک ویراستاری ابتدایی برای یکدست کردن متن گیلکی هم بهرهای نبرده.
خواندن و نوشتن متن گیلکی برخلاف حرف زدن به این زبان، نیاز به آموزش دارد. این قاعده برای هر زبانی وجود دارد. حتا آشنایی و خو کردن به همین چند علامت مختصر قراردادی در نگارش گیلکی که در گیلهوا و جمع قصهنویسان گیلک به کار میرود هم نیاز به یک معرفی ابتدایی دارد. از سویی همین قراردادهاست که خواندن متن گیلکی را آسان میکند و در برخورد با لهجههای مختلف، دستکم مرحلهی «درستخوانی» را به جا میآورد. اما اگر قرار باشد از هر قراردادی گریخت و به سبک و سیاق شخصی روی آورد، کار سخت میشود. حال اگر آن سبک و سیاق شخصی در درون خودش هم شکلی ثابت و مشخص نداشته باشد یا به تعبیری دیگر متن در خودش و با خودش هم قراردادی مشخص نداشته باشد کار دوچندان سخت میشود و سپس اگر در همین وضعیت آشفته، غلطنویسی به حدی برسد که ذهن خوانندهی متن را منحرف کند، باید گفت کتابی چاپ شده برای نخواندن! متن کتاب دلور متاسفانه این ویژگی را دارد. بنابراین خوانندهی کتاب اگر در جایی برای خواندن متن دچار مشکل شد، به هیچ وجه این را به ناآشنایی لهجهی نویسنده نسبت ندهد چرا که نگارندهی این ستون هم با وجود همشهری بودن با نویسنده، برای خواندن متن به جای حروف و علائم الفبایی روی کاغذ از ذهن خود کمک گرفتم. کاری غیر خواندن.
البته مسئولیت این موضوع به عهدهی نویسندهی کتاب نیست بلکه باید ناشر را در این مورد مسئول دانست که چرا چنین کتابی به صورتی که در ادامه خواهید خواند دچار پریشاننویسیهای نگارشیست. Continue reading
ادبیات گیلکی وضعیت کجدار و مریزی دارد. نویسندگان گیلک علاوه بر درگیری با همهی تهدیدها و تحدیدهای پیش روی هر نویسندهای در جامعهای همچون ایران از دو جبههی دیگر هم مجبور به تحمل فشارند. یکی قرار گرفتن دائم در مقابل این پرسش که «چرا به گیلکی مینویسید؟» که البته هم پاسخ دادن به این پرسش و هم از آن مهمتر تبارشناسی این پرسش که گاه با پرسش «اصلا چرا مینویسید؟» پهلو میزند نیاز به فرصت و پرداختی مستقل دارد و دیگری قرار گرفتن در مقابل پرسش آنانیست که میپرسند «چرا اینگونه گیلکی مینویسید؟» که اغلب پرسندگان آن نگرانان سلامت و اصالت زبان گیلکیاند و دست بردن به وضعیت فعلی زبان گیلکی را نوعی آسیب و تخریب میدانند. اینان زبان را به عنوان میراثی زیبا به جهت اصالتش خوشتر میدارند و در واقع با اعلام مرگ زبان و بردنش به پشت شیشههای ویترین موزهها زنده نگهش میدارند. چیزی شبیه تاکسیدرمی.
این میانه البته مخاطب ادبیات گیلکی هم خود جای بحث دارد. گرچه تیراژ آثار مکتوب ادبی به طور کلی و به هر زبانی در ایران هفتاد و چند میلیونی آنقدر پایین است که در عالم ریاضیات میتوان آن را تخمین به صفر زد اما در جامعهی گیلکزبان دو تا سه میلیونی هم علاوه بر این عارضهی کلی، عارضهی دومی هم هست و آن بیرون ماندن زبان گیلکی از مراجع رسمی، اداری، رسانهای و آموزشیست. این همان چیزیست که زبان گیلکی را به حیات در سطح روابط عام (زندگی، کار، تجارت و…) باقی گذاشته و به صورت «در خطر بودن زبان گیلکی» فرموله میشود. این خطر از آن جهت جدیست که حتی تصور ذهنی کاربران این زبان از زبان خویش، همان تواناییهای جاری در سطح است و هرگونه شکوفایی بالقوگیهای پنهانتر زبان در شعر یا قصهی گیلکی آنان را شگفتزده میکند اگر واپس نراند. Continue reading
ایتا سنگ أیأ، ایتا سنگ اویا نها. آدمی کی دوارستندره، أیْتایا اؤیتا کش دینه، اما خودˇ سنگ جه کناردستی واخؤب ایسه؟ یا روبار، جه آبی کی اونˇ میان شؤندره چی دانه؟ آدم آب و روبارا دینه، اونˇ صدایا ایشناوه و خیال کونه کی آبˇ نوگوفته رازانا کرا روبارˇ ره گوفتندره.
آخ أ فوکولاسته دیهاتˇ سرˇ جؤر کی کویانˇ میان أویرأبؤسته، چی پورستاره شبی واشاده بوبؤ! وختی آدم آسمانأ فأندره تانه قسم بوخوره کی أ جور تاریکˇ شبˇ میان ستارهٰن با أن کی پورسوییدی هیچییأ دئن نتانیدی.
ستارهٰن حتا جه زمینم واخؤب نییدی.
کویان چوتؤ؟ شاید نانیدی أ دیهاتˇ شین ایسیدی کی اونˇ مردوم هیزار سال -کمتر یا ویشتر- اوشانˇ دامنه جیر زندگی کونیدی. همه اوشانˇ نامأ دأنیدی: «کورنو» کوه، «مورو» کوه، ولی خودشان خوشانأ نشناسیدی. مگه به أ دیهاتˇ قدیمیترین خانه کی أ کؤگا قدیمیترین کوچه میان نهأ جه خودش واخؤب نبه؟
خاب أگرجه أ کار شمهرا خوش أیه، خیال بوکونید کی ستارهٰن جغرزˇ دیهاتˇ خانهٰنˇ بامˇ سر کی کویانˇ میان أویرأبؤسته نهأ هیچییأ نیدینیدی.
ایتأ پیرزن و شؤهرأ شناسم کی ایتأ نَسبَر دأشتیدی. هرگز جه خودشان وانورسهبید کی أ نسبر خو کوچی گردˇ چومانˇ مره چوتؤ اوشانˇ دیمأ، خو خفسأ، خانهیا اونˇ کهنه خردˇخشارˇ مره دینه و خو کوچی مغزˇ مره خو پاستن و خؤب مواظب بؤنˇ ره چی فکر کونه؟
اوشان یقین دأشتیدی کی نسبر وختی أیْتا دوشˇ رو یا اویْتا شانه سر نیشتی و اوشانˇ دوچولکسته گردنأ یا ایتا جه اوشانˇ گوشانأ توک زئی، باقایده دانستی کی چی کودن دره و فهمستی او دوشˇ سر کی نیشته یا او گوشا کی توک زئندره کی شین ایسه! پیرمرداکˇ شین ایسه یا پیرزناکˇ شین. مگه أما تانیم «آبابا»یا جه «پیلˇآبجی» فرق ندیم یا ندانیم کی أ مرد و زن أ نسبرأ دوست داریدی چون اوشانˇ عزیز نوّه شین بو کی ۱۵ سالگی بمرد، و اون چی خؤب نسبرأ باموخته بو کی آدمˇ دوشˇ سر بینیشینه و اونˇ گوشانأ توک بزنه یا خانه میان پر بکشه أ طرف او طرف بشه. Continue reading
راس گیدی آدم که دمˇ مؤته تومامˇ انˇ زندگی فیلمˇ مانستن أیه أنˇ چومˇ جلو. هَتؤ کی أ آسمان و زیمینˇ میان من تانم خیلی چیزانا می چومˇ جلوب بیدینم.
زنای کی می شانه، أنˇ دوتا پا تکیه بو، مرا بوگؤفت «تو اونی نییی کی من خیال کودیم.» أنˇ پایانا جه می شانه فاکشئم بیرون، درازأ کشئم أنˇ ویرجهٰ: «ولی سی سال می فکرˇ ذکر أن بو کی ترأ واشوم.»
پوشتأ کود.«تو هیچکییا وانشویی.»
احساس بوکودم ایچی می گولییا بیگیفته داره «پس من أن همه سال کو خرأ شبیه بوم کی نانستیم؟»
«نانم، بگرد خودتˇ خرأ پیدا بکون».
خانه جا بزئم بیرون، نه اونˇ واسی کی خرأ بیاجم، باموم بیرون کی می پوشتا نیگاه نوکونم. می زن آخری نفر بو کی أ حرفا مرأ بزئه، آخری اومید.
جه می پئر، اولین گب کی مرأ یاده أنه کی بوگؤفت تو شبیه اونی نییی کی من خیال کودیم. وختی می مارأ زئی بفأمستم کی می مار اونˇ شبیه نبو. وختی کی می پئر مردندوبو تازه من بوستندوبوم شبیهˇ اون. خودش بوگؤفت الان ایپچه مرأ واشؤندری.
هتؤ شیرجه شؤندرم زمین. سیاکلاچˇ چوم کی مرأ دکفت ای دفایی أنا خوشکأزئه. می سرˇجور بئسا چند تا نؤک بزئه مرأ، شاید خاب دئندره. مطمئن کی ببؤست، می أمره شیرجه بامو.
تا فرصت دارم وا یاد بأرم چه سالانی کی شبیهˇ هزار نفر ببؤستم ولی هیچکی می شبیه پیدا نکودم. سوج داره آدمˇ چومˇ دورونا ای نفر فأندره بگه کی واقعن خیال کونی شبیهˇ کیسی؟ می رفیقˇ جانجانی بو کی مرأ بگؤفت، اونی کی سی سالˇ آزگار کسکسˇ أمره بنیشتیم ویریشتیم و بخوردیم و بزئیم.
نتانم بفهمم چره انقده خاستیم شبیهˇ همه ببم؟
رییسˇ اداره مرأ بخاست. مُورد داشتیم. کمحوصلگی أنˇ سرمچه جا وارستی «آقا تو چرا مثل همهی کارمندان اینجا نیستی؟» معنیˇ حرف أنه: مرأ چی مرگأ زئه؟
«قوربان خیلی سعی کونم کی أیه کارمندانˇ مانستان شریف ببم. أسا مرأ خوشانˇ مانستان ناندی، بفرمایید بنده چه واسی بوکونم؟» Continue reading
پیشنویس: شاید افزودنِ این مقدمه بر یادداشتِ اصلی ضرورتی نمیداشت اگر نگارنده احساس نمیکرد که این متن مُنجر به وقوعِ بعضی سوءتفاهمات خواهد شد. اما آنچه که در فضایِ ادبیات دیدهام و شنیدهام همیشه احساسِ نیاز به پیشگیری را در من تقویت کرده است، پس باید پیش از خواندن متنِ اصلی اشاره داشته باشم که یادداشت حاضر بدون هیچ حُب و بُغضِ شخصی و غیرِ شخصی نگاشته شده است و نگارنده علیرغم تمامی نقدی که با نگاهی از بیرون به این جریان وارد میکند تنها دغدغهاش پیشرفت و اعتلایِ جریانِ ادبیات و شعرِ گیلکی است و بس. نکتهی دیگر اینکه گرچه این یادداشت کلیتِ جریانِ شعرِ گیلکی را نشانه گرفته است و راهی هم جز این نداشت اما، این بدان معنا نیست که میتوان همهی جزییات را به یک چوب راند بلکه همانطور که اگر زمانه اجازه بدهد در شمارههای بعدی گیلهوا به ترتیب به صورتِ مصداقی و جداگانه به سُراغِ کتابها و آثار منتشر شدهی شعر گیلکی که درخورِ تأمل و بررسی هستند میروم؛ پس لطفا بدونِ هیچ پیشفرضِ منفی و غرضورزانهای متنِ زیر را بخوانید.
مسود پورهادی کتابه خأ بهانه بکونم تا کلیتر گب بزنم. راجه به گیلکی ادبیات، اونˇ قصهنویسی و حال و روز تا بازون هی راشی جی فرسم هنده مسود پورهادی قصهٰنه تا اونˇ بنویشتهنˇ اهمیته رؤشنأ کونم.
گیلکی ادبیات، نثر و قصهنویسی مئن، اوجور که بتؤنیم قرص و قایم بگؤیم «قصه» یا «داستان-کوتاه»، دامؤنˇ جی سرأگیته. یعنی تا جایی که مو بخؤندم و دؤنم، دامؤنˇ اوّلی سری، اونˇ چارومی شوماره مئن، یکته وؤت(۱) چاپ ببؤ محمود اصلانˇ جی که الؤن دؤنیم ای محمود اصلان هی «محمود اسلامپرست»ی ایسسه که شناسنیم و ای وؤت، داستانی ویژگیئنه دأنه و شأنه اونه دخؤندن: اولین گیلکی قصهیی که جایی چاپ ببؤ.
قصهنویسی، گیلکی مئن تازهآموج بو و گیلکینویسؤن دامؤن و بازون گیلهوا مئن، قصهنویسی و وؤته وؤتنˇ مئن کم-کمئی، بکی-ویریس، خوشؤنˇ قلمه آزمیت گیته دبؤن و هیتؤ بمأن و بمأن تا دههی هشتاد شمسی که خانهی فرهنگˇ مئن گیلکی قصهنویسی جرگه را دکته و هیوده-هیجده سالˇ گیلهوا مئنˇ چاپ ببؤ قصهٰن چنته-چنته کتاب ببؤن و در بمأن.
پیلهبرفی سال، محمود طیاری قصهٰن و بنفشه گول، مأمدحسن جهری قصهٰن، سال ۸۳ هجری شمسی بیرین بمأن.
چند سال بعد، زرخال، هادی غلامدوستˇ قصهٰن و شریرما جیجأکه ورزهٰن، مسود پورهادی شی منتشرأ بؤ و ای میؤن-میؤنه، یکته رؤمان چاپ ببؤ «ماه پری» نؤمی، که آلمانی جی وأگردؤنئه ببؤ بو به گیلکی.
ای چنته کتاب و دو سه سالˇ دامؤن و بیس سالˇ گیلهوا مئنˇ چاپ ببؤ قصهٰنه کی دچینیم کسؤنˇ ورجه، بنه أمه داستانی ادبیاتˇ تارئخ. کمجؤنه و جوؤن، خو جوؤنی وأسیم ایسسه کی رؤیا وؤجنه و خأنه کار بکونه کارسسؤن! دوأریم!
وگردیم، مسعود پورهادی قصهٰنه. یک سال پیش بو گمؤنم که فیسبوکˇ مئن یکته بوگوبشتؤ و در واقع بنویس-وانیویس دأشتیم باهم راجه به گیلکی وؤت، چی شئر، چی قصه. بحث برسئه بو به اینکه اینˇ وؤتˇ خؤندن سخته و اینکه مخاطبˇ هوا کی خأ بدأره و زوانˇ هوا کی بدأره و اونˇ حفظ گودن کی کاره و مأ یاد دره، بحثˇ مئن یکجا مسود یک همچین چیزی بوته:
«أ اضافه بارأ گیلهوا أمی چانپسکؤل بنأ. من نانم نیویشتنˇ وخت چن نفرˇ هوایأ با بدأرم و می کاره بوکونم! زبانˇ هوایأ با زبانشناس بدأره. خاندنکسˇ هوایأ با مدرسه و دانشگا بدأره. منی کی شاعرمه با شئرˇ هوایأ بدأرم. أشأن ایتا چانبار نیئده کی ایتأ آدم ایتأ لنگه زیبیلˇ میان دوکونه ساق و سالمم ببره بازارسر.» Continue reading
چیزی حدود دو سال پیش، یادداشتی کوتاه در مجلهی خط مهر نوشتم دربارهی ادبیات گیلکی و در آن اشارهای به آغاز داستاننویسی به زبان گیلکی کردم. آن زمان هنوز ترکیب نویسندگان خط مهر تغییر حکیمفرموده نکرده بود و به جای فواید زیتون و زعفران و روشهای از بین بردن لک روی پارچههای رومبلی، سعی میکرد که عرصهی گفتوگویی باشد میان روشنفکران گیلان که متاسفانه گویی سعی ساقی بر روال دیگری بود و ره و رسم دیگری بر میخواری و مستی طلبیده بود؛ باری، برگردیم به آن یادداشت که نوشته و چاپ شد و چندی بعد محمد بشرا که متاسفانه هنوز فرصت دیدار از نزدیکش را پیدا نکردهام اما «ایلهجار» و «هرای»اش -و به ویژه این دومی- کتاب بالینیام محسوب میشوند؛ نامهی کوتاهی نوشت ماند در آرشیو تا کی و کجا دوباره فرصتی دست دهد.
متن نامه پیشم مانده بود تا شمارهی ۱۱۸ گیلهوا که بهانهای شد برای بیرون کشیدنش از آرشیو. بهانه را کمی بعدتر عرض میکنم اما پیش از آن، نامهی محمد بشرا را بخوانیم با این توضیح که از بابت تعارفات و القاب خطاب به خودم در نامه، بیتقصیرم و محض امانتداری دوباره نقلشان میکنم. Continue reading
