شمه نؤرۊزبل شاد ؤ خؤرم ببۊن. دکتيم ۱۵۹۷ دٚیلمي سال ٚ مئن. ايمرۊ کي نؤرۊز ما يٚکؤمه، يٚکته تازه کتاب شمه-ره تقديم کؤنيم. پيشتر مأمولي مظفري شئرؤن-ه مؤنتشر بۊده بيم، ايسه ائکته مأمۊد پايٚنده لنگرۊدي شئرؤنه کي يٚکته کتاب ٚ مئن جمأبؤ. أگه ديمه‌مج ؤ عليرضا فرهمند ٚ زحمت نبۊ، اي کتاب کي دؤوؤم کتابه أمئه گيلکي أدبيات ٚ سري کتابؤن، بيرين نمنأبۊ.
اي کتاب أن اؤکته مۊرسؤن هم وؤته هم خؤندش، اۊن ٚ مئن تينين کيليک أجي جابجا ببين. ائره اي کتاب-ه هأگيرين.
اين متن پاسخیه که برای پرسشهای مهرداد پیله‌ور و مسعود پورهادی نوشتم. این دوستان این پرسشها رو پیرامون شعر گیلکی با من و چند نفر دیگر در میان گذاشتن و پاسخها رو در کانال تلگرامی گیله‌برازه منتشر میکنن. حالا میتونید متن کامل پرسشها و پاسخهای من رو در اینجا بخونید:
مهرداد جؤن، تي سؤالات ٚ سر مي آؤجان-ه بنويشتم. گيلکي بنويشتم چۊن فيکر کؤنم گيلکي شائرؤن ؤ گيلکي نيويشتنکسؤن أجي کمترين انتظاري کي شأنه دأشتن اينه کي گيلکي همرأ نيويشتن ؤ خؤندن ؤ فيکر گۊدن ؤ همه ته أجي مؤهمتر گيلکي هأزئن-ه خۊشؤن أجي سرأگيرن تا بأزين فرسه ديگرؤن ٚ نؤبه.
بنويشتم هأزئن؛ ائره نقد ٚ جا نيويسنم هأزئن. اين که چره نقد ٚ جا نيويسنم هأزئن، ائره مفصل تؤضيح بدأ دأنم: نقد ٚ جا گيلکي مئن چي شأنه گۊتن؟
ايسه چره أول سر ايشؤن-ه گۊته‌درم چۊن اي وؤت[۱] ٚ مئن مي جوابؤن ٚ مئن حقسأی بۊدم کي گيلکي شئر ٚ فضا-ا هأزنم. ارزۊ دأنم اي وؤت، خۊش ٚ خؤندنکس-ه بيأجه.
ويليام بلٚيک
William Blake
مي دۊست أجي واتؤسه‌بۊم؛
مي خشم أجي گب بزئم مي خشم فنيشته.
مي دۊشمند أجي واتؤسه‌دبۊم:
گب نزئم، مي خشم جؤر بمأ.
اؤأدأم مي خشم-ه ترس ٚ مئن،
شؤ ؤ صۊب مي أرسۊ جي:
أفتؤأدأم اين-ه خنده أجي،
نرم نرمی دس‌دؤنه دأن أجي.*
شؤ ؤ رۊج قد بکشئه.
تا کي ىکته سيب بدأ-
چيشم‌دکف!
مي دۊشمند أن اۊن ٚ رنگ ؤ رۊ-ؤ بدئه،
خؤب دؤنس اي سيب مي شئه.
وختي گه شؤ وأرگنئه خۊ چاشؤ-ئه،
آسمؤن ٚ ميل ٚ سر،**
دکته مي باغ ٚ مئن-
دۊزادۊزي.
صۊب ٚسر شادي أجي
مۊ بدئم مي دۊشمن-ه
نأش دبسته دار ٚ بۊن.***
شئر ٚ اينگيليسي وؤت-ه ائره بۊخؤنين
* دس‌دؤنه‌دأن: با دست دانه دادن. کناِیه از نزدیک کردن کسی به خود با فریب. نرمی کردن فریبکارنه.
** ميل: مناره. ستون بلند.
*** نأش دبستن: نقش بر زمین شدن. به حالت مرگ یا بیحالی روی زمین ولو شدن.
بالاخره این کتاب آماده شد و باري از دوشم برداشته شد. در مقدمه توضيح دادم در مورد اين بار. حالا اما خوشحالم که تمام اين زحمات ثمر داد و اولين کتاب از مجموعه کتابهای گيلکي شئر ورگ منتشر شد.
اين کتاب رو با کليک روی تصویر بالا یا از اینجا در فرمت پی‌دی‌اف دریافت کنید و از خوندن شعرهای محمدولی مظفری لذت ببرید مخصوصا که این کتاب به نوعی چندرسانه‌ایه و توی فهرستش روی هر شعر اگر کلیک کنید به همون بخش خواهید رفت و در بخش شنیدن هم میتونید شعرها رو با صدای خود شاعر بشنوید.
و البته میتونید این کتاب رو در قطع A5 چاپ کنيد و از داشتن نسخه کاغذی قطع پالتویی لذت ببرید. کاش عمری باشه تا بقیه کتابها هم منتشر شه. این هدیه ورگ به شماست برای نوروزبل امسال. شمه خؤنابدؤن.
تنهاىي ؤ
تؤقاىي مرزˇ سامانسر
ايتأ تاشأخؤردنˇ جا هأندر
را بۊ
پا-دۊبؤ
بۊشؤده بۊشؤده بۊشؤده
را-دۊبؤ
فۊنۊوؤ فۊنۊوؤ فۊنۊوؤده!
عزيزˇ تنهاىي هأندر
نگارˇ زيندگي چر-
تسکˇ تنگام بۊ.
عزيز!
تي ديلخۊشي هأندر…
(بیشتر…)
حسین طوافی در شعرهای بلند گیلکی‌ش، بلاهایی سر این زبان می‌آورد که گاهی موجب خشم و گاهی تعجب شاعران سنتی‌تر گیلکی‌سرا می‌شود. اما همین زبان دشوار، دارد به کمک تخیل در شعر گیلکی می‌آید. خواننده‌ی شعر را مجبور می‌کند که با زبان شعر گلاویز شود. البته دنیای شعری حسین طوافی با تاریخ به یغمارفته‌ی گیلکان گره خورده و شاید وفور کلمه‌های آرکائیک و اصطلاح‌های نظامی و ارتشی کهن در دو شعر بلند اخیرش (همین شعر و شعر «اوشان دکشه دپیچسته جان») ریشه در همین آبشخور داشته باشد. اما به هر حال، نباید از کنار سختی این شعرها به سادگی گذشت. این شعرها دیگر برای علاقمندان به گیلان‌شناسی و ثبت و ضبط کنندگان واژه که به اشتباه شاعر یا خواننده‌ی شعر شده‌اند چیز دندان‌گیری ندارد. چون حسین طوافی بازیگوشی‌ها و ابداع‌های خودش را بر سر زبان می‌آورد. این بلایی‌ست که شاعر بر سر زبان می‌آورد.
آوانگاره:
امی نتاج
ببئه دارؤنن
و زمت
امی پیلˇمأرؤن
کو کارکیا ببئه دسˇ جی
تیتی بودیم
کی امی دس
دارهꞌ؟ (بیشتر…)
[اي شئره مأمولي مظفري خؤندشˇ همرأ بۊشتؤىين]
خىلي سالؤن بۊ گۊتیم:
آخ ببۊن
اي درازˇ زۊمۊسسؤن تۊمؤنأبۊن، بهار بیىئى؟
بهار بيىئى، سیا أبرؤن کۊه تيۊکأ جي در بشۊن
سیا سؤني در بشۊن
گۊلˇ أفتؤ خۊ گۊله فپاچانه،
سیا دیل ورفˇ عؤمره بسۊجانه؟
(بیشتر…)
هجدهمین برنامه‌ی بیس دئقه به مناسبت تولد م. راما، ویژه‌ی شعر گیلکی‌ست.
برای شنیدن این برنامه به اینجا بروید.
و اگر سرعت اینترنت‌تان کم است فایل با کیفیت کم‌تر را از اینجا دانلود کنید.
موزیک‌های این برنامه از A Perfect Circle و Johann Johannsson است و از این‌ها شعر خواهید شنید:
بخشی از منظومه‌ی «یه شؤ بشؤم روخؤنه»، سروده‌ی محمود پاینده‌ی لنگرودی با صدای خودش.
شعری از شیون فومنی با صدای پسرش حامد فومنی.
غزل زندگی از محمدولی مظفری با صدای خودش.
شعر ایل‌جار از محمد بشرا با صدای بهرام کریمی.
بخشی دیگر از منظومه‌ی «یه شؤ بشؤم روخؤنه»، سروده‌ی محمود پاینده‌ی لنگرودی با صدای خودش.
شعر خزه از م. راما با صدای میرعماد موسوی.
شعر سیفید چادری از رحیم چراغی با صدای ورگ.
شعر «اوشان دکشه دپیچسته جان» از حسین طوافی با صدای خودش.
شعر «سوختن‌دره» از لیلا پورکریمی با صدای خودش.
قطعه‌ی پایانی منظومه‌ی «یه شؤ بشؤم روخؤنه»، سروده‌ی محمود پاینده‌ی لنگرودی با صدای خودش.
شعری از مسعود پورهادی با صدای خودش.
پیش‌نویس: شاید افزودنِ این مقدمه بر یادداشتِ اصلی ضرورتی نمی‌داشت اگر نگارنده احساس نمی‌کرد که این متن مُنجر به وقوعِ بعضی سوء‌تفاهمات خواهد شد. اما آن‌چه که در فضایِ ادبیات دیده‌ام و شنیده‌ام همیشه احساسِ نیاز به پیش‌گیری را در من تقویت کرده است، پس باید پیش از خواندن متنِ اصلی اشاره داشته باشم که یادداشت حاضر بدون هیچ حُب و بُغضِ شخصی و غیرِ شخصی نگاشته شده است و نگارنده علیرغم تمامی نقدی که با نگاهی از بیرون به این جریان وارد می‌کند تنها دغدغه‌اش پیش‌رفت و اعتلایِ جریانِ ادبیات و شعرِ گیلکی است و بس. نکته‌ی دیگر این‌که گرچه این یادداشت کلیتِ جریانِ شعرِ گیلکی را نشانه گرفته است و راهی هم جز این نداشت اما، این بدان معنا نیست که می‌توان همه‌ی جزییات را به یک چوب راند بلکه هما‌ن‌طور که اگر زمانه اجازه بدهد در شماره‌های بعدی گیله‌وا به ترتیب به صورتِ مصداقی و جداگانه به سُراغِ کتابها و آثار منتشر شده‌ی شعر گیلکی که درخورِ تأمل و بررسی هستند می‌روم؛ پس لطفا بدونِ هیچ پیش‌فرضِ منفی و غرض‌ورزانه‌ای متنِ زیر را بخوانید.
نأ!
اؤجˇ هیتا آؤ-آؤ
چراغ وئنسانه
کلمه‌ٰنˇ گورˇخؤله راتینی ره
کی
کند و کونده‌یا
دوچارده.
مانگˇدیمأ ویگیران
-هأ هأندˇشر
کی سینزه‌بدر
سوفره واشاده.
شاقشاقک
به‌را دره
بلگی
چینا بوکونه
وؤتˇ ماندگیا.
زیندگی، عینˇ تی او ریؤه بمأ زولفؤنه مؤنه
سر و سامؤن ندأره، می دیلˇ وئیلؤنه مؤنه
زیندگی تی دسؤنه والیجه پو گوده ببه
یا بدأری، کوهؤنˇ بادبزأ أبرؤنه مؤنه
زیندگی تنهایی تاسیئنه، أمو هممه تنأیم
ولگˇریزی‌ئه بدأری، پئیزˇ دامؤنه مؤنه
دکته أرسو تی چیوشمه، شمه خؤنه دیوأ جی
زیندگی دئه الؤنه عینˇ تی چیوشمؤنه مؤنه
جارو، یته زیبیلأ جی منه خاکه هاروتن
زیندگی عینˇ شمه خاک‌دبو أیوؤنه مؤنه
شؤنه یکته دیأ جی، رج منه نأن زؤلفه تی شی
زیندگی، عینˇ تی او ریؤه بمأ زولفؤنه مؤنه
مأمولی مظفری
جیرأکش (دانلود)
بوسؤخته سالˇ بج ایسیم پسر
آب أمی ورأ دوار نوکود
آسمانم أمی‌ره گریه نوکود.
ساقه‌خوار أمی گلویأ گاز بیگیفت،
هرچی وؤشه داشتیمی فوکود.
تو ولی فردا کیتابأ خؤب بخان،
آسمان و ابر و آفتاب تی‌شینه،
ساقه‌خوارˇ نفسم تی دس دره.
اباذر غلامی
