برچسب: ديا ما

مدتها بود که دلم میخواست به بهانه‌اي، این موزیک قوالی زیبا رو با شما به اشتراک بذارم. این که میگم مدتها، حرف از چند ساله. اون زمان که این موزیک رو شنیده بودم و دلم میخواست اینجا منتشر کنم هنوز سالهای سیاه کرونا و این قرن پر از رنج و ستم و عصیان آغاز نشده بود.

شاید شما هم فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟» رو دیده باشید. نمیدونم داوری شما دربارهٔ این فیلم چی و چطوره اما من از وسط فیلم به بعد تقریبا برام سخت بود که ادامه‌ش رو ببینم. برای مني که حتی فیلم‌فارسی و فیلم‌هندی و حتی سریالهای آبکی ترکی و لاتینی برام قابل تحمله، تحمل این فیلم برام سخت بود. اون سالها این پروپاگاندای متظاهرانه برای ساختن تصویری از ما که نیستیم دردآور و حال‌بهم‌زن بود اما چون هنوز از روی بسیاری کثافات جامعه پرده کنار نرفته بود، گفتن این حرفها باعث دشنام و ناسزا میشد که شد! حالا اما فحاشان اون سالها که هر نقدی رو به حسادت نسبت به خوشبختی خودشون تلقی میکردن، نصفشون زیر بار واقعیت اجتماعی کمر خم کرده‌ن و نیم دیگه به سمت پله‌های بالاتر بارشون رو بستن.

«تازه قانون» برشی از انجیل است که به زبان گیلکی نوشته شده و در انگلستان به طبع رسیده است. بر روی جلد آن آرم SGM نقش بسته که مخفف Scriptur Gift Mission می‌باشد. میسیون مذهبی کتاب مقدس مجری کار ترجمهٔ بخشهایی از انجیل به زبانهایزندهٔ سرتاسر جهان بوده است.
محتوی «تازه قانون» خطبهٔ معروف به خطبهٔ روی کوه است. انتخاب این خطبه از سوی مقتدرترین دولت زمان و ترجمهٔ آن به زبانهای زندهٔ دنیا به ویژه در کشورهای عقب‌مانده و توسعه‌نیافته از نظر تبلیغات سیاسی و دینی منظور خاصی را در پی داشت، چه نصایح حضرت عیسی مسیح در این خطبه مشحون از روح تسلیم‌پذیری است.
بنا به اظهار یکی از دوستان مطلع ترجمهٔ «تازه قانون» را احتمالا باید خانمی «لارودی» نام انجام داده باشد. متاسفانه سال چاپ کتاب در هیچ جای آن مشخص نشده. شادروان ابراهیم فخرائی در زیرنویس صفحهٔ اول کتاب خود (گزیدهٔ ادبیات گیلکی) اشاره‌ای به این کتاب کرده و سال چاپ آن را مربوط به دورهٔ مشروطیت مى‌داند. به نظر نگارنده سال چاپ کتاب جدیدتر است و به احتمالی بعد از جنگ جهانی دوم که پای آمریکاییان به ایران باز شده باید باشد. این کتابچه در شمارهٔ ۲۰ روزنامهٔ گیلکی‌زبان «دامون» (سال اول، ۱۵ اسفند ۱۳۵۹، صفحهٔ ۷) مفصلا معرفی شده است.

(گیله‌وا مقدمه أجي کي تازه قانۊن ٚ سر بنويشته)

متن گیلکی تازه قانون رو میتونید از اینجا (بخش یک) و اینجا (بخش دو) در فرمت آزاد ogg دانلود کنید و بشنوید.

أول سر وا گؤفتن کي أ وانيويسي يؤ تصحيح ٚ مئن، صرفا زواني بؤعد ٚ أمه-ره مطرح بۊ ؤ أن کي تأنيم فامستن صد سال پيش گيليکي چۊتؤ بۊ يؤ اۊ دؤره آدم أگر بخأسته‌بي گيليکي بينويسه أليفبا يؤ نگارش ٚ سر چي واکۊنشي نيشان دأيي. أمئه هدف أيه مذهب ؤ مسيحيت ٚ تبليغ ٚ أمرأ هيچ سنخيتي نأره؛ کما أنکي أ پؤرؤژه (اينجيل ٚ ترجۊمه، اۊ زمات ٚ زنده زوانان ٚ جا) قاجاران ٚ دؤره و اينگيليس ٚ حۊکۊمت ٚ جا صۊرت بيگيفته يؤ عقب‌دۊبؤ کشوران ٚ مئن مۊنتشرأبؤ و جالبه کي دقيقا اينجيل ٚ اۊ قسمتان ترجۊمه بؤبؤسته کي قناعت ؤ تسليم‌پذيري گب-أ زنه! أسأ راجع به خۊد ٚ متن ؤ ايصلاحات ؤ نگارشي کي ايستفاده بۊکۊدمه چن تا نؤکته-أ گمه:
– چن جا متن ٚ دۊرۊن ويرگۊل ؤ نؤقطه يؤ أ جۊر چي‌ئن جايي کي لازم بۊ نأهأبي، سهوا، ننأبۊ کي مي متن ٚ مئن لحاظ بۊکۊدمه.
– خيلي جا ان بينويشته‌کس عربي/فارسي ايملا يؤ فؤرم-أ متن ٚ مئن تغيير ندأ يؤ اۊشان-أ هۊجۊر بينويشته کي عربي/فارسي سؤننت ايسه. من أمما اۊشان ٚ گيليکي واگۊيه-أ در نظر بيگيفتم. مثلن «دنيا، فحش، کتاب، بکنم» کي «دۊنيا، فاش، کيتاب، بۊکۊنم» بينويشتمه و هأن ٚ مأنستان‌چي‌ئن. ألبته بعضي جاانم خۊد ٚ بينيويشته‌کس گيليکي ايملا-يأ لحاظ بۊکۊده؛ مثلا «اينصاف».
-بعضي أفعال ؤ کلمأن ٚ وأسي کي گيليکي مئن مؤمکنه چن جۊر واگۊيه بدأريد، متن ٚ مئن أشان ٚ نيويشتار فرق کۊدي. مثلا اي جا «که» بينويشته بؤبؤسته‌بۊ و اي جيگا د «کى»، اي جيگا «بوشو» بينيويشته بؤبؤبۊ يؤ اي جيگام «بشو». يا هم «نوکونيد» ؤ هم «نکونيد» هردۊ متن ٚ دۊرۊني نأهأبيد. أ جۊر موارد-أ دست نبردمه يؤ هرتا-يأ هۊجۊر کي بينويشته‌کس بينويشته دأشتي، وارد بۊکۊدمه.
– بينويشته‌کس متن ٚ دۊرۊن «شما» و «شمارا/شمه‌را» بينيويشته‌بۊ کي أولي، دۊوؤم شخص ٚ جمع ٚ ضميره و دۊوؤمي هۊ ضمير ٚ مفعۊلي حالت. چۊنکي أ نيويشتار ٚ سر نشأ قطعي تشخيص دأن کي بينيوشته‌کس ٚ منظۊر چۊجۊر واگۊيه ايسه، من شخصا اۊنچي-ئه کي ايمرۊز ٚ رشت ٚ مئن رايجتر ايسه لحاظ بۊکۊدمه. يعني «شۊما» ؤ «شٚمأرأ/شٚمه‌رأ».
– چن مؤرد متن ٚ مئن ه ٚ کسره کاراگيفته بؤبؤسته‌بۊ کي تصحيح بؤبؤسته.
– گاگلف اۊ «ب»يي کي فعلان ٚ أول‌سر أيه، فعل ٚ ماده جا سيوا بينويشته بؤبؤبۊ کي همه-أ دۊچۊکسته بينويشتمه. مثلا «بنيد» و «به‌نيد» هردۊتا متن ٚ مئن دۊبۊ کي مي بينويشته مئن أولي حالت لحاظ بؤبؤسته.
– آخرپسي أنأم بگم کي بعضي جاان متن ٚ مئن بينويشته‌کس ساب بۊکۊده دأره يؤ ايتا کلمه-أ جا تاودأ دأره يا جۊمله‌بندي مئن ايشتباهي بۊکۊده کي کلا باعث بؤبؤسته جۊمله بي‌معني يا ناقص به‌نظر بأيه. ا جۊر موارد-أ دس نزئمه يؤ هۊتؤ وانيويسي بۊکۊدمه.

۱۵۹۳ شريرما پؤنزه
ديمه‌مج؛ لاجان

در میان انواع و اقسام تلاشها و نگاه‌هایی که به موضوع هویت قومی و زبان و فرهنگ گیلکی وجود دارد، در وبلاگ ورگ و جاهای دیگر همیشه ادعا کرده‌ام که در کنار این نگاه‌ها وفادار به نگاهی هستم که گرچه آبشخورش تمام تلاشهای پیشینیان ماست اما تباری از آن خود هم دارد.

از مشروطه به بعد و در جنگل و چلنگر و بعدها در دههٔ پنجاه و شصت، و بعدتر سنت گیلان‌شناسی (به طور مشخص در گیله‌وا و پژوهشکدهٔ گیلان‌شناسی و نشریات و رسانه‌های دیگر) و موج بیداری قومی در فضای مجازی و برآمدن نسلی از جوانان ناسیونالیست و علاقمند به هویت قومی، فارغ از سنجش خوب و بد تمام این تاریخچه، ورگ خودش را گرچه در همین بستر ديده اما همواره روی تبار فکری و عملی خودش هم تاکید داشته است. چرا که این تبار وجه تمایزی اساسی در ارائه راه‌حل و شکل عمل در مورد پرسشهای مختلف (از موضوع گویش معیار تا شیوهٔ نگارش و موضع سیاسی و اجتماعی و شکل نگاه به ناسیونالیسم و ملی‌گرایی گرفته تا بحث مرکزگرایی و یا نگاه انتقادی به خویشتن و طرح موضوع بسگانگی و درک حضور دیگری و نگاه به سنت و بحثهای مربوط به بازبرگزاری جشن نوروزبل و تقویم دیلمی و پيشنهاد خط لاتین کیسوم و بعدتر شیوهٔ نگارش موجود) ايجاد کرده است.

چیزی نزدیک به یک سال از انتشار پیشنهاد ما برای گیلکی‌نویسی گذشته. توی این مدت دائم در حال بحث و شنیدن نقد و نظر دوستان بودم و از طرفی تاکید داشتم که در عمل این روش رو آزمایش کنیم.

در این مدت حتما شما هم این شیوهٔ نگارش رو دیده و با متنهایی مربوط به این شیوه برخورد کردید (+)؛ پس بد نیست در نظرسنجی ورگ شرکت کنید.

این نظرسنجی به ما کمک میکنه تا بهتر از میزان نفوذ این پیشنهاد و عیب و کاستیهاش باخبر بشیم.

اگر علاوه بر گزینه‌ای که انتخاب میکنید، نظر مفصلتری دارید هم در قسمت نظرات بنویسید.

[poll id=”4″]

جام طلایی کشف شده در شمال غرب ایران، تپهٔ مارلیک. مربوط به جایی بین دوازدهمین تا یازدهمین قرن پیش از میلاد.

از جنس طلا با کنده‌کاری و نقشهای برجستهٔ بسیار نرم؛ ۱۴ سانتیمتر درازا و ۹.۳ سانتیمتر پهنا.

این جام در بخش هنر مصر و شرق دور باستان، گالری 102a، موزهٔ هنر کلیولند (Cleveland art) نگهداری می‌شود.

طلاکاران و نقره‌کاران کوچ‌نشین مارلیک و املش، نخستین استادان کارهای فلزی نفیس در ایران هستند. جانشینان ایشان، برنزکاران لرستان و نقره‌کاران عصر هخامنشی و ساسانی بودند. (ترجمه شده از متن معرفی موزه)

در میانهٔ قرن هشتم هجری، حکومتی به مرکزیت شهر لاهیجان توسط سادات کیایی تاسیس شد که تا دو و نیم قرن بر مناطق زیادی از شمال و تاحدودی مرکز ایران نیز استیلا داشت.

قلمرو این حکومت در کمترین حالت ناحیهٔ گیلان شرقی بیه‌پیش را از کرانه‌های سپیدرود تا چالوس و مناطق کوهستانی طارم و الموت و طالقان و… را شامل می‌شد (و البته لشت‌نشا در آن سوی سپیدرود هم همواره در ید قدرت اینان بود) و در اوج اقتدار این حکومت، کلیهٔ مناطق گیلان از غرب تا حدود آذربایجان و از مشرق تا ناتل و رستمدار در طبرستان و در جنوب هم قزوین و ساوجبلاغ و ری در سلطهٔ کیاییان لاهیجان بود.

این دوره، دوران اوج و شکوفایی شهر لاهیجان، به عنوان پایتخت این سامان و این دولت نیز محسوب می‌شد. گرچه در دورهٔ پیش از این هم لاهیجان به عنوان تختگاه حکومت ناصروندان شرق گیلان و البته قبلتر هم به عنوان مهمترین شهر این منطقه از اهمیت خاصی برخوردار بود اما دوران حکومت کیاییان نقطهٔ اوج این شهر به شمار می‌رفت.

دربار لاهیجان در این قرون، علاوه بر اینکه کانون قدرت سیاسی مهم منطقه محسوب می‌شد که در مناسبات قدرت با دربارهایی همچون دربار قزوین صفویان و دربار قسطنطنیهٔ عثمانی و دربار خاندان تزار در سن‌پطرزبورگ درتماس و کنش و واکنش بود، کانون تجمع فضلا و اندیشمندان و علما واطبا و مورخین و هنرمندان و موسیقیدانان بزرگی هم به شمار می‌رفت.
ادامه خواندن “مختصری درباره حکومت کیاییان”