برچسب: ورگ

چندی پیش آروین ایل‌بیگی ادمین صفحهٔ احمد عاشورپور در اینستاگرام از من خواست تا در گفتگویی شرکت کنم که پیرامون عاشورپور و فرهنگ و موسیقی گیلکی باشد. پذيرفتم و این اولين تجربه‌م در استفاده از امکان لایو اینستاگرامه.
در این گفتگو به زعم خودم بسیاری از گفتنی‌هام رو که گمان میکردم باید به گوش نسل تازه‌نفس برسونم گفته‌م.

اگر به سایت یوتوب دسترسی دارید که میتونید از طریق این لینک یا زیر همین نوشته در همین جا فیلم این گفتگو رو ببينيد و اگر هیچ راهی برای عبور سد سانسور ندارید، این ویدئو در اینستاگرام به صورت آی.جی.تی.وی در دسترس شماست.

سلام جغلأن. شيمه عيد مۊبارک بۊبۊن. پیک ٚ نؤرۊزي بأردم شيمئبه! 😄 اي وبمجي مئن پۊر پۊر ٚلينک ؤ مطلب ؤ وانيويس ؤ آهنگ ؤ خؤرؤم چئه. شمه-رأني بنويسين کي دۊس دأنين وبمجي مئن چي معرفي بۊبۊن.

۱. «کۊچ ٚ سیا مایي» یته داستؤن ٚ نؤمه کي صمد بهرنگي بنویشته. اي داستؤن کي زأکؤن ئبه بنويشته بۊبؤ، تایسه چن دفأ گیلکي ترجۊمه بۊبؤ. یکته اي ترجۊمأن دامؤن ٚ شئه که کم‌کمی نأ دره خۊش ٚ وبلاگ ٚ مئن.

۲. اين أن یکته تازه تجرۊبه، گیلکي أجي.

۳. اي وؤت قدیمئه ولي هندئه خأ خؤندن تا شاید انگیزه بۊبۊن که ویکیپدیای ٚ من یاور بأین. ائره ژیویر گیلکي ویکیپدیا یأجي بنویشته.

۴. محسن کیوانفر یته داستؤن ترجۊمه بۊده گابریل گارسیا مارکز أجي کي این ٚ نؤم ایسسه: دؤنیا خؤجیرترین دمرده‌کس؛ اي قصه-أ بۊخؤنین که خؤرؤم قصه‌أ. البته نۊدؤنم چره دمرده جا بمأ دمرده‌کس؟ چۊن دمرده خۊشئبه «غریق» معنا دئنه؛ دئه لازم نئه اۊن ٚ دۊمباله چیزي بأریم.

۵. وارۊژان-ه شناسنین؟ أگه نشناسنین گه خأ بۊدؤنین یته پیله خؤرؤم مۊزیکدؤن بۊ که این ٚ چأگۊده یا تنظیم‌بۊده کارؤن-ه بعید دؤنم نشتؤسه بین. گۊگۊش ؤ داریۊش ؤ فرهاد ئبه آهنگ چأگۊده دأنه؛ «بوی خوب گندم» ؤ «پل» ٚ مۊرسؤن.
ایسه ائره تینین واروژان ٚ کارؤن ٚ سر یکته خؤرؤم تحلیل بۊخؤنین. اي تحلیل چن بخش دأنه که تینین بشین ائره اۊن ٚ أولي قسمت-ه بۊخؤنین ؤ باخي بخشؤن ٚ لینکم هۊن ٚ جیر هننأ.

۶. آخري عکسي گه نصرت رحمانی أجي بیته بۊبؤ، اي عکس خۊش‌ئبه داستؤن دأنه! ائره تینین عککاس ٚ نقل-ه بشتؤیین اي عکس ٚ کندن أجي ؤ نصرت ٚ زیندگي أجي اۊ زمت کي رشت نیشت.

۷. اي وؤت خؤندن دأنه! نیما ؤ شاملو ؤ فروغ ؤ سعید سلطانپور ؤ صمد بهرنگی چره پیله کس بؤن؟ چره رسمي رۊزنامه‌نیویسؤن اي پنج نفر أجي کینه دأنن ؤ هر کاري کؤنن که بۊگؤن ایشؤن هأچي پیلله بۊبؤن؟ راسسه هأچي پیلله بۊبؤن؟ هایده ترابی وؤت-ه بۊخؤنین.

۸. بفرماييد! اين أن یته أپلیکیشن شیمه گۊشي به، تا گیلکي کلمه‌أن ٚ مئن وامجيد.

۹. اي وبلاگي که خأ معرفي بکۊنم، مئبه خئلي عزیزه چۊن لایجؤن‌مجي-ئه اینترنت ٚ مئن آسؤن بۊده. اۊنم نأ خالي جؤغرافیايي متن بلکي تاریخي‌أم تینین لایجؤن-ه اي وبلاگ ٚ مئن بینین. محمدرضا توکلي، خئلي ساله کي خۊش ٚ وبلاگ ٚ مئن یته خؤرؤم آرشیو چاکأدره کي حتی گیلؤن ٚ باخي ٚ شهرؤن ؤ دهاتؤنم شامل بنه. عکس ؤ وؤت (متن)، بۊگذشته زمت أجي تا هي ألنئک ٚ مردۊم ٚ زیندگي بازار ؤ خیابؤن ؤ طبیعت ٚ مئن تا گۊلؤن ؤ واشؤن ؤ مۊرغؤن. خؤدتؤن بشین نیگا بکۊنین.

۱۰. مشرۊطه تاریخ أجي چقد چي دؤنین؟ گیلؤن ؤ گیلؤنئن ٚ نقش أجي اۊن ٚ مئن چي؟ چي دؤنین؟ ناصر عظیمي خۊش ٚ «تاریخ گیلان» ٚ کتاب أجي که سۊ جلده ؤ تازگي بیرین بمأ، یک فصل-ه اینترنت ٚ مئن مؤنتشر بۊده؛ اۊ فصل-ه کي تهرؤن-ه گیتن ؤ مشرۊطه زينده واگۊدن ٚ نقله. اي فصل کي یته مقاله‌أ، ائره پي‌دي‌ئف هننأ کي تینین بۊخؤنین.

۱۱. اینأم یته خؤجیر ٚ آهنگ، کي آرش شفيعي‌ثابت بۊخؤنده: وؤزین! ویریسین! سیمبر دکین!

۱۲. اي کارتۊن-ه حتما بنیشین. «فلاسۊت» زحمت بکشئه اۊن ٚ سر گیلکي صدا بنأ ؤ جیرنیویس أم دأنه.

۱۳. تایسه گیلکي أجي روانکاوي سر چيزي بۊخؤنده یا بنویشته دأنین؟ اي کانال-ه پی بگیرین بینین چي خبره!

۱۴. این أم یکته خؤرؤم ترجۊمه، آنتؤن چخؤف أجي.

۱۵. اي تلگرام ٚ کانال ٚ مئن خؤرؤم فیلمؤن ٚ سر گیلکي جیرنیویس نئنن. بشين خؤدتؤن بینین. جالبه.

۱۶. جۊما، یته مۊزیک ٚ جرگه‌أ کي أنزلي مئن پا بیته ؤ چنته خؤرؤم گیلکي کار أم ضبط بۊده. حتما ایشؤن ٚ کانال-ه سر بزنین ؤ ایشؤن ٚ کار-ه بشتؤیین.

۱۷. جن هفته پيش يکته بۊبشتؤ دأشتم آروين ايلبيگي همرأ اي تيتر أجي: از بیه‌پیش تا عاشورپور. اي بگۊبشتؤ ٚمئن مي خيالي مي مؤهم گبؤن-ه بزئم. بد نئه بشتؤيين. أگه يۊتۊب ٚ مئن تينين بشين، تينين ائره اي بگۊبشتؤ-ه بنيشين. أگرأن شيمه يۊتۊب سانسؤر بۊبؤره ؤ مننين سانسؤر ؤ فيلتر-ه سروؤزين، بشين ائره تا اينستاگرام ٚ مئن بينين.

۱۸. اين أن يکته خؤجير آهنگ ۱۲۷ جرگه أجي: آهنگ اساسي. شيمه وهار خۊش بۊبۊن ؤ پۊر پۊر ٚ سبزي ؤ نۊر.

متنی که می‌خوانید، مستندات مربوط به خط پیشنهادی و امکانات فنی مربوط به این خط است که برای زبان گیلکی طراحی شده و پس از چهار سال تجربهٔ عملی، طی زمان و پس از استفادهٔ کاربران بسیاری در اینترنت و بیرون از آن، به مرور ضعفهای آن مشخص و برطرف شده و یا پیشنهاداتی به آن افزوده شده است.
بخش اول این متن، بحثی نظری است دربارهٔ خط و پاسخی است به برخی انتقادها. بنابراین اگر حوصله ندارید و می‌خواهید سریع بروید سر اصل مطلب و ببینید در چارچوب پیشنهادی ما چگونه باید گیلکی نوشت، می‌توانید بدون خواندن این بخش بروید به این بخش: چطور باید با این خط، گیلکی نوشت؟

باید یادآوری کنم که این پروژه تنها یک پیشنهاد به همهٔ گیلکان و اهل قلم گیلک است وگرنه دنیای امروز بسیار گسترده‌تر و بسگانه‌تر از آن است که کسی یا گروهی نقش قیم و آقابالاسر دیگران را بازی کند؛ طراحان و مشاوران و کوشندگان این طرح نیز بدون چنین توهمی، بر اساس یک و نیم دهه تجربه در حوزهٔ ادبیات و زبان گیلکی و پس از مشورت و همفکری و گفتگوهای دامنه‌دار، این پیشنهاد را کارآمد و شدنی و سودمند می‌دانند و همهٔ گیلکی‌زبانان را به همراهی با آن فرا می‌خوانند.

ادامه خواندن “خط گیلکی”

در میان انواع و اقسام تلاشها و نگاه‌هایی که به موضوع هویت قومی و زبان و فرهنگ گیلکی وجود دارد، در وبلاگ ورگ و جاهای دیگر همیشه ادعا کرده‌ام که در کنار این نگاه‌ها وفادار به نگاهی هستم که گرچه آبشخورش تمام تلاشهای پیشینیان ماست اما تباری از آن خود هم دارد.

از مشروطه به بعد و در جنگل و چلنگر و بعدها در دههٔ پنجاه و شصت، و بعدتر سنت گیلان‌شناسی (به طور مشخص در گیله‌وا و پژوهشکدهٔ گیلان‌شناسی و نشریات و رسانه‌های دیگر) و موج بیداری قومی در فضای مجازی و برآمدن نسلی از جوانان ناسیونالیست و علاقمند به هویت قومی، فارغ از سنجش خوب و بد تمام این تاریخچه، ورگ خودش را گرچه در همین بستر ديده اما همواره روی تبار فکری و عملی خودش هم تاکید داشته است. چرا که این تبار وجه تمایزی اساسی در ارائه راه‌حل و شکل عمل در مورد پرسشهای مختلف (از موضوع گویش معیار تا شیوهٔ نگارش و موضع سیاسی و اجتماعی و شکل نگاه به ناسیونالیسم و ملی‌گرایی گرفته تا بحث مرکزگرایی و یا نگاه انتقادی به خویشتن و طرح موضوع بسگانگی و درک حضور دیگری و نگاه به سنت و بحثهای مربوط به بازبرگزاری جشن نوروزبل و تقویم دیلمی و پيشنهاد خط لاتین کیسوم و بعدتر شیوهٔ نگارش موجود) ايجاد کرده است.

ادامه خواندن “تبار یک جریان: نیناکی، زیته و دوشمبه‌بازار”

– اي رۊزؤن تمؤم ٚ دۊنیا کؤرؤنا ویرۊس ٚ گرفتاره. کؤرؤنا ويرۊس باعث بۊبؤ امه بفأميم که اي دۊنیایٚ مئن چۊتؤ همه چي کس‌به‌کس-ه ربط دأنه ؤ ايتؤ نئه که بۊتؤنيم يکته ديمه بنيشيم ؤ امئه حساب-ه دۊنيا يأجي سيوا بکۊنيم.

کؤرؤنا ويرۊس اينأن نۊشؤن بدأ که هرته کشور ٚ مئن دؤلتؤن ؤ حۊکۊمتؤن أول حقسأی بۊدن اي خطر-ه انکار بکۊنن ؤ وختي «تۊمؤن دکته کينؤنه» تازه به صرافت دکتن که خأن يک کاري گۊدن! ایران ٚ مئن البته دۊ ماه انکار ٚ پسي، حۊکۊمت ٚ برنامه بۊبؤ اين: مردۊم-ه دس ويتن!

دوأريم. خأنم یته مقاله بنئم ائره که کؤرؤنا جي بنويشته ولي نأ اۊتؤ که اي رۊزؤن همه جا پۊرأگۊده دره. اي مقاله خئلي خۊب ؤ مؤفيده؛ مي نظر-ه بخأين گۊنم اين-ه نۊخؤنده ننين. اي مقاله تؤضيح دئنه کي چره همه‌گير ناقۊشيئن، زيويشر ؤ جنگلؤن ؤ سرمايه ؤ بازار ٚ همرأ ربط دأنه.

– امرۊز خأنم يته جرگه کانال (تلگرام ٚ مئن) شمه-ره معرفي بکۊنم کي خئلي جالبن. ایشؤن یته دسسه کانالن گه خئلي خۊب کار کأدرن ؤ مایيئن ؤ مۊرغؤن ؤ واشؤن ؤ حیوؤنؤن ٚ نؤم-ه گيلکي مئن معرفي کؤنن، اۊنأن عکس ٚ همرأ. البته کاش ایشؤن ٚ اینگیلیسي یا علمي نؤمم بنئن کي مؤفیدتر بۊبۊن. (خۊدا نبخشه اۊن-ي گه تلگرام-ه سانسۊر بۊده. تلگرام ؤ يۊتۊب دۊ ته خؤرؤم آمۊزشي ابزار ايسسن گه امئه حۊکۊمت ايشؤن-ه سانسۊر (فيلتر) بۊده دأنه.)

– اي وؤتي گه محمد قائد بنویشته خئلي جالبه ولي امئبه هندئه ویشته خأ جالب بۊبۊن چۊن اۊن ٚ مئن یک نفر أجي گب زئنه کي هر زمت خأنن میرزا کۊچي خؤن ٚ کارؤن-ه بي‌ارزش ؤ بد نۊشؤن بدئن، اۊن ٚ گبؤن أجي حتما نقل کؤنن؛ محمد تقی ملک الشعرای بهار!

– نۊدؤنم «هلو» اپلیکیشن-ه شناسنین یا نأ. هلو (هؤلۊ) یته أپه زبؤن آمۊتن ٚ وسي که تازه واخؤ ببۊم کي گیلکي‌م اضافه بۊبؤ اي أپ ٚ مئن.

– شکنجه! چیزي گه هي کس نئسأ کي بۊگؤی خۊبه؛ ولي یپاره آدمؤن بأزۊن یته «أمما» أبئنن ؤ اي أممای ٚ پسي استثناؤن سرأگینن. شکنجه أجي چي دؤنیم؟ چي خأ گۊدن کي دئه انسان شکنجه نبۊن؟ چره همه ته دؤلتؤن شکنجه کؤنن حتی اگه شکنجه نۊدن ئبه قانۊن تصویب بۊده بي؟
اي مقاله، جالبه چۊن اي سؤالؤن-ه ور دئنه ؤ رسنه اصل ٚ گب ٚ سر: شکنجه بۊبؤرؤن ئبه چي شأنه گۊدن؟ شکنجه همرأ چي شأنه گۊدن؟

– اي رۊزؤن هأی ويشتر ؤ ويشتر أمئه پيش‌بنأ خط کارأگيته بؤدره. ائره یته گۊزارش مؤنتشر بۊبؤ گیلکي خط أجي که منم اي گۊزارش ٚمئن گب بزئم.

– اي مقاله‌أم کي امین حق‌ره بنویشته (جدایی یا حفظ تمامیت ارضی-ملی) خئلي جالبه. خأ خؤنن! من أني یته نظر اۊن ٚ جیر بنویشتم. ؛)

– نۊدؤنم چقد سیاست ؤ اقتصاد شیمئبه مؤهممه ولي آدم أگه ایراني بۊبۊن حتی تاکسي مئنم امکان دأنه اي بحث اینئبه مطرح بۊبۊن کي اي نفتي گه ايران ٚ مئن دأنيم چني أمئبه خۊشبختي بأرده چني بدبختي!
مردۊم عادت بۊدن حۊکۊمتؤن ؤ پیله کسؤن ٚ عمل-ه وختي خأنن قضاوت بکۊنن، که بفأمن فلؤن کسی آیا خۊش‌ ٚ مللت ٚ خادم بۊ یا خائن، حتما نیگا کؤنن بینن نفت ٚ سر چي بۊده ؤ کۊ سياست-ه پيش ببرده!
دؤکتؤر سیروس بینا، مینه سۊتا دانشگای ٚ مئن یته مؤمتاز ٚ اۊستاده کي نیم قرن نفت ٚ سر هامۊته (تحقیق بۊده) ؤ اي هف ته فیلم درواقع هف جلسه کلاسه، که امئبه فؤرصت فراهم بۊبؤ تا اي اۊستاد ٚ درس أجي بهره ببریم.
بسچي گه جؤمۊري اسلامي قوانین یۊتۊب ٚ سایتم سانسۊر بۊده دأنه تا امه فقط بنيشيم اینستاگرام ؤ صداسیمای ٚ پیش ؤ تتلۊ کرد ٚکار ؤ قؤماربازي ؤ رۊبيکا ؤ عصرٚجديد نیگا بکۊنیم، نکتا ایسکالی دؤنا ببيم که بأزين امئه حق-ه طلب بکۊنيم!
ولي پیشنهاد کؤنم حتما وخت بنين ؤ اي هف جلسه-أ بنیشین.

– أگه زیویشر ؤ زؤباله ؤ سراوان ؤ تمۊشل ؤ… شیمه ذهنم درگير بۊده دأنه، اي فیلم-ه بنیشین. یته قهرمؤن ؤ یته کأرسنه (فاجعه). فیلم‌ ٚ داستؤن‌ ٚ مئن ٚ قهرمؤن، یته سۊلۊک دأنه خۊش ٚ شخصي زيندگي مئن، لايجؤن ٚ مئن، گه اۊ کارسنه همرأ ارتباط دأنه. هیتؤ که فيلم ٚ مئن پیش شنیم، ویشته أمئبه سؤال پيش هأنه کي اي کارسنه ؤ اۊ سۊلۊک ٚ مئن چۊتؤ شأنه ارتباط ایجاد گۊدن؟ چۊتؤ شأنه اي کارسنه پيش ايسأن؟

شمرأني أگه سايت يا وبلاگ يا کانال يا صفحه يا هرچي که خؤندن‌شا ؤ دئن‌شا ؤ اشتؤسن‌شا بۊبۊن شناسنين، معرفي بکۊنين ؤ خبر بدين تا وبمجي مئن معرفي بکۊنم. شيمه سلامتي مۊراقب ببين، دؤنم گه کار ؤ نؤن بيرين أردن ئبه خأ خؤنه أجي بيرين شؤن، ولي هرجا گه ايسأين، شیمه دس-ه شيمه ديم-ه وأنسينين ؤ حتما هرچي گه خأ بۊخؤرين، أول شيمه دسؤن-ه آؤ ؤ صابۊن أجي بۊشؤرين، يک جۊر گه حتما کئخ (کف) ۲۰ ثانيه شيمه دس ٚ سر بۊمؤنسه بي. ديگرؤن ٚ جي أم حتما يکؤ نيم متر فاصله بگيرين چۊن کؤرؤنا ويرۊس آدمؤن ٚ نفس أجي تا يک ؤ نيم متر تينه بۊشۊن شيمه چۊشم ؤ دۊماغ ؤ دهن ٚمئن. شيمه خؤنابدؤن. شيمه جؤن ساق.