سه سال با نشریهٔ گیلان ٚ اؤجا همکاری داشتم، از نخستین پیش شماره ش تا شمارهٔ بیست و سوم.
اما پس از سه سال همکاری با مجله ای که دوستش داشتيم در اعتراض به روش و منش مدیرمسئول از این مجله بیرون اومدم که البته فقط من بیرون نیومدم؛ بلکه تعداد زیادی از همکاران از اؤجا بیرون اومدن.
ما که از شورا و مدیریت شورایی و خودگردانی و ضدیت با سلسله مراتب حرف زدیم و میزنیم، نمیتونستیم در مقابل رفتار استبدادی به همکاری ادامه بدیم.
توی این سه سال بسیار چیزها آموختم و به عنوان بخشی از حاصل این تجربه باید بگم که کار و مدیریت شورایی بهترین روش برای پیش بردن هر پروژهٔ جمعیه و اون چه که برای ما مشکل ایجاد کرد نه اشکالات کليشه ای که در مورد ضعف در کار جمعی ما ایرانی ها تکرار میشه، بلکه سد حقوقی مدیریت مسئول و صاحب امتیازی بود. وگرنه بعد از چشیدن طعم کار و ادارهٔ شورایی دیگه دشوار بتونم رضایت به شکل دیگهای از مدیریت و کار بدم.
هنوز هم از اينکه بخشی از جمعی بودم که اؤجا رو تا شمارهٔ ۲۳ با خرد جمعی منتشر کرد احساس افتخار و شادی دارم.
[گذشته مردود یا گذشتهٔ راه نجات / مردم کِبِک کانادا، بومیان استرالیا و اوکسیتانها / جنبشهای ملی و مبارزات اجتماعی لنگر در گذشته دارند: بورژوازی و مردم/ تلههای گذشتهٔ اسطورهئی: دقت علمی و گذشت ناپذیری سیاسی / «سال ۰۱» چون قطع و توقفی در زمان.]
در مبارزهٔ با نظام موجود، این گرایش
طبیعی در ما هست که گذشته و ستم نامهٔ آن را دور بریزیم. «از گذشته لوح پاکی
بسازید!» در انقلاب فرانسه، مجسمهها را میشکستند، زرادخانهها را نابود
میکردند، شجرهنامچهها و اسناد مالکیت فئودالی را بهآتش میکشیدند. شعار انقلاب
فرهنگی چین روبیدن «چهار کهنه» بود، یعنی اندیشههای کهنه، رسوم کهنه، فرهنگ
کهنه، و عادات کهنه.
امّا ردّ و نفی گذشته مانع از توسل بهگذشته
نیست. مردم برای آن که با روایت رسمی گذشته – یعنی گذشتهئی که آن را بنابر منافع
«ساخت قدرت» مثله و تحریف و سانسور کردهاند – از
در مخالفت درآیند روایت دیگری از آن بهدست میدهند که با آمالشان همسازتر باشد و
غنای راستین تاریخ آنان را منعکس کند.
آخري خبرم اينکه مسعود پورهادي، هفتهٔ پیش خانهٔ فرهنگ گیلان ٚ مئن سؤخنراني بۊده. این ٚ سؤخنراني مؤضۊع بۊ: زبان گیلکی و ارتباط آن با زبانهای کهن ایرانی. اي سؤخنراني’ تینین اي تلگرامي کانال ٚ مئن بشتؤیین.
اینم دومي وبمجي! اگه اي وبلاگ’ دۊمبال کؤنین ؤ دؤنین بیسدئقه چیسه، پس حتما اینم دؤنین که مۊ خئلي رۊمي عددنیویسي’ دۊس دأنم. هۊتؤ که بیسدئقه برنامه’ن’ رۊمي عددؤن ٚ جي نیویسنم، تصمیم بیتم وبمجي مطالبم رۊمي اعداد ٚ جي شۊماره بزنم. أگه خأ بۊدؤنين دئباري رۊم (رۊم ٚ باستان) ٚ مئن نؤمره’ن (عددؤن) چۊتؤ بنويشته بنأبۊن، ائره’ بۊخؤنين.
أمما برسیم اي ماه ٚ وبمجي’. یعني ۱۵۹۲ مۊردال ما وبمجي:
– پیشتر علیرضا پنجهاي یکچي بنویشته بۊ راجع به عاشۊرپۊر ؤ پۊررضا ؤ مسعۊدي؛ بأزین امین حقره یکته نقد بنویشته پنجهاي وانیویس ٚ سر. اي نقد جالبه چۊن یپاره پیشفرضؤن’ بئنه سؤال ٚ جير کي اغلب همه اي پیشفرضؤن’ چیشمدبسته دۊرۊس گینن. اي نقد’ ائره تینین بۊخؤنین.
– تایم ٚ مجلله، سال ۲۰۱۸ بئترین اختراعؤن ؤ تکنؤلؤژيئن’ لیست بۊده. اي مجلله معیار اۊتؤ کي خۊدش گۊنه اینه کي کۊ اختراع ؤ تکنؤلؤژي، امئه دۊنیا’ بئتر ؤ هۊشمندتر ؤ حتی سرگرمأکۊنتر چأکؤنه. حتما بشین اي لیست ؤ این ٚ تؤضیحات’ ائره به فارسي بۊخؤنین کي خئلي جالبه.
– نۊدؤنم چني کلاسیک ٚ مۊزیک’ خۊش دأنین ولي دؤنم اي اجرا’ اگه گۊش بدین کئف کؤنین. اي آهنگ، یکته چئللؤ کؤنسرتؤ ایسسه که ائلگار (Elgar، پیله آهنگساز) چأگۊده ؤ ائره، ژاکلین دۊ پره، لندن ٚ فیلارمۊنیک ٚ اؤرکستر ٚ همرأ اجرا کأدره. حتما بینین ؤ بشتؤیین.
– حتما دئه تایسه خبردار بۊبؤین که خۊزستان ٚ مئن، هفتتپه کارگرؤن اعتصاب بۊدن ؤ خۊشؤن حق ؤ حۊقۊق ؤ خۊشؤن ٚ کارگري شؤرای ٚ سر بجنگسن ؤ خئلئنم ایشؤن ٚ همرأ همدل ؤ همصدا بۊبؤن. یکته اي همدليئن ؤ همصدایيئنم، شکیب مصدق ٚ صدا بۊ که اي ویدئؤ کیلیپ ٚ مئن، هفت تپه کارگرؤن ئبه بۊخؤنده. ترانه البته کامیار فکور ٚ شي ایسسه. هم ترانه، هم آهنگ هم ویدئؤ محشره! حتما اي ویدئؤ بینین.
– ایسه کي مۊزیک ٚ گبه، نشأنه پینک فلؤید ٚ جي گب نزئن! اي جرگه (Band) یکته آهنگ دأنه که مۊ خئلي دۊس دأنم. اصلا هي آهنگ ؤ هي ویدئؤ کیلیپ باعث بۊبؤ مۊ راک ٚ مۊزیک’ خۊش ویگیرم! اين ٚ ویدئؤئه کي درواقع یکته أنیمیشنه، تینین ائره بینین ؤ أگه راک (Rock) دۊس ندأنین شاید مي مۊرسؤن، اي کیلیپ ٚ پسي این’ دۊس ویتین.
– قؤم چیسه؟ ملت چیسه؟ ایشؤن چي فرقي دأنن؟ امه چۊتؤ تینیم أمئه قؤمیت یا ملیتئبه حقسأی بکۊنیم بیدین ٚ اینکه دککیم شؤونیسم ؤ ناسیۊنالیسم ؤ نژادپرستي مئن یا بي اینکه آدمؤن ٚ مئن تفرقه ؤ سیوایي’ ویشترأکۊنیم؟ پیشنهاد کؤنم اي مطلب’ بۊخؤنین.
– گیلؤن ٚ مئن، زمین فۊرتن ؤزمینخؤري دئه هني زیادأبؤ که جؤرجؤريئنم بهگب بمأن. یک نفر که این ٚ شؤغل ٚ نؤم ایسسه «معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری گیلان» بۊته که زمین ٚ اؤضاع خراب اندر خرابه. خؤدتؤن بۊخؤنین بینین چي بۊته!
– تأمین اجتماعي، یکته سازمانه کي قرار بۊ مردۊم ٚ پۊشت ؤ پناه ببۊن. قرار بۊ مردۊم ٚ زحمت بکشئه پۊل ٚ جي کي خۊشؤن ٚ دسمؤزد ٚ جي زئن ؤ هأدأن تأمین اجتماعي یکته صندۊق چأگۊده ببۊن تا مردۊم دئه بهداشت ؤ درمان ؤ بازنشستگي غم’ ندأرن. ولي اخیرا گۊته درن تأمین اجتماعي ورشکست بؤدره ؤ امکان دأنه اين همه آدم ٚ. حق ؤ حۊقۊق بایه ببۊن! جریان چیسه؟ اي مقاله مفصل ؤ دقیق، تأمین اجتماعي سیر تا پیاز’ تؤضیح دئنه شمئبه.
– اینم آخري، اصل ٚ جنس! یکته هأکشي وانيويس کي فرانسه مئن ٚ جلیقه زردؤن ٚ جي گۊنه. محشره اي وانیویس!
*شمرأني أگه لینک یا مطلب یا چیز ٚ جالبي دأنین یا شناسنین حتما کامنت بنین یا ایمیل بزنین که وبمجي مئن معرفي ببۊن. شیمه قۊربؤن.
توفان گردوخاک برآمده از صحرای ترکمنستان، چالش پیشروی سواحل شمالی ایران
شهرداران کفن رسمی بر تن کردند هدیه شان؛ قفل زرینی بود! بوی نعش من و تو، بوی نعش پدران و پسران از پس در می آمد شهرداران گفتند: نسل در تکوین است نعش ها نعره کشیدند: فریب است، فریب مرگ در تمرین است!
نصرت رحمانی
شرایط زیستی کشورمون هر روز بدتر از روز پیش میشه و توی این سراشیبی، هر روز یه چیز روشنتر میشه و اون این واقعیته که سرنوشت ما به مادی ترین و بی واسطه ترین شکل ممکن با سرنوشت مردم کشورهای همسایه و منطقه و حتی به طور کلی مردم کل سیاره گره خورده و راه حل های موجود در نظم سرمایه سالار جهان مثل استفاده از کارشناسان در خدمت دولتها و شرکتها که مثلا برای کاهش تولید کربن مصرف روغن پالم رو در امريکا تجویز کردن و منجر به فاجعهٔ جنگل تراشی در اندونزی و رها شدن چندین برابر کربن شد يا اشغال نظامی کشورهای دیگه و یا حبس و سانسور منتقدان زیست محیطی و… هم نه تنها جوابی نداده بلکه یادآوری میکنه که عامل اصلی این فاجعه همین دولتها و شرکتها هستن. ما در وبلاگ ورگ پیشتر هم دربارهٔ فاجعهٔ در آستانه نوشتیم و حالا توی این یادداشت که سمانه نگاه (دکتر در هواشناسی) و نیما فرید مجتهدی (دکتر در آب و هوا شناسی) در ادامهٔ پژوهشهای خودشون نوشته ن، ديد واضحتری از اين فاجعهٔ در راه داریم. با هم اين مطلب رو بخونيم:
باران فروکش کرد و پایانش یادآورِ پایانِ تمامِ هیاهوهای پساز هر بحران در ایران است. هماکنون که زمانی کوتاه از این رخداد گذشته است، به شکل طبیعی، سیر زوال و فراموشی دامنگیر این اتفاق شده، ابعاد رسانهای آن محدود و جنبههای ملموس آن فقط برای مردم بومی مناطق حادثه دیده پررنگ خواهد ماند و از همه مهمتر تفکر انتقادی و اصلاحی که معمولاً پسازوقوع چنین مخاطراتی، اذهان جامعه و مسئولین را درگیر میکند، مضمحل خواهد شد. این یادداشت جستاری پیرامون رخداد این سیلاب است و نگارندگان بهعنوانِ محقق علوم محیطی-جوی (در رشتههای هواشناسی و آبوهواشناسی) به این مسئله میپردازند. امید است دیگر جنبههای این پدیده از سوی صاحبنظران با تخصصهای دیگر موردِ توجه قرار گیرد. در ابتدا رخداد این پدیده و سپس دلایل بروز بحران ناشی از آن بررسی خواهد شد. در پایان این موضوع را به بحث میگذاریم که در مواجهه با چنین رخدادهایی راهبرد ما در آیندهای نهچندان دور چگونه خواهد بود. Continue reading
یکی از کتابهایی که در مورد جنبش انقلابی جنگل و تشکیل جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران در گیلان باید خونده بشه کتاب ارزشمند میلاد زخم نوشته خسرو شاکریه که از جهت فراگیری مشاهده و مطالعه اسناد و نامه نگاری ها و وسعت دید پژوهشگر در این زمینه یک نمونه بی مثاله. این پژوهش ضمن نگاه انتقادیش به تاثیر و نقش اتحاد جماهیر شوروی در سرنوشت جمهوری گیلان و به طور کلی وضعیت ایران، از بلای رایج چپستیزی و در افتادن به ورطه روایتهای ایدئولوژیک استالینیستی از یک طرف و روایتهای حکومتی از طرف دیگه، در امان مونده و خوشبختانه گستره وسیغی از اسناد و منابع فارسی و روسی و انگلیسی و فرانسه رو به خدمت خودش گرفته.
برای اینکه هم لذتی برده باشیم از بریدهای از این کتاب و هم شاید تشویقی بشه برای خوندن کاملش، چکیدهای از فصل اولش رو اینجا نقل میکنم که به نوعی تصویرگر فضای سربرآوردن جنبش جنگل در گیلان پس از مشروطه ست. فقط این توضیح رو بدم که نوشتههای درون [ ] توضیحات ورگ و نوشتههای درون { } توضیحات پایان فصل از طرف نویسنده کتابه. Continue reading
چکیده: ابعاد زندگی گالشها، به عنوان یک گروه معیشتی در مناطق کوهستانی شرق گیلان، تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است. علیرغم نقش پررنگ ایشان در نظام اجتماعی منطقه از دوران کهن، نحوهٔ معیشت و زندگی جالب توجه، آئین و رسوم خاص… کمتر نوشتاری به معرفی جنبههای مختلف زندگی ایشان پرداخته است. هر از چندگاهی نوشتارها، یادداشتها و به ندرت مقالههایی در زمینهٔ گالشها منتشر شده است. مردمانی که تحولهای عمیق اجتماعی-اقتصادی و شیوهٔ معیشتی سختشان، سبب شده که به شدت در معرض زوال اجتماعی و فرهنگی قرار گیرند. این مردمان جزء اولین مردمانی هستند که تحت تاثیر تغییرها و تحولهای رخ داده در جامعهٔ ایران، از دیار خود در مناطق سخت گذر کوهستانی دل کنده و به شهرهای کرانههای شمالی و جنوبی البرز پناه بردهاند. علاوه بر مسائل انسانی نباید از رخداد مخاطرههای طبیعی و تغییرهای محیطی به عنوان یک عامل موثر دیگر در مهاجرت این افراد غافل بود. در این نوشتار، یافتهای در زمینهٔ مسیرهای کوچ (جابجایی) گالشهای منطقهٔ شرق گیلان معرفی میشود. دلیل این معرفی، اهمیت و گستردگی استفاده از این مسیر است. به طوری که این مسیر برخلاف دیگر مسیرهای کوچ که اغلب، مسیرهای دسترسی محلی هستند، و عموماً مورد استفاده گالشهای همان منطقه قرار دارند، کانون اتصال چندین راه مالرو است. این مسیر مناطق جلگهای و کوهپایههای شرق گیلان در حوالی شهرهای سیاهکل، لاهیجان، لنگرود و املش را به مناطق ییلاقی (کوهستانی) دیلمان و رودبار متصل میسازد. کشیدگی یک خط الراس از مجموعهٔ فلات گونهی دیلمان به سمت شرق گیلان، که در ابتدا با جهتی شمالی-جنوبی و سپس غربی-شرقی گسترش یافته است، نقطهٔ اتصال مهمی را برای گالشهای این مناطق فراهم آورده است. از جمله دیگر مساعدتهای شرایط جغرافیای طبیعی در شکلگیری این شاهراه گالشی، وجود یک فضای مناسب میان خط الراس جبههٔ شمال کوههای دیلمان، میان دو کوه شاهنشین و ناتشکوه در حوالی منطقهٔ نیاول دیلمان است. ویژگیهای طبیعی و توپوگرافی فضای مساعدی جهت ورود به منطقهٔ به نسبه هموار دیلمان فراهم آورده است. Continue reading
جای این کتاب در کتابخانهٔ ورگ خالی بود. خاطراتژنرال دنسترویل (Lionel Dunsterville) که ماموریت داشت از میان گیلان راهی برای انتقال نیروهای روس سفید (نیروهای ضد انقلاب تازه رخ دادهٔ کمونیستی) و دسترسی نیروهای بریتانیا به بادکوبه و قفقاز و مناطق نفتخیزش باز کرده و همهٔ موانع سر راه (از جمله نیروهای جنگلی به رهبری فرماندهی میرزا کوچک در رشت و بلشویکها در کمیتهٔ انقلابی انزلی) رو با آرامش یا جنگ از سر راه برداشته و زمینهٔ تشکیل دولتهایی مستبد رو در منطقه فراهم کنه.
مطالعه این خاطرات به ما کمک میکنه که از موضع نیروهای بریتانیا هم به انقلاب جنگل نگاه کنیم و البته نباید فراموش کنیم که نویسنده این خاطرات فردی نظامی و امنیتی و مسئول حفظ شرایط بردگی مردم خاورمیانه است و صد البته دارای افکار و عقاید خودبرتربینانهٔ امپریالیستی و البته در کنار این نگاه، نقدها و نکاتی جالب در باب خلق و خوی ایرانیان و مسائل جنگی نوشته.
از نکات جالب دیگهٔ این کتاب روابط پنهانی بین بریتانیا و سوسیالیستهای انقلابی (مخالفان لنین و بلشویکها) و روابط پیچیدهٔ سیاسیجغرافیایی بین قدرتهای مختلف در منطقهٔ ماست. منطقهای که هنوز هم کانون این پیچیدگیها و درهمفشردگیهای قومی و سیاسیه.
این متن چندی پیش در روزنامهٔ گیلان امروز منتشر شد و به دلایل مختلف دوست دارم توی ورگ منتشر شه تا خوانندگان ورگ از این منظر هم به ماجرا نگاهی انداخته باشن.
چون این متن به واقعیتی اشاره میکنه که اغلب به دلیل قرارگیری توی این واقعیت نسبت بهش آگاهی نداریم. و اون بیگانگی با طبیعت و به طورکلی بیگانگی با پیرامونه. زندگی در شهرها و روستاهای معاصر زیر نظام سرمایهدارانه منجر به انواع بیگانگیها میشه و این هم یکی از وجوه بیگانگیه. در تحلیل فجایعی از این دست باید حواسمون باشه که به جای جستجو در پی مقصر بیش و پیش از همه باید به ساختارهایی دقت کنیم که انسانها و اشیاء و طبیعت رو در نسبت با هم قرار داده و اینکه در چه نسبتی و چه جوری قرار داده. این متن رو با ویراستاری دوبارهٔ بنده میخونین.
نویسندگان: نیما فریدمجتهدی (آبوهواشناس)، سمانه نگاه (هواشناس)، حسین عابد (آبوهواشناس)
تشییع جنازهٔ شهره حسین زاده (قربانی سیل اخیر) در جاده ای که در سیل به این روز افتاده
این مقاله به افسانهٔ نژاد آریایی در میان ایرانیان میپردازه و نشون میده که چطور این افسانهٔ غیرعلمی در جهان شکل گرفت و در ایران مبنای باورهای نادرست دیگر شد.
خوندن این مقاله علاوه بر روشنگری دربارهٔ این افسانه، از دو جهت دیگر هم مفیده:
۱. آشنایی بیشتر با جنبههای نژادگرایانه و فاشیستی دستگاه آموزشی و تبلیغی عصر رضا شاه و ریشه های فکری ناسیونالیسم ایرانی پسامشروطه (ناسیونالیسم پهلوی که تا همین امروز هم در قالب انسان آریایی نژاد فارسی زبان با مذهب شیعهٔ دوازده امامی و دین باستانی زردتشتی ادامه داره و عملا بخش عمدهٔ مردم ایران رو از دایرهٔ ایرانی بودن خارج کرده!).
۲. آمادگی ذهنی و تجهیز فکری برای رودررویی با نسخههای نژادگرایانه و افسانههای نژادی مشابه مثل نژاد اولیهٔ کاس در بین برخی دوستان ناسیونالیست گیلک.
به امید روزی که اقوام و ملتها و خلقها چه در ایران و چه در همه جای جهان به جای مسیر خودشیفتگی قومی و برساختن دولت-ملت مبتنی بر مدل تکملت و تکزبان، زمینههای همزیستی دموکراتیک بدون دیگریستیزی و افسانهپردازی رو فراهم کنند.
لندفیل ناميست که یکي از اهالی سراوان برای محوطهاي استفاده میکند که بزرگترین محل دفن زبالۀ استان است. میگوید: «این نام زیباتری از «آشغالی»ست که مردم سراوان به آن منطقه میگویند.» بالاخره وقتي بیش از سی سال یکي از مناطق جنگلی استان را به محل دفن زبالهها تبدیل کنند، طبیعی است که اسم منطقه هم تغییر میکند. اما این تغییر متأسفانه فقط در اسم ایجاد نشده و به این موضوع زماني پرداخته شد که مردم منطقه از بوی بد و بیماری و هجوم مگسها به ستوه آمده بودند و جلو درب ورودی سایت ایستادند و مانع ورود ماشینهای زبالۀ استان شدند. مردمي که نیرویشان بار دیگر مسئولین را مجبور به پاسخگویی کرد.
اوایل آبانماه امسال که هوا رو به سردی میرفت. مردم، از زن و مرد و کودک و حتی کهنسالان سراوان جلو درب ورودی و نزدیک اتوبان تجمع کردند تا برای چندمین بار به وضعیت بهوجود آمده اعتراض کنند. پاسخ سه دهه صبوری را با انباشت بیشتر زباله گرفتند و اینک با زباني دیگر سخن میگفتند. Continue reading
کمترین خوبی این خبر اینه که بعد از این کاربران اندروید توی گوشیهای تلفن همراه و تبلتهای خودشون مجبور نیستن برای تغییر به/از کیبرد زبان گیلکی مراحل اضافهای طی کنن و میتونن از تنظیمات زبان و کیبرد خودشون گیلکی رو اضافه و تایپ کنن.
خوبیهای بزرگترش البته پیش رفتن چند گام مهم برای کمک به ترویج گیلکیخوانی و گیلکینویسی در اینترنت و تلفنهای همراهه و البته به وجود اومدن امکان جستجو به زبان گیلکی در گوگل.
اگه میخواین دربارهٔ کیبرد یا صفحهکلید گیلکی بیشتر بدونین اینجا همه چی توضیح داده شده.
و نکتهٔ مهم اینه که با هرچه بیشتر استفاده کردن از کیبرد گیلکی به گسترش اون و گسترش خواندن و نوشتن به زبان گیلکی کمک کنید.
پینوشت: کیبرد گیلکی مازندرانی هم در کنار گیلکی گیلان به لیست زبانهای گوگل اضافه شده. همون طور که میدونید من بر این اعتقادم که زبان ما در دو استان یک زبانه که گلکی یا گیلکی نامیده میشه و در واقع طیف وسیعی از گویشهای مختلفه و امیدوارم روزی همهٔ این رنگینکمان زیبای گویشهای زبان گیلکی با استفاده از خطی واحد به اتحاد و همدلی ما بیشتر کمک کنه و چه بسا این خط با تکاملش در خدمت همهٔ زبانهای ایرانی مثل تالشی و لری و بلوچی و… قرار بگیره. آرزو بر جوانان عیب نیست.
چگونه میتوان به هویت قومی توجه کرد اما در دام قوممداری و هویتطلبی نیافتاد؟ انتخاب بخش عمدهاي از روشنفکران فرار از هر نوع سیاست هویتی بوده و کرنش در مقابل روند جهانیشدن حذف زبانها و فرهنگها و یکشکل شدن همهکس و همه چیز روی سیارهٔ ما.
نیاز به شناخت خویشتن قومی، به عنوان نتیجهٔ فرایندي تاریخی که از میان خاطرات و جنگها و بلایا و شادیها و مناسبات تولیدی و اقلیم مشترک عبور کرده و به صورت زبان، آداب و رسوم، هنر و ادبیات و سایر ویژگیهای قومی درآمده، نیازي نیست که بتوان آن را انکار کرد. دقیقاً همین نیاز و اشتیاق میان تودههای مردم در جاهای مختلف جهان است که دولتها در کشورهای مختلف از آن به نفع بسیج مردم علیه یکدیگر و ادامهٔ سلطهٔ خویش بر طبقهٔ کارگر و چه بسا گرمابخشی به بازار اسلحه و اقتصاد جنگ استفاده میکنند. نیروهای مترقی، با خالی کردن فضای پاسخگویی به این نیاز، تصور میکنند که تلاش تاریخی انسان برای ساختن جهاني بهتر را از پیرایهٔ تعصبهای قومی و نژادی پاک میکنند اما در عمل فقط سنگر را برای واپسگراترین و بداندیشترین نیروهای راستگرا با عقاید ضدمهاجر و ضددیگری و ضدزن خالی میکنند. Continue reading
این مقاله با عنوان نقد و بررسی علل و پیامد اقامت اسماعیل میرزای صفوی در گیلان نوشتهٔ دکتر حسین میرجعفری، دکتر اصغر فروغی ابری، دکتر علیاکبر کجباف و محمد شورمیج به مقطعی حساس در تاریخ ایران و گیلان میپرازد.
طی چهار پنج سال اخیر، همهٔ ما از شکل گرفتن انواع و اقسام صفحهها و کانالها و سایتهای علاقمند به هویت قومی گیلک، تبری، تالش، کاسپی و… باخبریم. در واقع جریانیه که داره روز به روز فربهتر میشه و تعداد قابل توجهی از جوانان و نوجوانان بین سنین ۱۵ تا ۳۰ سال رو دربرمیگیره.
تا پیش از این در ایران، طی دهههای گذشته دو جریان فکری عمده، مسائل قومی رو دنبال میکردند. یکی جریانهای چپ و سوسیالیستی بودند و دیگری جریانات راستگرایی که میلی ارتجاعی برای بازگشت به دوران ارباب-رعیتی داشتند. Continue reading
نمیخوام وارد بحث مفصل زن دستفروش فومنی بشم که این روزها دیگه همه ازش خبر دارن. از اون مفصلتر و مهمتر بحث دستفروشیه و کیه که ندونه دستفروشی بخشی از فرهنگ قومی ماست و سرکوب و غارت اموال دستفروشها به بهانهٔ مقابله با سد معبر و یا تلکه کردنشون به بهانهٔ عوارض و کرایهٔ جا و… انگارهٔ جدیدیه که باید با این انگاره مبارزه کرد؟
مادران و مادربزرگان تعداد زیادی از ما، در هفتهبازارهای مختلف گیلان و یا در جاهای مختلف، محصولات خودشون رو فروختند و هرگز به هیچ کسی باج مفت ندادند. زنهایی رو میشناسم که فقط با دستفروشی عرق کوتکوتو، بچه بزرگ کردن و دانشگاه فرستادن. در واقع اون سیلی به صورت اون زن، سیلی به صورت مردم گیلان هم بود. مردمی که کشاورزی دهقانی و فروش محصولاتشون، قراره قربانی شرکتهای واردات و درآمدهای نجومی کسانی بشه که خیابون و هوای شهرها رو هم میفروشن.
بگذریم. ولی با دیدن این گفتگوی رضا رشیدپور هربار اون قدر ستایشم نسبت به این زن بیشتر میشه که مجبورم این چند سطر رو بنویسم. این ویدئو چند دقیقهای رو ببینید. رضا رشیدپور مثل کسی که از طرف جایی مامور فیصلهٔ دعوا و کسب رضایت شده، با آگاهی از فقر کسی که قراره رضایت بده، با اندکی لبخند به خاطر ناآشنایی زن گیلک به زبان فارسی برای رسوندن منظورش، از وام بلاعوض و سفر به تهران و استقبال با اتومبیل و… حرف میزنه و فکر میکنه این خانم هم مثل هزاران شرکتکنندهٔ مسابقات پوچ و بیارزش تلویزیونی با تشویق همکاران در پشتصحنه سر ذوق میاد! Continue reading
نمیدونم چقدر با بازیهای وبلاگی آشنا هستید ولی قبل از به وجود اومدن سرگرمی چالش (که دیگه معنی کلمهٔ چالش رو هم لوث کرده) رسم طرح یک موضوع و نوشتن از اون موضوع در وبلاگستان رایج بود؛ که البته من با جادی موافقم که امروزه اسم مناسبترش میتونه بازی شبکهای باشه.
این بار “نظام مشکلدار پزشکی ایران” موضوع بازی شبکهای یا وبلاگی شده و من هم قصد دارم در همین مورد بنویسم.
نوروزبل امسال هم مثل یک دههٔ اخیر برگزار شد. این بار در هألي دشت (هلو دشت) املش. در تمام این ده سال، با همهٔ فراز و نشیبها و مشکلاتی که از جاهایی خاص اعمال شد، آتش نوروزی گیلکان خاموش نموند و این باعث افتخار و خوشحالی همهٔ ماست.
خوشبختانه خبرگزاریهای بسیاری هم خبر برگزاریش رو پوشش دادند* تا دیگه مثل سالهای اول نیازی به وبلاگ ورگ نباشه؛ پس امسال فقط هشت اصل بسیار مهم دربارهٔ برگزاری این جشن رو یادآوری میکنم. اصول هشتگانهای که طی سالها مطالعه دربارهٔ تقویم دیلمی و تلاش برای احیا و برگزاری این جشن بهشون رسیدم.
توی این سالها که فارغ از دولتی خاص (مهرورز یا امید) سیل واردات به کشور روانهست و منطقهٔ آزاد در بندر انزلی به مثابهٔ شرکتی غولآسا با “اقتدار” زمینه رو برای پخش و توزیع این واردات در استان و بین طبقات برخوردار فراهم میکنه و حرکت کشتیهای باربری بین انزلی و کشورهای حاشیهٔ دریای کاسپین در واقع فقط برای وارد کردن همه چیزه و چه بسیار موارد که خالی حرکت میکنه و پر برمیگرده، اشاره کردن به تنها ملیترین و آزادیخواهترین دولتی که طی تاریخ معاصر بر کشورمون حاکم بوده، یعنی دولت محمد مصدق بسیار الهامبخشه. Continue reading
این متن در واقع سرمقالهٔ دومین شمارهٔ مجلهٔ دیلمان به سردبیری مهدی بازرگانی ست که در ورگ بار دیگر و با اجازهٔ مهدی منتشر میشود.
سالها پیش از آنکه انقلابی آرژانتینی ارنستو چگوارا در بولیوی طی عملیاتی که توسط سازمان سیا طراحی شده بود دستگیر و به طرز فجیعی کشته شود، میرزا کوچک جنگلی پرچم مبارزه با استعمار و استبداد را در مستعمرات به پا کرده بود. کوچک خان در جنگ و گریزی مداوم روبروی قدرت های مسلط دوران خود ایستاد، مقاومتی جانانه نشان داد، موفق به تاسیس جمهوری شد و سپس تنها و تنهاتر شد. آن هنگام که یارانش او را رها کردند و یا تسلیم شدند، در دامنه پر برف گیلوان به همراه یار آلمانی خود از سرمای هوا از پا درآمد و پس از آن در اقدامی وحشیانه سرش از تن جدا شد، چند روزی در رشت در محدوده باغ شاه برای رعب آفرینی به تماشا گذاشته شد و سرانجام به تهران برده شد. دو تصویر برجای مانده از پایان این دو قهرمان بخوبی این پایان تلخ را روایت می کنند. اگر به عکس به یادگار مانده از چگوارا در حادثه کشتار وحشیانه اش دقت کنید، می بینید به گونه ای گرفته شده که دست چپ چگوارا که توسط مامورین سیا زیر شکنجه قطع شده بود در تصویر نیفتد؛ اما عکس سر بریده کوچک خان بر روی میز در کنار آن سرباز خودفروخته به گونه ای آشکار خودنمایی می کند که گویی نیازی به چنین لاپوشانی ای برای ما وجود ندارد. چگوارا پس از آن ترور به قهرمان نهضت های عدالت خواهانه در سراسر جهان تبدیل شد و میرزا کوچک این قهرمان شرق در سکوت و سانسور در گورستان حسن آباد تهران مدفون گشت. هم سرش و هم سِرّش مدفون شد. کوچک خانی که سالها قبل از چگوارا به مبارزه عملی با استعمار و استبداد دست زده بود. Continue reading
اي بگۊبشتؤ، گيلهوا أول شماره مئن (تير ۱۳۷۱) چاپ بۊبؤ. دۊ ته دليل دأنم کي اي وؤته هندئه ورگˇ مئن چاپ بکۊنم. يکته سيرۊس قايقرانˇ جاجيگه‘ گيلکؤنˇ ديلˇ مئن ؤ اؤکته ني اين که اي بگۊبشتؤ گيلکي بۊ. وؤته ورگˇ پيش بنأ خطˇ همرأ دچينوأچين بۊدم.
سيرۊس قايقران
تيمˇ ملليˇ فۊتبالˇ ايران گي اؤرديبهشتˇ ايمسال، مؤسابقاتˇ مقدماتيˇ جامˇ مللتانˇ آسيا جه شرکت بۊکۊدۊبۊ، خۊدشˇ دۊ تا حريفه يعني هند ؤ پاکستانه بزئه يۊ به دؤرهٔ نهاييˇ مؤسابقات راه پيدا بۊکۊد. کاپيتانˇ تيمˇ ملليˇ فۊتبالˇ ايران، أمي همولايتي يعني سيرۊس قايقران بۊ، کي اۊ بازيانˇ دۊرۊن به عنوانˇ بئخترين بازيکۊن انتخاب بۊبؤست. قايقرانˇ أمره به زبانˇ گيلکي گب بزئيم کي ألان اۊنه با هم خأنيمي. Continue reading
خبرگزاری جمهوری اسلامی، روز سهشنبه ۱۱ بهمن، از قول شهروز قلینژاد رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان آستارا خبر داد که به دنبال ناموفق بودن اجرای طرح تکثیر در اسارت گوزن زرد در سایت طبیعتگردی پناهگاه حیات وحش لوندویل، دو رأس گوزن زرد ایرانی که در این پناهگاه باقی مانده، به منظور ساماندهی گوزن زرد ایرانی و با هدف پایش مستمر وضعیت سلامتی آنها، به سایت مجتمع تفریحی آموزشی ایثار در استان البرز انتقال داده میشوند.
این مقام مسئول، شرایط اقلیمی و محیطی، مناسب نبودن زیستگاه خاص گوزنها، شرایط نامناسب در وضعیت پوشش خاک، گیاه و رطوبت هوا را از جمله دلایل ناموفق بودن این طرح در راستای نگهداری و تکثیر گوزنهای زرد در آستارا برشمرد. در حالیکه اصغر خودكار رئیس سابق محیط زیست آستارا در اول اردیبهشت ۱۳۸۷ که ۱۱رأس گوزن زرد ايرانی در این منطقه رها شدند، گفته بود: «سلامت آنها نسبت به گوزنهايی كه در زيستگاه كشورهای ديگر به سر میبرند بيشتر و آستارا نيز مناسب با شرايط اين گونهها است»! Continue reading
او را میشناختم، خیلی خوب و از نزدیک، آشنایی من و میرزا کوچک خان به طرز عجیبی آغاز شد. من کنسول تفلیس بودم و برای بازرسی به بادکوبه آمده بودم. به من اطلاع دادند که چهار نفر ایرانی مجروح در یک کشتی روسی به سر میبرند و کشتی در بادکوبه لنگر انداخته است و از من تقاضا شد که بروم و آنها را تحویل بگیرم، به این طریق من با میرزا کوچک خان که یکی از این چهار تن بود آشنا شدم. Continue reading
در این نوشته میپرسیم زبانهای فرودست آیا میتوانند راهی برای برهم زدن نظام سلطه زبانی بیایند؟ آیا زبانهای حاشیهای در نظام سلطه زبانی ملی یا فراملی میتوانند خود را همچون زبان ادبی یا فلسفی از نو بسازند؟ نخست توضیح کوتاهی درباره نظام سلطه زبانی و زبانهای حاشیهای میدهیم. سپس با بررسی مختصر رسالهای از دانته میکوشیم مسئلله را از زاویه دید او شرح دهیم و به نکات سودمند رویکرد او اشاره کنیم.
زبان سیاسیست. تاریخ زبان محل نبرد نیروها بوده است. هر نیرویی تاریخی به درون زبان رخنه میکند و آن را به فرمان خویش میگیرد. زبان نیز به نوبه خود داغ نبرد نیروهای تاریخی را در خود حمل میکند. بسیاری از کلمات، تاریخی خونبار دارند. مثلاً نام شهرها از دسته کلماتی هستند که تاریخی خشن را با خود حمل میکنند و بهروشنی جلوه زبانی نبرد نیروها را نشان میدهند. Continue reading
متن زیر، مرامنامهٔ یاران جنگل برای تشکیل حکومت بود که ابراهیم فخرایی در صفحهٔ ۵۶ کتاب «سردار جنگل» آورده است. فقط توضیح دربارهٔ دو عبارت لازم است؛ یکی «اجتماعیون» که همان سوسیالیستهای ایرانی بودند که از انقلاب مشروطه تا انقلاب جنگل پیگیر آرمانهای آزادیخواهانه و برابریطلب برای مردم ایران بودند. و دیگری «تکدیری» که شکلی از تنبیه با حبس است که برای بزههای کوچک در امور خلافی با هدف توبیخ خلافکار تعیین میشود و مدت آن از دو تا ده روز است.
آسایش عمومی و نجات طبقات زحمتکش ممکن نیست مگر به تحصیل آزادی حقیقی و تساوی افراد انسانی بدون فرق نژاد و مذهب در طول زندگانی و حاکمیت اکثریت به واسطهٔ منتخبین ملت؛ پیشرفت این مقاصد را فرقهٔ «اجتماعیون» به موارد ذیل تعقیب مینمایند. Continue reading
آدمؤن، ىپاره آدمؤن کي اي رۊزؤن ويشتر ؤ ويشتر بؤدرن، مي أزأره سر أبئنن. اي آدمؤن، أگه تي عقيده’نه خۊش ندأرن، ىا بدتر، خۊش بدأرن أمما خۊشؤنˇ زيندگي مئن، خۊشؤنˇ هزار جۊر دليل ؤ تؤجيهˇ وأسي کي أبئنن، مننيسه بۊن اۊنه کارأگيرن، حتی أگه ىقين بۊدؤنن تي عقيده’ن دۊرۊسه، ولي ايشؤنˇ “بپيسسه زيندگي” کي ويشتر خۊش دأنن اي بپيسسه زيندگئه دۊخؤنن “واقعيت”، ونلأنه کي اۊتؤ بزيون؛ بأزين تأجي کينه ويگينن، تأ بد ويگينن. بنن تي عقيده پاسبؤن!
بازينه کي مارکسˇ جي م کؤمؤنيستتر ؤ پاپ أجي کاتۊليکتر بنن. ىکته مذهبي آدمˇ مۊسؤن کي ايسأ رافا تا ىک نفر سکۊلار ىک جا -مثلاً- دينˇ تعريفه بۊکۊنه تا تۊنداتۊند دکئن مىدؤن کي: آؤ! چي بۊبؤ گه؟ تۊنبي گۊتي…؟ ىا برعکس ىکته سکۊلار کي ايسأن رافا تا ىک نفر مذهبي مؤچه بگيرن!
کلبيمشربي ىا کلبيمسلکي، اي شکلئه. اي رۊزؤن، کلبيمشربؤن أکثريته دأنن. کلبيمشربؤن، خۊشؤنأجي هيچ چي ندأنن. خالي ديگرؤنˇ عقيده’نˇ پاسبؤنن. همه چي ايشؤنˇئبه تؤطئه ؤ بازئه. خالي ىکچي واقعيته: زۊر!
پس از انتشار مقالهٔ “جمعیت تاریخی گیلان” نوشتهٔ ناصر عظیمی، در میان نظرهای نوشته شده زیر این مقاله، درویش علی کولاییان نیز نظری نوشته که به دو دلیل در پینوشت مقالهٔ مذکور آوردم: یکی اینکه ایشان نیز همچون آقای عظیمی در سالهای اخیر مشغول پژوهشهای ارزندهای در تاریخ گیلان و مازندران بوده و هستند و نظريات و فرضیههای قابل توجهی دارند و حیف است که گفتگویی میان این دو صورت نگیرد. ورگ این فرصت را غنیمت میشمرد. دو اینکه در نقد این مقاله دست روی نکاتی میگذارد که در خواندن این مقاله اهمیت فراوان دارد.
با ادامه پیدا کردن گفتگو میان این دو عزیز، برای اینکه خوانندگان ورگ از این گفتگو بیبهره نمانند، در پستی جداگانه آن را تقديم شما میکنم. این را هم اضافه کنم که در صورت ارسال توضیحها و پاسخهای دیگر این پست بهروز خواهد شد و ادامهٔ گفتگوی این دو دانشمند به ادامهٔ متن این پست افزوده خواهد شد.
طرح موضوع
جمعیت تاریخی یک سرزمین نقش مهمی در تحولات تاریخی آن ایفا کرده است. در گذشته در شرایط پایین بودن تکنولوژی، عدد جمعیت به عنوان نیروی کار تولیدی و در نتیجه حجم و اندازهٔ تولید و نهایتاً مازاد اقتصادی و همچنین اندازهٔ نیروی نظامی و غیره اهمیتی به مراتب مهمتر از امروز داشته است. به ویژه این عامل در تاریخ گیلان بسیار پر اهمیت بود. زیرا میدانیم آباد کردن جنگلهای انبوه بارانی در جلگهٔ گیلان و کشت برنج نیاز به نیروی کار فراوان داشت و بدون وجود نیروی کار فراوان امکان کشت این محصول به دشواری ممکن میشد. اندازهٔ جمعیتِ بیشتر در یک سرزمین همچنین میتوانست به عنوان یک متغیر مستقل مولفهٔ مهمی در تحولات ساختاری اجتماعات موجود باشد و با تولید حجم مازاد زیادتر، مولفهای برای تشکیلات پیچیدهتر و ایجاد خانسالاریها و نیز تشکیلات دولت موثر بوده باشد.
دربارهٔ جمعیت تاریخی گیلان تاکنون هیچ مطالعهای (به جز بررسی کوتاهی که نگارنده در کتاب «تاریخ تحولات اجتماعی و اقتصادی گیلان، نگاهی نو» انجام داده) در دست نیست. از این رو در بررسی حاضر کوشش شده است تا به این پرسش پاسخ گفته شود که جمعیت در تاریخ قدیم گیلان در دو مقطع تاریخی که هیچ آماری از جمعیت در دست نیست چه تعداد بوده و چگونه در سطح این سرزمین کوچک توزیع جغرافیایی یافته بود؟ اما پیش از آن لازم است اهمیت شناخت جمعیت تاریخی در پژوهشهای تاریخی مورد بحث فشرده باشد. Continue reading
در این زمان که رسانههای مجازی، جای نشریات واقعی و تیراژ آنها را گرفته و به طبع آن، از مخاطبان واقعی رسانهها کاسته شده است و به بهانهی گسترش ارتباطات با بسط شبکههای اجتماعی، بستگی خشنی را با حذف از طریق فشارهای اقتصادی، به بهانهی بهینه نبودن انتشار مکتوب، به رسانههای همگانی تحمیل کردهاند؛ وبلاگها توانستند تا حدودی کمبود حاصل از طرح مکتوب مباحث خرده فرهنگها را با انتشار آنلاین روزمرگیهای وبلاگنویسان گوناگون، پر کنند.
امین حسن پور، نویسندهی وبلاگ ورگ، از جمله همین وبلاگنویسان است که توانسته در حوزهی مباحث مربوط به گیلان ـ به شکل عام ـ عملکرد موثر و مداومی داشته باشد. وبلاگ ورگ (در زبان گیلکی به معنای گرگ) نخستین وبلاگ بومی گیلکی ـ فارسی است که پیشگام وبنگاری به زبان گیلکی و دربارهی گیلان است. انتشار مباحث علمی دربارهی زبان، ادبیات و شعر گیلکی و مطالب جامعهشناسی در حوزهی گیلان و گیلان شناسی، محیط زیست و اقتصاد مردم این استان، در کنار ارائهی تقویم گیلکی و صفحهکلید گیلکی، برگزاری جشن نوروزبل (سال نوی گیلانیان) و انتشار فایلهای صوتی و بسیاری مطالب مهم و موثر دیگر به وبلاگ ورگ جایگاهی قابل توجه در حوزهی فرهنگ گیلان بخشیده است.
گفتوگوی کنونی به مناسبت گذشت ده سال از آغاز وبلاگنویسی امین حسن پور در ورگ، در شهریور ۱۳۹۴ به صورت مکتوب و از طریق ایمیل، با او در شهر لاهیجان، انجام شده است. >>> متن کامل گفتگو را بخوانید.
